Menu

Onderdeel van Pixfactory

Astrofotografie, ver-van-mijn-bed-show?

Een paar jaar geleden stond ik op een dijk op Texel. Aanwezige vogelaars waren in een complete extase, want in het blikveld van hun spotting scopes waren een rotgans, zwarte rotgans én een witbuikrotgans te zien. Het feestje ging een beetje langs me heen, want als natuurfotograaf vond ik dat de ganzen tamelijk ver weg waren. Ook had ik te weinig kennis van de ondersoorten om in dezelfde vervoering te raken. Liever fotografeer ik op Texel drieteentjes die lekker dichtbij komen.
astrofotografie
Voor astronomische objecten is een telescoop niet noodzakelijk. Soms volstaat een 50mm standaardlens. Fotograaf: Michiel Snijders

Astrofotografie?

Ooit keek ik op zo’n zelfde manier naar astronomie/astrofotografie. Hoewel ik de NASA plaatjes erg mooi vond, had ik geen flauw benul wat ik precies zag. Ook worden veel astrofoto’s gemaakt met onbereikbare apparatuur. Dat gevoel van ver-weg-van-mijn-bed wil ik graag in deze serie tutorials omzetten naar het besef dat enthousiaste natuurfotografen met een gigantische slaaptekort veel kunnen bereiken.

astrofotografie
Ook na het gouden uurtje kan je als natuurfotograaf aan de slag (foto met meervoudige belichting). Fotograaf: Michiel Snijders

Volgsystemen

Voordat ik me met astrofotografie ging bezig houden, wist ik al dat er een grote uitdaging was: de draaiing van de aarde om haar eigen as. Vanwege die constante beweging is het lastig om puntvormige sterren te combineren met weinig ruis of tele-objectieven. Er is echter een oplossing waarmee je scherpe sterren kan behouden: een volgsysteem.
Het lastige van een volgsysteem uitzoeken, is dat je meteen in een oerwoud van keuzes komt. Veel merken zijn voor natuurfotografen totaal onbekend. Daarom zal ik in een vervolgartikel helpen door een overzicht te bieden. De kleine krachtpatsers passen in de fototas, maar kunnen wel een 70-200mm of 300mm objectief dragen.

astrofotografie
Het rode volgsysteem past op mijn fotostatief. Erg handig! Fotograaf: Michiel Snijders

Een ding wil ik alvast verklappen: een adequaat volgsysteem aanschaffen kost rond de 350 euro. Mocht zo’n volgsysteem echt niet bevallen, dan zijn ze bijzonder gewild op de tweedehands markt, waardoor de financiële schade beperkt blijft.
Het is ook mogelijk om zelf een eigen volgsysteempje in elkaar te knutselen. De kosten zijn dan erg laag, maar de kans op onnauwkeurigheden tijdens het volgen zijn dan groter.

astrofotografie
Het Andromeda sterrenstelsel gefotografeerd met de bovenstaande opstelling, maar dan met 300mm tele-objectief. Fotograaf: Michiel Snijders

Objecten

Bij het inlezen ontdekte ik dat er in ons universum veel te zien is. Er zijn vele soorten astronomische objecten, sommige zijn goed te fotograferen. Daarom maakte ik deze shortlist van interessante onderwerpen. Het zal je verbazen hoeveel zichtbaar is met een gewoon tele-objectief.
Die lijst wilde ik zo praktisch mogelijk houden, om enthousiastelingen een voorsprongetje te geven. Wie een compleet overzicht wil, raad ik aan om een astronomisch handboek te kopen.

astrofotografie
De M45 is met het blote oog waarneembaar. Een camera met 300mm tele-objectief registreert de prachtige stofnevels. Fotograaf: Rutger Bus

Lichtvervuiling, structuren en filters

Voor de meerderheid van ons geldt dat we in (sterk) lichtvervuild gebied wonen. De hemel is zo ernstig overstraald door lichtbronnen, dat de helderheid van nevelstructuren weg valt in de heldere nachthemel. De allerbeste oplossing tegen de lichtvervuiling is een donker gebied opzoeken. Maar dat is tegelijkertijd niet altijd haalbaar. Het is fijn als je dicht bij huis aan de slag kan.

astrofotografie
De Orionnevel is relatief helder. Fotograaf: Rutger Bus

Gelukkig valt er ook met lichtvervuiling prima te fotograferen. Ik wil op mogelijkheden wijzen om toch astrofoto’s te kunnen maken.

Twee methoden die meer van de structuren laten zien zijn:

  • Lange(re) belichtingstijden
  • Meerdere foto’s maken en deze softwarematig laten stapelen

De bekendste astronomische objecten kunnen mooi vastgelegd worden met een totale integratietijd van 1 tot 4 uur.

