Het volledige artikel is hier te lezen [Red.]
Jan-van-gent
Jaren geleden maakte ik bovenstaande foto met een groothoeklens. Gewoon keurig, vanachter het hek. De meesten zullen Helgoland en de jan-van-genten wel kennen. Je loopt daar nog net niet tussen de vogels door. Dat je er vlak langs loopt, achter een hek, lijkt de vogels weinig te doen. Ze broeden zelfs vlak langs het pad waar talloze mensen elke dag langslopen.
De foto plaatste ik op social media. Daarop reageerde een fotograaf dat hij het een slechte foto vond, puur en alleen omdat de vogel door het maken van de foto is verstoord. Nog een keer terugkijkend, reageert de vogel op mij, dus verstoord. Ik geloof niet dat het verregaande gevolgen voor de vogel heeft gehad. Maar het zette me wel aan het denken. Wat accepteer ik eigenlijk aan verstoring? En denk ik er voldoende over na?
Rode wouw
Terug naar de rode wouw. In het artikel staat dat een jonge rode wouw dood gevonden is in het nest. Uit onderzoek is gebleken dat het dier waarschijnlijk is overleden door menselijke verstoring. Door fotografen. In de nabijheid van het nest werd een camouflagetentje gezien met daarin een fotograaf. Elders werd zelfs een vaste hut gevonden waar meerdere fotografen gebruik van maakten. Beide hutten werden dicht bij het nest gevonden, veel te dicht.
Afstand
Nu weet ik dat één berichtje in de media niet altijd het volledige verhaal vertelt. Ik besloot daarom contact te zoeken met de betreffende boswachter, Clara Wilken. Zij vertelde dat je er algemeen van uit kunt gaan dat hoe groter de vogel is, hoe groter de verstoring. Voor een rode wouw zou je idealiter minimaal 150 meter afstand moeten houden, liever nog het dubbele. De tent met fotograaf werd op 30 meter van het nest gezien. Veel te dichtbij dus. Je zou denken dat je in de tent niet echt voor verstoring zorgt. Je zit immers uit zicht van de vogels, dus dan zullen de vogels zich doorgaans weinig van je aantrekken. Maar je loopt natuurlijk wel naar die plek en weer terug, volledig in het zicht van de vogels. En dat zorgt wel degelijk voor verstoring.
Kwetsbaar
Ook de andere, van takken gebouwde hut, bevond zich te dicht bij het nest. Het bleek dat meerdere mensen gebruik hebben gemaakt van deze hut. Ondanks dat de locatie niet breed gedeeld wordt, is er natuurlijk altijd wel iemand die het aan die ene goede vriend(in) vertelt. Onder de voorwaarde dat het echt met niemand anders gedeeld wordt… behalve dan die ene persoon natuurlijk. En zo komen er toch de nodige mensen op af. Sommige fotografen waren kennelijk in de veronderstelling dat ze daar fotografeerden met toestemming van een vogelwerkgroep of de terreineigenaar. Maar noch de vogelwerkgroep, noch de terreineigenaar hebben toestemming gegeven. En in dit geval zouden ze dat ook nooit doen. Daarvoor is de rode wouw te kwetsbaar.
Ringen
In reacties onder het artikel zag ik meerdere keren een opmerking over het ringen van de jonge rode wouw. Dat leidt toch ook tot verstoring? Dat is natuurlijk zo. Daarom wordt door meerdere deskundigen vooraf een hele goede afweging gemaakt of ringen wenselijk is. Door de vogel te voorzien van een ring of zender kan veel informatie over de soort verzameld worden. Die informatie helpt uiteindelijk weer om de vogels zo goed mogelijk te beschermen. Na het ringen werd het jong ook gewoon weer gevoerd door de ouders.
Handhaving
Helaas werd deze jonge rode wouw uiteindelijk dood in het nest gevonden. Hij stond op het punt uit te vliegen. Uit onderzoek lijkt het dat de ouders het jong uiteindelijk verlaten hebben door de verstoring, waardoor het jong is verhongerd. Misschien zou er meer gehandhaafd moeten worden, meer controle op mensen die zich al dan niet bewust te dicht bij een nest wagen. Maar ook boswachters willen het nest niet verstoren en blijven daarom het liefst ook zoveel mogelijk uit de buurt van het nest. Het gebied eromheen ruim afzetten en tot verboden gebied verklaren is ook een optie. Maar handhaven blijft natuurlijk lastig.
Bewustwording
Ik heb geen idee wie de fotografen zijn die (mede) verantwoordelijk zijn voor het verstoren van de rode wouw. Ik heb ze dus ook niet gesproken en kan alleen maar raden naar hun verhaal. Ik ga ervanuit dat ze geenszins de bedoeling hebben gehad om het nest te verstoren. Geen enkele fotograaf, mag ik hopen, gaat op pad met het idee die ene superfoto te maken, ten koste van alles. Het zal ongetwijfeld onbekendheid met de soort en risico’s zijn, of naïviteit. Of misschien in de volledige veronderstelling dat het allemaal goed zit, omdat anderen het ook doen. Ik vraag me wel af hoe deze fotografen nu terugkijken op hun foto’s van dit nest. Het is absoluut niet mijn bedoeling om wie dan ook hier publiekelijk aan de schandpaal te nagelen. Maar ik hoop wel dat we met elkaar bewuster kunnen omgaan met de onderwerpen waar we zo graag foto’s van maken. En dat we elkaar durven en kunnen aanspreken als we zien dat ons gedrag tot verstoring leidt.
Verstoring kunnen we nooit helemaal voorkomen. Zelfs als je je volledig aan alle regels houdt, kun je zomaar een dier opjagen dat vlak langs het pad staat, zonder dat je het zelf in de gaten hebt. Maar door ons goed voor te bereiden en te verdiepen in ons onderwerp kunnen we verstoring van de natuur wel zoveel mogelijk voorkomen. Waar trek jij de grens?
12 reacties
“Zij vertelde dat je er algemeen van uit kunt gaan dat hoe groter de vogel is, hoe groter de verstoring.”
Sorry hoor, maar wat een volslagen nonsens! Boswachters zouden beter moeten weten.
In het algemeen bedenk ik nu even wat soorten waar de bewering niet voor op gaat: Blauwe Reiger, Knobbelzwaan, Buizerd, Ooievaar, Fuut, diverse soorten eenden/ganzen/meeuwen/uilen… gut, zijn dat niet al de meeste grote vogels die we hier hebben? Kleiner dan duiven doen we toch niet aan? Zelfs de intelligentsten onder onze vogels de Zwarte Kraaien en Kauwtjes, ook niet bepaald minimodellen, weten precies hoe en waar ze wie wel of niet kunnen vertrouwen.
Wel zou ik het een zinnig argument (maar dat heb ik ook op deze website nog niet zien aandragen en ik wil dit toch ook weer tot een positief verhaaltje maken) vinden dat het nogal suf amateurisme is om iets te willen kieken waar het “zeldzaam” is. De “pro” (en ik was dat jarenlang) gaat naar waar iets zo algemeen mogelijk is, omdat dat niet alleen meer kans geeft maar ook meer diversiteit in kans.
Een ander, even zinnig, argument is juist blij te zijn met paden als die er zijn – ga vooral niet van het pad af want op het pad vergroot je je kansen aanmerkelijk! Simpelweg omdat iedereen eraan gewend is dat tweebeners zich op die paden bewegen. Echt, zo simpel kan het zijn.
Niet minder opvallend is dat je vaak voor de mooiste soorten niet naar “de natuur” hoeft. Want alles is natuur, natuur is geen zondagse kijkdoos!
Heel goed dat hier aandacht voor is want dit is toch regelmatig een issue.
Werk zelf partime als gids en duikgids in een aantal landen en moet regelmatig mensen er op wijzen dat een foto het nooit natuurschade waard is.
Een kleine impact heb je al snel simpel weg door de natuur in te gaan maar denk gewoon eerst goed na voor je een foto locatie kies.
Een hele boel kwetsbaar leven aan puin stampen om een foto te maken, dieren opjagen, voeren,…… Als je een klein beetje nadenk snap je echt wel dat dat gewoon niet kan.
Het verheugt mij dat verstoring door fotografen eindelijk wordt aangekaart vanuit de natuurfotografie gemeenschap zelf. Wat ik mij vaker afvraag is, in hoeverre draagt dit tijdschrift en het blad Roots bij aan verstoring? Deze media ‘promoten’ immers natuurbeleving en natuurfotografie. Ze bieden veel informatie aan en inspireren velen om daar gevolg aan te geven. Het risico van verstoring door fotografen wordt echter onderbelicht. Een natuurfotograaf is doorgaans geen ecoloog of bioloog. De redactie van het blad mag van mij hier best wat meer aandacht aan besteden. Een medium als Instagram heeft een immens groot bereik en draagt mijn inziens bij aan natuurschade op mondiaal niveau omdat het ‘copycat’ gedrag uitlokt met als gevolg meer internationale vliegreizen en bezoeken aan kwetsbare natuurgebieden. Het fenomeen ‘bucketlist’ roept bij mij meteen negatieve reacties op.
Beste Ruud, ik ben het zeker eens met je voor wat betreft sociale media. Ik zie het in mijn eigen omgeving gebeuren: men ziet iets op Instagram en wil instant succes. Verschijnt het dier niet binnen een kwartier, lopen ze teleurgesteld en boos weg (echt waar…). Voor wat betreft de magazines ben ik het niet met je eens. We hebben in Natuurfotografie Magazine een heel themablok gewijd aan natuurkennis en hoe zowel de natuurfotograaf als de natuur daar voordeel uit halen. Ook in onze tutorials wordt altijd gedegen de aanpak beschreven. Op deze manier informeer je de mensen over de meest efficiënte, maar ook meest gewenste werkwijze. En uiteraard helaas hou je altijd mensen die zich nergens iets van aantrekken…
Juist Bob, ik ben abonnee van het prachtige Natuurfotografie Magazine en volg eveneens de vele webinars die aangeboden worden. Daar wordt idd. veel op gewezen om de natuur en dieren niet te verstoren.