Menu

Onderdeel van Pixfactory

10 tips om aan de slag te gaan met je eigen fotoproject

Veel fotografen peinzen over het doen van een eigen fotoproject. Misschien omdat je ieder jaar voor je gevoel hetzelfde doet of misschien wel omdat je je meer wilt focussen op één onderwerp dan telkens losse foto's te maken. Een fotoproject is dé mogelijkheid om een thema helemaal uit te diepen en maakt je fotografie ook meer echt van jou. Toch is het voor veel fotografen best lastig. Hoe begin je? Wat voor beelden wil je maken? Ga je een verhaal vertellen of een thema uitwerken? En waar moet je op letten om uiteindelijk tot een goed resultaat te komen? In deze tutorial geef ik je 10 tips om je eigen fotoproject vorm te geven...
Veld met kievitsbloemen
Het uiterwaardengebied met kievitsbloemen, misschien wel de moeilijkste foto die ik heb gemaakt omdat hierin heel veel te zien is. Fotograaf: Johan van der Wielen

Laat ik meteen beginnen met de disclaimer dat je niet in 10 tips een volledig fotoproject met alle kennis, handreikingen en uitleg kunt samenvatten. Toch bevatten deze 10 tips voor mij wel de kern van wat een fotoproject inhoudt. Je zal hierna nog veel meer willen weten en zie deze tips dan ook als leidraad om verder mee aan de slag te gaan.

1. Wat is je fascinatie?

Dit is misschien wel snelste en makkelijkste onderdeel van het fotoproject. Ieder project begint namelijk met een fascinatie. Jij weet best waar jij warm voor loopt, waar jij je nu al op verheugt dit jaar of waar jij het gevoel hebt niet alleen goed in te zijn maar ook heel blij van te worden. Dat is je fascinatie. Dat zegt veel over jezelf en zal dan ook al snel de start zijn van je project. Is het die vogel? Dat gebied? Een speciaal fenomeen? Een verhaal? Een biotoop? Of toch dat thema of manier van fotograferen?

Ik zal alle tips ophangen aan mijn grote fascinatie: de kievitsbloem. Maar eigenlijk kan ieder ander onderwerp, thema, gebied, etc. ervoor in de plaats komen…

Kievitsbloem in het gouden ochtendlicht: mijn guilty pleasure en fascinatie. Fotograaf: Johan van der Wielen

2. Bedenk een concept

Een fascinatie is nog geen project. Zelfs al zou je je thema of onderwerp al weten, dan nog heb je geen verhaal. En bij ieder onderwerp zijn legio verhalen of thema’s te bedenken. Wat zou jij graag willen vertellen? Wat is het verhaal of wat is het thema? Bedenk een goed en haalbaar concept rond je fascinatie. Maak het niet té breed maar baken het af. Als ik mijn voorbeeld van de kievitsbloem erbij pak zou ik bijvoorbeeld als concept de biotoop van de kievitsbloem kunnen uitwerken of het ‘leven van de kievitsbloem’. Dan denk ik aan foto’s van hoe de bestuiving gaat, in welke omgeving hij leeft, wat de eisen zijn aan de omgeving, wie er nog meer in deze biotoop voorkomt, etc. Maar je zou ook een concept kunnen bedenken van de vormen van deze bloem en die opzoeken in andere onderwerpen. Er is heel veel mogelijk! Ik ga in deze tutorial even verder met ‘het leven van de kievitsbloem’ zodat je doorkrijgt wat ik bedoel. Ok?

Bestuiving van kievitsbloemen gebeurt uitsluitend door hommels. Zonder het concept in gedachten had ik deze foto nooit zo gemaakt of bedacht dat ik hem zó had willen maken met de hommel precies onder de bloem. Fotograaf: Johan van der Wielen

3. Doe veel onderzoek

Als je eenmaal je concept voor ogen hebt, kom je er al snel achter dat je meer van je onderwerp en concept wil weten. Hoe leeft je onderwerp? Waarom doe hij wat hij doet? Hoe zit het met de verspreiding? Wat zijn de gevaren? Wie heeft er vergelijkbaar gedrag? Allemaal vragen die je jezelf kunt stellen als je nadenkt over wat je zou willen fotograferen. Doe dan ook veel onderzoek, lees over je onderwerp en vergaar alle kennis. Je zal merken dat nieuwe kennis ook nieuwe ideeën geeft voor foto’s en dat je merkt dat je foto’s wil gaan maken die je nog nooit gezien hebt en alleen gemaakt worden door mensen die er veel van weten. Maar ook kan je onderzoek doen naar technische kennis. Misschien wil je met bepaalde fotografische technieken aan de slag die je nog niet beheerst. Of dat je meer moet leren over weersverwachtingen omdat je bepaalde omstandigheden wilt benutten.

Dankzij het onderzoek kwam ik erachter dat kievitsbloemen vooral in uiterwaardengebieden bloeien en zo kwam ik op het idee van dit beeld: een overzicht van hoe een buitendijks gebied eruit ziet. Fotograaf: Johan van der Wielen

4. Maak een storyboard

Een storyboard is eigenlijk een uitwerking van alle beelden die je wilt gaan maken. Ieder beeld is een soort hoofdstuk in het verhaal en vertelt dan ook een eigen stukje van het verhaal. Bedenk vooraf nou eens welke beelden je wilt gaan maken: welk stukje van het verhaal moet het beeld vertellen, wat is het onderwerp van de foto, waar ga je hem maken, hoe ga je hem maken, wanneer, met welke techniek en onder welke omstandigheid. Misschien kun je de gewenste foto zelfs al uittekenen. Uiteindelijk hoef je echt niet al deze foto’s precies zó te fotograferen hoor, maar als je er vooraf al goed over nadenkt zie je al snel waar de gaten zitten, hoe je die gaat opvullen en kun je in het veld ook makkelijker variëren en ervan afwijken. Het is een soort leidraad en receptenboek waarmee jij je project kan gaan plannen.

Na 3 eeuwen bloeit de kievitsbloem nog steeds in Nederland: kievitsbloemen met 17de-eeuwse tegeltjes. Dit beeld had ik nooit ‘spontaan’ gemaakt en het idee ontstond tijdens het storyboard. Ik wilde laten zien dat de kievitsbloem in de 17e eeuw naar Nederland was gekomen en hiermee kon ik dat aanschouwelijk maken. Fotograaf: Johan van der Wielen

5. Zorg voor eenheid

Een fotoproject zal vaak resulteren in een serie en één van de ‘eisen’ aan een goede serie is een bepaalde mate van eenheid. Beelden moeten bij elkaar horen, anders wordt het los zand. Eenheid kun je op veel manieren voor elkaar krijgen. Dat kan door gebruik van vergelijkbare technieken, door kleurgebruik (of juist zwart/wit), door het gebruik van dezelfde beeldverhoudingen, horizon die door lijkt te lopen op de volgende foto, een terugkerend onderwerp, etc.

Kievitsbloem in bedauwde omgeving in de vroege morgen. Fotograaf: Johan van der Wielen
Detail van het blaadje en punten van de bloem. Een heel ander beeld maar door hetzelfde kleurgebruik van geelgroen en rood vormt het een eenheid met het vorige beeld. Fotograaf: Johan van der Wielen

6. Zorg voor variatie

Dit lijkt in eerste instantie in tegenstelling tot de vorige tip maar dat is het niet. Kijk maar naar de voorbeelden, hierboven. Als je dol ben op macrofotografie (en misschien ook enorm goed daarin) en je maakt allemaal foto’s met mooi zacht tegenlicht met de 100mm macrolens, dan is de kijker na 3 foto’s verveeld, hoe mooi ieder beeld ook is. Je zult merken dat als je met een fotoproject aan de slag gaat je eigenlijk buiten je comfortzone moet treden, want om de serie interessant te houden moet je gaan variëren. En vaak ligt die variatie in beelden die je misschien nog niet eerder hebt gemaakt of zelfs die je misschien niet zo snel zou willen maken. De macrofotograaf zal misschien vaker de groothoek moeten pakken, de landschapsfotograaf zichzelf dwingen om ook met hard licht te fotograferen in plaats van alleen met gouden ochtend- of avondlicht, de vogelfotograaf zal zijn 500mm wat vaker thuis moeten laten om meer overzichten te maken en de nachtfotograaf zal misschien ook de stad in moeten om de andere kant van de medaille te laten zien. Dat is de variatie waar jij als fotograaf misschien niet zo blij van wordt maar die wel de serie interessant houdt voor de kijker. In de voorbeelden uit tip #5 zie je de variatie in gebruik van telelens (eerste beeld) en macrolens (onderste beeld).

Een beeld dat ik eigenlijk niet zo snel zou hebben gemaakt als ik niet met mijn project was begonnen. Geen mooi beeld maar wel de realiteit en daarmee een wezenlijk onderdeel van het verhaal. Fotograaf: Johan van der Wielen

7. Zorg voor een logische lijn

Een project of serie is niet een losse verzameling van mooie beelden. In je storyboard heb je al gekeken naar een ‘lijn’. Dat kan overigens van alles zijn. Dat hoeft niet echt een verhaal te zijn van geboorte tot dood maar kan ook van zonsopkomst via de dag naar zonsondergang zijn, of misschien wel van kleurloos naar kleurrijk, van organische vormen naar harde lijnen, van minimalisme naar drukker beelden, zo lang het maar logisch aanvoelt. Dat betekent ook dat je goed na moet denken over wat je met ieder beeld wil vertellen. Welk deel van het ‘verhaal’ vertelt het beeld en voegt het wel wat toe aan andere beelden of ben je met meerdere beelden hetzelfde aan het vertellen? Ieder beeld heeft zijn eigen plek, volgt (gevoelsmatig) logisch op het vorige en is een opmaat naar het volgende beeld.

Kievitsbloemen bloeien in april en april… doet wat hij wil. Eén van de verhalen die ik wilde vertellen zijn de heftige buien die kunnen voorkomen. Dan moet je ook op dát moment het veld in… Fotograaf: Johan van der Wielen
Na regen komt zonneschijn… een logisch vervolg. Fotograaf: Johan van der Wielen

8. Vergeet de ’tussenbeelden’ niet

Als je begint met je project ben je nog heel erg bezig met je fascinatie. Dat zijn vaak de mooie beelden waar je misschien al heel veel van hebt en die ook zo geweldig zijn om te maken. Eenmaal met je project bezig kom je al snel op andere prachtige beelden. Zo ben je geneigd om van hoogtepunt naar hoogtepunt te werken. Die zijn het gaafst om te maken en daar haal je de meeste voldoening uit. Echter, als je die logische lijn volgt kan het best zijn dat de stappen te groot zijn. Van een spectaculaire zonsondergang naar een adembenemende Melkweg is een grote stap, daartussen zou je voor het ‘verhaal’ nog een extra beeld willen hebben, zoals één tijdens het blauwe uurtje. Deze ’tussenbeelden’ worden vaak vergeten. Ondanks de logische lijn (de nacht volgt nou eenmaal na de zonsondergang) kan het toch zijn dat de kijker kleinere stapjes wil zien om echt een verhaal te maken. Ook met thema’s heb je dat, werk je van harde lijnen naar organisch dan moet ieder stapje ongeveer even groot zijn. Het is de hele lijn aan werken van Mondriaan die de serie zo mooi maakt: tussen de rode boom en de bloeiende appelboom hoort echt de grijze boom om de overgang van figuratief naar abstract goed te begrijpen.

Zonsondergang achter twee witte kievitsbloemen. De zon ook duidelijk in beeld om het ‘verhaal’ van de ondergang te vertellen. Fotograaf: Johan van der Wielen
Het ’tussenbeeld’: een silhouet van een kievitsbloem in het blauwe uurtje. Een mooi vervolg op een zonsondergang en opmaat voor een nachtbeeld. Fotograaf: Johan van der Wielen
Kievitsbloemen onder de sterrenhemel. Een nachtelijk beeld dat pas hout snijdt na het vorige beeld. Fotograaf: Johan van der Wielen

9. Stick to the plan!

Oei, dat klinkt heftig. Mag je dan helemaal niets anders meer? Tuurlijk wel! Je moet ook echt heerlijk experimenteren en afwijken van al je plannen. Zo lang je je plannen maar wel voor ogen houdt. Stip op de horizon en stel je bij iedere foto, ieder experiment en iedere keer dat je op pad gaat voor je project wel de vraag of het je een stap dichterbij die stip brengt. Ik ben er oprecht van overtuigd dat je een project alleen echt tot een goed einde kan brengen als je ook echt het plan voor ogen houdt. Laat je niet afleiden, niet je kop laten hangen als het even tegenzit, niet alles door elkaar doen maar focus! (Niet alleen letterlijk maar ook figuurlijk). Je hebt je plannen gemaakt, je storyboard, durf jezelf te vertrouwen door gewoon die plannen ook echt uit te voeren. Ga gewoon tot het gaatje: stick to the plan!

Een droombeeld wat ik heel graag wilde maken en alleen is gelukt omdat ik mij er ook echt op heb gericht: de paashaas tussen de paaseieren (kievitsbloemen). Ik heb hiervoor een aantal goudgele zonsopkomstlandschappen voor laten schieten maar als ik dat niet had gedaan, was mij dit niet gelukt. Fotograaf: Johan van der Wielen

10: Kill your darlings

De tip waarvan je wist dat die zou komen maar waarvan je hoopte dat ik hem zou vergeten. Je fascinatie is ergens begonnen en vaak heb je daarvan ook diverse prachtige beelden. In mijn geval: goudgele ochtendbeelden van kievitsbloemen bij zonsopkomst. En nog steeds, als het moment zich voordoet maak ik ze weer. Echter… als je er één hebt in de serie is dat genoeg. Het voegt voor het verhaal niets toe als ik 5 gouden ochtendfoto’s laat zien. Sterker nog, de kijker wordt er zat van. Je zal je dus bij iedere foto aan het eind af moeten vragen: moet deze wel in de serie? Wat voegt het toe? Wat is het stuk verhaal dat dit beeld vertelt en wat niet door andere beelden wordt verteld? En dan als laatste moet je je beseffen, een serie bestaat niet uit je 15 beste foto’s. Het kan heel goed zijn dat de mooiste foto’s nooit in je eindresultaat komen omdat ze misschien wel té mooi zijn en daardoor afleiden van de andere foto’s óf dat ze gewoonweg niets toevoegen. Durf je darlings te killen. Hang ze desnoods aan de muur!

Een witte kievitsbloem tussen de rode bij goudgeel avondlicht. Fotograaf: Johan van der Wielen
Andere foto maar exact hetzelfde verhaal. Eén van de twee zal ik moeten killen… helaas. Fotograaf: Johan van der Wielen

 

Zo, dit waren mijn 10 tips. Deze tutorial is zeker niet compleet en je moet het maar zien als een algemene leidraad. Maar probeer het gewoon, je zal zien dat het je echt een stap voorwaarts gaat brengen in je eigen fotografie.

Heel veel succes!

Johan


 

Wat zijn jouw plannen voor 2022? Waarin wil je je verder ontwikkelen? Wat mag jouw fotografie voor jou of je directe omgeving betekenen?

Een fotoproject is dan een mooie vorm om hier uiting aan te geven. Door projectmatig te werken, breng je focus aan op je jaardoel. En als je dat doel weet te bereiken, dan levert dat weer een enorme voldoening op en een goed gevoel over je eigen prestaties.

Zou je graag begeleiding willen bij het maken van een fotoproject? Of überhaupt je identiteit als fotograaf willen ontwikkelen? Dan is het jaarprogramma ‘Grip op Groei’ echt iets voor jou! Klik hier voor meer informatie over dit programma.

3 reacties

  1. Een goed duidelijk verhaal Johan. Ik heb mij al opgegeven voor Grip op Groei Ik kijk er naar uit. Heb er zin in.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. Een goed duidelijk verhaal Johan. Ik heb mij al opgegeven voor Grip op Groei Ik kijk er naar uit. Heb er zin in.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: