Column: De kunst van klein

Van ‘clean’ naar ‘klein’

Ik moet weer eens lachen om mezelf. Nog geen jaar geleden was zo’n ‘clean’ portret mijn voornaamste doel. Maar smaken veranderen. En mijn stijl ook. Mijn galerij straalt wel nog mijn gewenste ‘rust’ uit, maar het aantal takken, bewegende onderwerpen, het contrast en vooral de elementen en ruimte ‘om de dieren heen’ zijn behoorlijk toegenomen.

Excuus

Ik weet nog wel wat ik dacht over die ‘kleine’ foto’s, toen ze voor het eerst mijn aandacht trokken: “Grappig dat je de omgeving ziet, maar waar zijn de details?” of zelfs: “Is dat ‘klein’ niet gewoon een excuus omdat je niet dichterbij kon komen?”

Hoe anders kijk ik daar nu naar. ‘Klein’ heeft zo veel te bieden, zo veel voordelen – artistiek, en ethisch. Zoveel zelfs, dat ik nu op pad ga met het uitgesproken doel om een vogel niet groot in beeld te brengen. En de eerste conclusie: makkelijk, dat is het niet.

Moeluk..

“Waarom is ‘klein’ niet ‘makkelijk’? Je zet toch gewoon minder stappen vooruit en maakt dezelfde foto, nietwaar?” Nou, nee, niet waar. De afstand maakt je achtergrond potentieel rommeliger, de compositie complexer, en het onderwerp subtieler. In het begin verloor ik vogels regelmatig tussen de chaos van takken, kleuren en vormen. Maar die zoektocht heeft wel mijn oog getraind. Hoe je van een afstand kan anticiperen om net die lelijke schuur op de achtergrond te vermijden, of dat ene out-of-focus plantje mee te pakken. Leuk, maar moeilijk!

Loze ruimte

Ook ‘rustig klein’ kan: een klein vogeltje in een vrijwel lege voor- en achtergrond met een wazig strand, wazige lucht, of water. Dan draait het om sfeer en symboliek; dat kleine lijfje dat de grote boze oceaan trotseert. Natuurlijk zouden veel mensen juist bij dit soort beelden een ‘groter’ onderwerp zien. Maar dat gevoel van ruimte vind ik juist heerlijk. Meer overbelicht zand, alsjeblieft!

Zoekend

En wat ik stiekem al helemaal grappig vind: een ‘klein’ beeld waarbij  je eerst moet zoeken; waar het onderwerp zich niet direct prijsgeeft. Waar je ogen even door het frame moeten glijden om tot een conclusie te komen wat er nu precies wordt afgebeeld. En voor mijn gevoel gaat dat beter als je onderwerp niet full-frame in je ziel staart. Bovendien: voor die vogel is een camera recht op de snavel ook niet altijd zo gewenst..

Meer ethiekeren

Eerst wilde ik dit stuk volledig ethiek-georiënteerd hebben, als vervolg op ‘mijn vorige’. Dat werd al snel dubbel. Maar dat neemt niet weg dat ‘klein’ fotograferen vaak diervriendelijker is. Dichtbij dieren komen neemt gewoon risico op verstoring met zich mee. Ja, sommige soorten zijn toegankelijk, maar een groot aantal is dat niet. Dan is afstand houden, en weten hoe je met een leuk ‘klein’ beeld kan terugkeren, echt een uitkomst. Voor de vogel, en voor jou. Je toont meer respect, en je vangt vaak meer natuurlijk gedrag op beeld.

Geen excuus, wel bewust

Is ‘klein’ echt geen excuus? Nee. Het is vooral een keuze. De kennis en tijd die portretten kosten zijn bij ‘klein’ net zo aanwezig, dus de uitdaging blijft. Voeg daar het artistieke oog en minder verstoring aan toe, en mijn keuze is gemaakt.  En als ik van tevoren vertrek met het idee die vogeltjes ‘klein’ vast te leggen, kan het zomaar zijn dat ik in het veld toch een portretmodelletje krijgt. Dat zou mooi meegenomen zijn, maar het hoeft niet. ‘Klein’ is geen excuus, maar een win-win.

Portretje? Toch maar?

Ben ik dan helemaal anti portret geworden? Niet per se, maar ik ben wel kritischer naar mijn portretten gaan kijken, en ga er alleen voor als ‘het klopt’, en iets van omgeving, gedrag, een intieme blik of ander elementje in kan terugvinden (en bovendien niets verstoord heb).

Toegegeven, sommige oude portretten bekijk ik met gemengde gevoelens. Bij andere bespeur ik genoeg elementjes die het voor mij ‘kloppend’ maken. Erg leuk en leerzaam om je smaak en ontwikkeling even goed onder de loep te nemen.

Misschien heb ik je kunnen prikkelen om meer met ‘klein’ te experimenteren. Het is lastig – ik moest behoorlijk ‘omdenken’ – maar nu het vaker lukt geeft dat echt een goed gevoel. En eerlijk? Het heeft mij een gelukkigere en aandachtigere fotograaf en vogelliefhebber gemaakt.

En de vogels zelf? Die lijken er ook tevreden mee.