Soms is het maximaliseren van de belichtingstijd niet genoeg. Gelukkig zijn er filters die het verschil kunnen maken. Er zijn diverse type filters, daarover zal ik later graag wat uitleggen.

astrofotografie
Twee keer hetzelfde gebied. Links zonder filters. Rechts effectieve filtering m.b.v. twee smalbandfilters. Fotograaf: Michiel Snijders

Voorbereiding

Een goede voorbereiding is onmisbaar. Zelf houd ik niet van fotograferen met slechts hoop op zegen. Er zijn diverse mogelijkheden (waaronder apps) die helpen voorkomen dat je sessie mislukt door bijvoorbeeld:

  • Verkeerde maanstand voor de keuze van je onderwerp
  • Bewolking (zéér waarschijnlijk met ons gematigde zeeklimaat)
  • Je onderwerp bevindt zich onder de horizon vanwege seizoenswerking

Nabewerking

Veel astrofoto’s bestaan uit meerdere opnames die op elkaar geplakt worden om ruis te verminderen. Voor die nabewerking is speciale software nodig. Gelukkig bestaat er een gratis programmaatje, DeepSkyStacker, dat prima werk levert. Het resultaat van DSS lijkt een fletse tiff-file. Door middel van Gimp (gratis) of Adobe Photoshop/Lightroom kan het fletse bestand omzet worden in een gedetailleerde foto.

astrofotografie
Van gestapeld bestand naar definitieve versie. Fotograaf: Michiel Snijders

Conclusie

Op het eerste gezicht kan astrofotografie knap lastig lijken, maar de basis is gelukkig geen raketwetenschap. Om tot die basis te komen, zullen er randzaken weggelaten moeten worden. Dat vind ik niet erg, want hoe dan ook: ik wil dat de passie centraal staat. Het zijn de lichtdeeltjes uit de ruimte die in jouw lensopening vallen. Dat geeft een enorme kick. De foto’s hoeven niet direct perfect te zijn, het is leuk als je je kan verdiepen en langdurig blijft bijleren.

14 reacties

  1. Leuk en interessant artikel , voorlopig houd ik me bezig met de Melkweg in het landschap wat erg leuk om te doen is. Maar wie weet….

    1. Bedankt Ronald! Jouw foto’s ken ik wel, de nightscapes zijn ook prachtig.

      Wat je kan overwegen als je wat nieuws wilt proberen:
      Het volgsysteem wat ik heb kan ook op halve snelheid volgen. Dan verlies je niet teveel voorgrondscherpte, maar de regel-van-500 is dan ineens regel-van-1000 (ik neem even aan dat je de vuistregl kent).
      2x langer belichten is meer dan alleen een iso-stop verschil, je wint detail in de zwakkere structuren.

  2. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit een uiterst interessant artikel is. Schitterende beelden! Ik zou me graag ook nog eens iets serieuzer gaan bezighouden met astrofotografie. Kijk daarom met veel belangstelling uit naar het vervolg. Gr Thomas

    1. Bedankt! En heel veel succes.
      Wat kan helpen is de site van Astrobin.com
      Bijvoorbeeld googlen op ‘M31 300mm astrobin’ kan als inspiratiebron dienen.
      Bij telescopen wordt vaak de opening gegeven ipv brandpuntafstand (een 200mm f/4 telescoop is dus voor ons een 800mm f/4).

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

14 reacties

  1. Leuk en interessant artikel , voorlopig houd ik me bezig met de Melkweg in het landschap wat erg leuk om te doen is. Maar wie weet….

    1. Bedankt Ronald! Jouw foto’s ken ik wel, de nightscapes zijn ook prachtig.

      Wat je kan overwegen als je wat nieuws wilt proberen:
      Het volgsysteem wat ik heb kan ook op halve snelheid volgen. Dan verlies je niet teveel voorgrondscherpte, maar de regel-van-500 is dan ineens regel-van-1000 (ik neem even aan dat je de vuistregl kent).
      2x langer belichten is meer dan alleen een iso-stop verschil, je wint detail in de zwakkere structuren.

  2. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit een uiterst interessant artikel is. Schitterende beelden! Ik zou me graag ook nog eens iets serieuzer gaan bezighouden met astrofotografie. Kijk daarom met veel belangstelling uit naar het vervolg. Gr Thomas

    1. Bedankt! En heel veel succes.
      Wat kan helpen is de site van Astrobin.com
      Bijvoorbeeld googlen op ‘M31 300mm astrobin’ kan als inspiratiebron dienen.
      Bij telescopen wordt vaak de opening gegeven ipv brandpuntafstand (een 200mm f/4 telescoop is dus voor ons een 800mm f/4).

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: