Alles begint met kennis van en liefde voor de natuur
Bob heeft van kleins af aan van de natuur gehouden. Als kind van 8 kreeg hij zijn eerste camera in handen, “zo’n klein geel doosje.” Zowel de liefde voor de natuur als de liefde voor de fotografie groeiden met hem mee. Na zijn studie tuin- en landschapsarchitectuur kocht hij in 2006 zijn eerste complete digitale camera uitrusting. “Toen was er geen weg terug.”
De studie gaf hem een mooie onderlegger voor zijn fotografie. Enerzijds ging het om lijnen, vakken en vormen, maar anderzijds ook om landschapshistorie en verhalen. Hij ontwikkelde het vermogen veel in een landschap te zien en ook een grote liefde voor het onderwerp.
Dat wil ik ook
We raken in gesprek over het feit dat natuurfotografie een schaduwzijde kent. Bob merkt op dat mooie foto’s tot liefde voor de natuur inspireren, maar ook tot het ‘dat wil ik ook’ leiden. Social media spelen daar een belangrijke rol in. Je hoeft maar één persoon te hebben die een ‘Insta-hotspot’ van een mooie locatie maakt, en het wordt overlopen door mensen die hun statief willen plaatsen in de pootafdruk van hun voorganger en vervolgens precies dezelfde foto op social media delen. “Waarom?’’ vraagt hij”, “Zo’n foto zegt niets over wie jij bent of over je natuurbeleving!”
Hij noemt als voorbeelden de kersenbloesems in het Amsterdamse Bos en de boshyacinten in het Hallerbos, die jaarlijks onder de voet worden gelopen door grote drommen fotografen en dagjesmensen.
Het kan ook tot verstoring bij dieren en vogels leiden. “Een paar jaar geleden ontdekte ik in de buurt een nest vossen waar niemand kwam. Ik ging daar rustig op een gepaste afstand zitten. De vossen raakten al snel aan mijn aanwezigheid gewend en waagden zich gewoon buiten. Maar iemand kwam erachter en deelde het op zo’n groeps-app. Toen ik weer kwam was het daar zo druk geworden dat de moeder vos de kleintjes had weggehaald en op een andere locatie had opgeborgen.”
Ik vind het oprecht jammer dat ik bij iedere foto die ik maak moet nadenken wat de effecten zijn als ik het deel. Je wilt je passie delen. Maar er zijn altijd mensen met andere bedoelingen. De goede moeten lijden onder het wangedrag van enkele tientallen spelbrekers. Met als gevolg, strengere handhaving en afgesloten gebieden.”
Nederland is een bijzondere situatie
Er wonen 18 miljoen Nederlanders op een postzegel van een landje. Daarbij, verhoudingsgewijs, een opvallend groot aantal fotografen. Er is ook veel scoringsdrang onder fotografen om in die menigte op te vallen.
Ik denk dat 99% hiervan echt wel rekening houdt met de natuur. Dan heb je een groep die uit onkunde voor verstoring zorgt omdat ze te weinig kennis van de natuur hebben. We moeten ons op deze groep richten. Verder is er een kleine groep die alleen voor het plaatje gaat en het verkeerde voorbeeld geeft. Maar Nederlanders zijn heel direct. Tegenwoordig worden mensen die zich misdragen hier steeds vaker op aangesproken. Kijk naar het recente voorbeeld van de wolf (al is de precieze toedracht daar onduidelijk). Dit mag vaker gebeuren, dat mensen voor de natuur in de bres springen.
Gidsen en handleidingen
Ik vraag hem naar de boekenreeks, ‘De Mooiste Fotolocaties van Nederland’. Zorg je niet hiermee juist voor verstoring? Hij geeft toe dat dit best een lastige discussie is. “Je wilt mensen helpen, er is zeker behoefte aan. Maar er zit een risico aan verbonden. Te kwetsbare locaties en onderwerpen zijn niet in de boeken opgenomen, bijvoorbeeld locaties waar adders voorkomen of waar enkele zeldzame orchideeën te vinden zijn. Ecologen en boswachters hebben meegeschreven aan de boeken. Maar dat is geen 100% garantie dat alles goed zal gaan. Gelukkig zijn er vanuit de terreinbeheerders nog geen signalen dat het tot problemen heeft geleid.”
Bij het uitgeven van de gidsen over macrofotografie is een inleidend hoofdstuk opgenomen over ethiek. En het Handboek vogelfotografie heeft een hoofdstuk met verstoringsindicatoren van diverse soorten en tabellen met veilige afstanden. Er wordt veel informatie gegeven over de effecten van verstoring en hoe dat te voorkomen.
Nature First
Bob is al snel na de oprichting lid geworden van Nature First. Hij is het roerend eens met de principes. “In het begin werden die soms nogal zwart-wit geponeerd met het ‘wijzend vingertje.” Maar tegenwoordig vindt hij dat er goed wordt gecommuniceerd met goede voorbeelden.
“Alles begint met kennis van en liefde voor de natuur! Fotografen mogen zich vaker verdiepen in het onderwerp. Mensen willen zich meestal verdiepen in de kennis van hun apparatuur, maar dat is eigenlijk ondergeschikt aan kennis van het onderwerp.” We moeten ons richten op de groep die te weinig kennis heeft van de effecten van hun handelen. Niet de groep die kost wat kost het plaatje wil.
Nature First zou hier een rol in kunnen spelen. Mensen kennis en liefde voor het onderwerp bijbrengen. “Kennis van de natuur is niet alleen beter voor de natuur maar je gaat er ook betere foto’s van maken. Mensen stappen bijvoorbeeld meteen op die ene mooie orchidee in de weide af, maar realiseren zich niet dat ze ondertussen wondermooie en zeldzame vegetatie aan het voorbij lopen en vertrappen zijn.”
De rol van de workshopleider
Ik vraag hoe hij dat op zijn workshops en reizen doet. Hij noemt zijn recente reis naar Rügen als voorbeeld. Daar rusten migrerende kraanvogels uit op weg naar het zuiden. Als het reisgezelschap een foeragerende groep kraanvogels aantreft, moet iedereen rustig in het busje blijven zitten. Als de vogels zich op hun gemak lijken te voelen, mogen de raampjes zachtjes open. En als het dan nog steeds goed gaat, mogen mensen eventueel voorzichtig uitstappen, maar binnen de contour van de auto blijven. “Zo kunnen ze prachtige foto’s maken zonder dat de vogels meteen wegvliegen.”
Bob is zich heel bewust van zijn zorgplicht voor de natuur. “Ik verdien er mijn brood mee, dus mag ik er ook iets voor terugdoen. Het gaat niet alleen om de mooie plaatjes.”
