Column: Ik doe maar wat

Woohh, mwehh en oeps

De ene keer valt het tegen, de andere keer verbaas ik mijzelf positief. Dan kijk ik naar het resultaat en denk “woohhh” of sterker, soms zég ik het zelfs hardop. Bij die foto’s kijk ik vaak nog even naar de instellingen om te zien wat ik gedaan heb om dat resultaat te bereiken. Maar bij de “mwehh” of “oeps” foto’s doe ik dat ook om te kijken waar het misging om er van te leren.

Intuïtie

Fotograferen doe ik op intuïtie en gevoel. Wat het moment, het onderwerp of de setting bij mij oproept probeer ik te vertalen in een beeld met de emotie die het bij mij raakt. Ik denk dan niet na over regels van belichting, compositie of van derden. Alsof mijn onderbuik vertelt wat mijn vingers moeten doen terwijl ze de camera bedienen.

Natuurlijk heb ik wel enige kennis van techniek wat fotograferen betreft. Door de jaren heen zijn de meeste termen en instellingen mij wel bekend en zo niet, ben ik leergierig genoeg om daar meer van te weten en te leren. Toen ik begon met fotograferen was ik blij met de “auto” knop zodat ik een plaatje redelijk kon vastleggen. Een paddenstoel van bovenaf, een landschap met scheve horizon, een zonsondergang met rare kleuren, ik heb het allemaal gedaan. Het stond erop. Punt.

Zelluf doen

Gaandeweg ben ik me gaan verdiepen in de geheimen van mijn camera en in de fotografie in het algemeen en heb ik heel wat inspiratie gehaald uit boeken, video’s, andere fotografen, een enkele workshop maar vooral door te DOEN. Een kind kun je een fiets geven en een gebruiksaanwijzing maar van zelluf doen leer je letterlijk met vallen en opstaan het beste.

Try en error

Over die gebruiksaanwijzing gesproken, ik heb er vele onaangeraakt in een la liggen. Een nieuw apparaat ga ik uitproberen maar no way dat ik eerst de hele handleiding ga lezen. Noem het luiheid of dom, maar van doen leer ik het best. En als ik iets wil weten zoek ik het op. Lang leve de Google-is-your-best-friend theorie! Try en error is mijn motto en heeft me al veel gebracht.

Prefrontale cortex

Maar hoe werkt die intuïtie dan? Intuïtie is er niet vanzelf, maar moet worden gevormd. Anders gezegd: het kan worden opgevat als een vorm van automatische en onbewuste verwerking van informatie die is aangeleerd. Dus wat we ooit op een of andere manier aan theorie of kennis tot ons hebben genomen is zich gaan nestelen in de prefrontale cortex van onze hersenen. Handelingen die je al jarenlang doet, zijn ondertussen zo makkelijk, dat je er nog amper over nadenkt. Dit is de zogenaamde automatische piloot.

Vergelijk het maar met autorijden of je handen wassen. Je denkt niet na over elke losse handeling die je moet doen maar weet intuïtief ingesleten wat je doet zonder daar bewust van te zijn. Zo is er tegelijkertijd ruimte om iets anders te doen. Denk maar aan lekker meezingen met de muziek in de auto of je juist goed kunnen concentreren bij slechte weersomstandigheden.

Wanneer ik je op een onverwacht moment vraag waar in jouw auto de achteruit zit moet je daar waarschijnlijk toch wel even over nadenken. Of als ik vraag met welke zeep je je handen wast.

Ruimte voor spelen

In de fotografie is het op een bepaald punt net zo. Omdat je bepaalde handelingen en de bediening niet (meer) bewust doet en vaak niet meer hoeft na te denken over de techniek is er meer ruimte voor creativiteit en losheid. Hoe lekker is dat?

Persoonlijk vind ik niets fijner dan lekker buiten te spelen met de camera en me te laten verrassen door wat ik tegenkom of door de omstandigheden. En juist omdat mijn camera voor mij technisch niet veel geheimen meer heeft en ik er dus ook niet over na hoef te denken is er ruimte in mijn brein voor andere dingen. Zo zijn mijn zintuigen scherper en alerter, beleef ik intenser en is er ruimte om te spelen en het net even anders te doen.

Straks val ik door de mand

Maar zoals in het eerder genoemde voorbeeld van het soort zeep of mijn achteruit wordt mij ook wel eens gevraagd hoe ik een bepaalde foto heb gemaakt of wat het technische proces was voor die foto. Dan merk ik dat ik even goed moet nadenken of het juist op moet zoeken. En soms heb ik eigenlijk geen idee. Dan zeg ik “ik doe maar wat”. En eigenlijk is dat nog waar ook.

Inmiddels heb ik veel geleerd en lukt het fotograferen meestal aardig. Ik kan ook wel overbrengen wat ik doe, geef wel eens een workshop, schrijf er wel eens over en help een ander bij vragen. Maar die afgestudeerde topfotograaf die alles volgens de regeltjes doet ben ik niet. Ik kan zonder zijwieltjes fietsen en val niet zo vaak meer.

Ik doe maar wat. Straks val ik door de mand…