5 mooie optische verschijnselen
Een regenboog is een bekend verschijnsel in weerfotografie. Veel minder bekend zijn de optische verschijnselen die bijvoorbeeld voorkomen in wolken of mist, zoals halo’s, bijzonnen en circumzenitale bogen. Ook deze ontstaan doordat zon- of maanlicht wordt gebroken door waterdruppeltjes of ijskristallen. De positie van de zon of maan ten opzichte van de druppeltjes of ijskristallen, het formaat en de vorm ervan resulteren in tientallen verschillende optische verschijnselen. In dit artikel laten we je vijf veelvoorkomende verschijnselen zien.
Halo
Bij een egale sluierbewolking kunnen we geregeld een kring (halo) rond de zon zien. Deze kring is wit, aan de binnenzijde verkleurend naar zachtrood. Omdat de zon zo fel schijnt, valt een halo meestal pas op als de zon door een object, bijvoorbeeld een boom, wordt afgeschermd. Een halo fotografeer je bij voorkeur met een groothoekobjectief.
Gebruik aanwezige objecten, zoals een gebouw of rots, om de zon af te dekken. Je vergroot zo de zichtbaarheid van de halo en voorkomt lelijke lichtreflecties en lichtvlekken (lensflares). Daarnaast voorkom je direct oogcontact met de zon.
Ook rond de maan zijn verschillende halo’s zichtbaar. Hoe voller de maan, hoe beter deze zichtbaar zijn. De verschijnselen om de maan zijn dezelfde als die om de zon. Je hebt wel een statief nodig, omdat je een langere sluitertijd moet gebruiken om de nachtopname te kunnen maken. Ondanks dat de maan veel minder helder is dan de zon, zal ook deze overbelicht in het midden van de halo komen te staan. Dit is echter niet zo overweldigend als bij de zon, en bovendien niet gevaarlijk.
Bijzon
Een bijzon is een lichte vlek, die alle kleuren van de regenboog kan aannemen, maar doorgaans fel wit is en naar binnen verloopt naar geel en uiteindelijk rood. Heldere bijzonnen hebben een ‘staart’ die van de zon afwijst. Onder ideale omstandigheden is aan beide zijden van de zon een bijzon te zien, maar een enkele bijzon komt vaker voor. Bij een laagstaande zon valt de positie van de bijzonnen samen met die van de halo. Als de zon hoger dan 60 graden boven de horizon staat, zijn geen bijzonnen waar te nemen. Met een groothoekobjectief kun je beide bijzonnen tegelijkertijd fotograferen. Is slechts één bijzon aanwezig of wil je juist de subtiliteit van een bijzon in detail vastleggen, dan is bijvoorbeeld een 70-200 mm objectief een goede keuze.
Corona
Bij een egale, dunne bewolking is rond de zon vaak een corona te zien. De corona is een van de meest algemeen voorkomende verschijnselen, maar wordt door het felle zonlicht vaak over het hoofd gezien. Een corona is een ronde, lichte vlek die zich uitstrekt tot ongeveer 10 graden van de zon. Een corona kan ook in minder egale bewolking gezien worden. Dan is de ronde vorm echter minder uitgesproken aanwezig. In een corona kunnen soms prachtige kleuren gezien worden, irisatie genoemd. Een corona valt overdag nauwelijks op, maar ‘s nachts is deze rond de maan beter waarneembaar, doordat de maan veel minder fel is dan de zon.
Circumzenitale boog
Tamelijk recht boven ons hoofd is soms een verrassende boog te zien: de circumzenitale boog. Deze boog staat ‘verkeerd om’, dus met de top richting de zon. In tegenstelling tot de fletse halo’s zijn circumzenitale bogen fraai gekleurd. Een polarisatiefilter kan helpen de contrasten te versterken.
Lichtzuil, zonnepilaar of zonnezuil
Bij zonsopkomsten of -ondergangen kan vlak na de ondergang of voor de opkomst een verticale lichtstraal te zien zijn, meestal rood. Dit wordt een zonnepilaar of zonnezuil genoemd. Dit komt niet vaak voor, meestal in de wintermaanden en veelal bij de aanwezigheid van altocumulus bewolking.
Wil je meer weten over het fotograferen van verschillende weersverschijnselen? In het praktijkboek Weer- en nachtfotografie lees je er alles over. Deze uitgave zet alles over weer- en nachtfotografie op een rij en beschrijft voor tientallen verschillende verschijnselen het ontstaan ervan, wat je nodig hebt om het te fotograferen, welke camera-instellingen de beste resultaten opleveren en welke hulpmiddelen onmisbaar zijn, aangevuld met praktische tips.
Dit prachtige boek verschijnt binnenkort in een nieuwe druk! Klik hier om het boek te bestellen.
