Brandend zand: gieren-fotografie bij 55 graden!

Risico’s van hitte met felle zon: uitdroging en warmteshock

Je staat te kijken hoeveel dieren en planten er weten te (over-)leven in woestijnen en steensteppes, vaak zijn ze speciaal op dit leven ingesteld. Ze hanteren één gedragsregel: wees niet actief op het heetst van de dag. Dat kost veel te veel energie en lijdt tot acute uitdroging met de dood als gevolg. Dat deze natuurwet ook voor mensen geldt bleek in augustus 2011 toen een Nederlander met z’n Duitse vriendin in hun Dodge Charger vast liepen op een 4-wheeldrive route door Joshua Tree National Park.

De reden van hun keuze om deze doodlopende track in te gaan is nooit duidelijk geworden, ze konden het zelf ook niet na vertellen. Op 26 augustus 2011 reden ze, even voor de middag, het park in bij Cottonwood Visitors center en sloegen op zeker moment af naar de Black Eagle Mine Road. ’s Avonds om half acht werd de man op 3 mijl van de asfaltweg dood aangetroffen door een passerende 4-wheeldrive. De Dodge Charger stond 6 mijl verder vast in het zand. Zijn vriendin was ook gaan lopen en werd enkele mijlen verder aangetroffen. Onderzoek wees uit dat ze na het vastlopen op het warmste moment van de dag waren gaan lopen richting doorgaande weg.

Doodsoorzaak was acute warmteshock in combinatie met uitdroging. In hun auto werden later flessen water aangetroffen. Waren ze daar gebleven dan was er weinig aan de hand geweest, want dan zouden dezelfde mensen die ze ’s avond ontdekten ze ook gevonden hebben. Maar wel levend.

Voldoende water en je gedeisd houden

Dit macabere voorbeeld geeft wel aan hoe belangrijk het is voldoende water bij je te hebben tijdens een tocht door droog en warm gebied. Zeker fotografen die nog eens een kilo of 10 aan spullen meeslepen zullen veel vocht verliezen en snel uitgeput raken. Ga dus heel vroeg op stap, met goede kaarten en genoeg water. En stop vooral als het niet meer gaat of er geen plekken meer zijn om in de schaduw te schuilen voor de warmste momenten van de dag. Veelal wordt aangegeven dat je minstens 2-3 liter water moet meenemen maar dat is sterk individueel bepaald en hangt ook af van bijvoorbeeld je gewicht en lengte.

Zelf zat ik in maart in Gambia met een Spaanse fotograaf in een schuiltent die uit wat lappen en bij elkaar gebonden stokken bestond, temperatuur in de zon 45-47 graden. Mijn collega dronk tussen 7.00- en 19.00 uur 3 liter water weg terwijl ik aan 1,5 liter genoeg had. Tegen zevenen hadden we het wel gezien, maar de auto zou ons pas om negen uur ophalen. We hadden de keus 5 km terug te lopen naar ons basiskamp of onder een boom 2 uur te wachten. Aangezien het in hele warme gebieden ’s avonds nauwelijks afkoelt kozen we voor de boom. Voor de Witrug-, Vale- en Rüppell’s Gieren maakte het niet uit, de trailcam gaf middagtemperaturen aan van 55 graden Celsius. In de hut zal het niet zo warm geweest zijn, maar de 45 graden zullen we ruimschoots gehaald hebben die middag.

Lenzen kunnen slecht tegen zand

De dieren in een woestijn zijn goed aangepast en houden zich overdag schuil onder rotsen of in de schaarse schaduw. Wil je ze fotograferen dan moet je dus rekenen op weinig licht en hoge ISO’s. Zo kwamen we in mei dit jaar een erg fraaie Woestijnhaas tegen in Joshua Tree, lokaal bekend als Black-tailed Jackrabbit.

Terwijl de zon onderging scharrelde hij tamelijk ongestoord rond over de zanderige bodem en bood mooie fotomomenten. Daarvoor moest je wel gaan op de grond gaan liggen hetgeen altijd risico’s voor de apparatuur geeft. Dat bleek een paar jaar terug in Oman waar we ’s nachts de eileg van Groene Schilpadden aan de rand van de woestijn meemaakten. Je mocht niet flitsen dus de enige optie was het statief in het zand te zetten en op Manual ruim belichten. Dat ging een paar keer goed totdat de D300s met Tokina 12-24 omdonderde en in het zand verdween. De D300s kwam wonderwel goed onder het zand vandaan, de Tokina zoomt sindsdien met een knarsend geluid.

Hetzelfde overkwam me later met een Nikon 200-400mm zoom die ik bij IJmuiden liggend gebruikte om een Roodkeelduiker te fotograferen. Na een paar keer schuiven kwam er zand op en ook dit leidde tot een knarsende zoom. Besloten om de lens in Beverwijk bij de Nikonservice te laten schoonmaken, dat zou € 350 kosten.

Een dag later volgde een belletje dat de lens open lag en dat de AF-motor op instorten stond, een bekend euvel bij deze lens zo werd me verteld. Enfin, akkoord gegaan met de vervanging daarvan, waardoor de uiteindelijke nota € 680 bedroeg. Overigens kun je zand vaak beter met een droge, schone verfkwast uit richels en randen verwijderen in plaats van met een blaasbalg. Daarmee blaas je vaak het zand verder het objectief in waardoor je de problemen alleen maar vergroot.