15 tips voor het fotograferen van de zonsopkomst in de winter

1. Goede voorbereiding

Zoals de laatste regel in de introductie van dit artikel al aangeeft, is een goede voorbereiding belangrijk. Door goed voorbereid te zijn, vergroot je de kans dat je uiteindelijk met mooie foto’s van een zonsopkomst of zonsondergang thuiskomt. Maar, niet alleen een goede voorbereiding is van belang. Ook tijdens de uitvoering is het goed te weten waar je op moet letten.

2. Ken je fotolocatie

Naast dat je weet waar een interessante fotolocatie is, is het ook belangrijk dat je deze ook kent. Met andere woorden hoe ziet die locatie eruit? Kun je er je weg ook in het donker vinden? Zijn er rondom voldoende interessante compositiemogelijkheden? Zijn er objecten die voor een mooi contrast kunnen zorgen in je foto? Is er voldoende balans tussen grond en lucht te creëren?

3. Weet waar je moet staan

Informeer je van tevoren waar op jouw gekozen locatie de zon opkomt of ondergaat. Je kunt hiervoor gebruikmaken van onder andere de app van PhotoPills of The Photographers Ephemeris. Met deze apps kun je vooraf precies de juiste plek bepalen waar je gaat staan zodat je in de richting van de opkomende of ondergaande zon kijkt.

4. Het weer

Het is een open deur, maar het weer is van essentieel belang. Het bepaalt tenslotte niet alleen de kwaliteit van het noodzakelijke licht, maar het is eveneens bepalend voor de sfeer van je beeld. Het weerbericht en diverse weerapps zijn hierbij belangrijke hulpmiddelen. Zij geven je echter slechts een indicatie wat je kunt verwachten. Het is daarnaast belangrijk dat jij zelf kunt inschatten wat deze verwachting betekent voor jouw specifieke locatie. Weet je bijvoorbeeld of de kans op het ontstaan van nevel op jouw locatie groter is dan voorspelt?

5. Wees op tijd klaar voor je eerste foto

Niets is zo frustrerend als net te laat zijn om het mooiste moment vast te leggen. De eerder beschreven apps informeren je ook over het tijdstip van het blauwe uur, het gouden uurtje, de zonsopkomst en zonsondergang. Dus je kunt in feite precies op tijd op je fotolocatie zijn. Maar vergeet niet dat je, wanneer je op je fotolocatie bent, nog alles in gereedheid moet brengen. Wees er daarom liever een kwartier te vroeg als 1 minuut te laat.

6. Het blauwe uur

Het blauwe uur is de periode tussen nacht en zonsopkomst of tussen zonsondergang en nacht. Tijdens het blauwe uur in de ochtend, dat overigens zelden een uur duurt, verandert de kleur van zwart naar diepblauw. Dit komt omdat de zon nog te ver onder de horizon staat om het landschap op de aarde te verlichten. Wel schijnt het zonlicht de atmosfeer in, hetgeen wij waarnemen als een diepblauwe kleur. Naarmate de zon de horizon bereikt, veranderen de kleuren van paars naar oranjerood. Het gouden uurtje breekt dan aan. Bij de ondergaande zon is dit proces omgekeerd. De kleuren tijdens het blauwe uur kunnen betoverend mooi zijn.

7. Een wolkeloze lucht

Een wolkeloze lucht betekent veelal ook een blauwe lucht. Een niet al te ideale situatie om de zonsopkomst of zonsondergang te fotograferen. Maar vergis je niet, want wat er niet is kan altijd nog komen. Oftewel, wolken kunnen zich rond zonsopkomst vormen. Vooral wanneer deze in het westen aanwezig zijn. De opkomende zon zorgt met het strijklicht op de wolken voor kleurrijke beelden. Hetzelfde geldt voor de zonsondergang, met dien verstande dat er dan wolken in het oosten hangen.

8. Wolken in de lucht

Wolken in de lucht hoeft geen reden te zijn om niet voor de zonsopkomst of zonsondergang te gaan. Wanneer de lucht geheel bedekt en grijs is, is het natuurlijk niet logisch. Zodra er echter gaten in het wolkendek vallen, geeft dit het zonlicht de kans om daar doorheen te prikken. Ook dit kan interessante foto’s opleveren.

9. Nevel

In de winter zijn heldere en koude nachten geen zeldzaamheid. Deze nachten kunnen een voorbode zijn van het ontstaan van nevel of grondmist. Nevel en lage temperatuur kunnen ook zorgen voor het ontstaan van rijp. Een situatie om juist dan de zonsopkomst te gaan fotograferen. Door de nevel worden kleuren verstrooid en de rijp zorgt voor feeërieke twinkelingen.  Met een beetje geluk dempt het ook het felle licht van de opkomende zon.

10. Zon en lensflare

De opkomende zon kan door een specifieke lichtinval op de sensor van je camera voor lichtvlekken of ringen zorgen. Lensflare, zoals dit heet, is te voorkomen door je standpunt iets te draaien. Lensflare kan daarentegen ook een creatieve toevoeging zijn. Of je lensflare wel of niet toestaat in je foto is dus een persoonlijke keuze.

11. De zon als een ster

De zon kun je als een ster in je foto laten verschijnen waardoor de foto meer sprankelt. De ster krijg je door een zo klein mogelijke lensopening of diafragma te kiezen (een zo groot mogelijk diafragmagetal).

12. Zorg voor balans in je foto

Een object of element in de voorgrond mee fotograferen, zorgt voor dieptewerking en balans in je foto.

13. Kijk ook eens om

Het is logisch dat je tijdens het fotograferen van de opkomende of ondergaande zon je vooral richt in de richting van de zon. Toch kan het lonen om ook zo af en toe eens om te kijken. Zoals al eerder geschreven, kan het zonlicht voor de mooiste kleuren op de wolken en het landschap in de tegenover gestelde richting zorgen.

14. Zorg voor je apparatuur bij koud weer

In de winter kunnen de vroege ochtenden flink koud zijn. Belangrijk is dat je, voordat je van huis gaat, een of twee volle accu’s voor je camera in je broekzak doet. Een accu verliest in koude namelijk sneller zijn kracht.

15. Wacht op de toegift

Niet onmogelijk is het dat je direct na zonsopkomst of zonsondergang naar huis wilt. Toch loop je daarmee kans dat je een speciale toegift van de opkomende of ondergaande zon mist. Deze toegift kan zelfs zorgen voor nog mooiere beelden dan even daarvoor! Verlaat je fotolocatie dus pas wanneer je zeker weet dat het niet mooier wordt.