Een steeds kwetsbaarder bos
Vier jaar geleden hebben de boswachters weer een stap gedaan om het bos te helpen zich te ontwikkelen naar een robuuster en vitaler bos. Want hoewel het Haagse Bos al sinds 1576 beschermd wordt door de Akte van Redemptie heeft zich in de tweede wereldoorlog een ramp voorgedaan. Zeventig procent van het bos is gekapt bij de aanleg van een antitankgracht. De bomen moesten wijken voor een vrij schootsveld voor de Duitse bezettingsmacht. Na de oorlog is in hoog tempo het bos weer aangeplant.
Gevolg: een bos met twee dominante soorten en van allemaal dezelfde leeftijd. Een situatie die zeker met de invloed van klimaatverandering en de stikstofdepositie het bos kwetsbaar maakt voor ziekte, stormschade en/of uitval door droogte of hevige regens. Regelmatig worden daarom boswerkzaamheden uitgevoerd om meer soorten ruimte en licht te geven en de meest vitale bomen te bevoordelen door hun buren te verwijderen. Maar er wordt niet alleen naar jonge en oude bomen gekeken. Ook de fotogenieke stinzenplanten zijn een punt van aandacht. Het is immers een park-stinzenbos.
Zorgvuldig werken aan weerbaarheid
Tijdens de boswerkzaamheden in 2023 is uitgebreid rekening gehouden met de bosbodem en haar bewoners. Machines reden alleen bij uitzondering de bosvakken in en kranen legden gevelde bomen zorgvuldig op paden zodat er weinig schade was aan de blijvende bomen. Het takhout werd weggehaald waar de stinzenplanten hun plek vinden en laten liggen waar dat kon. Die laatste maatregel biedt kansen aan allerlei organismen om het dode hout om te zetten in waardevolle voedingstoffen. Het Haagse Bos is een van de bijzonderste bossen die Staatsbosbeheer mag beheren. De boswachters zijn dan ook trots op de zorg die hen voor dit bos is toevertrouwd en kijken ieder jaar uit het kleurenpallet van de stinzenplanten.
Een beroep op de bezoekers
Er is meer gedaan om de stinzenplanten te helpen. Met spandoeken tussen de bomen en melkverftags op de paden vragen de dieren in Nationaal Park Hollandse Duinen om de hond aan te lijnen en op het pad te blijven. Idee is dat er minder op de planten wordt gestaan. Fotograaf waar zet jij je voeten voor dat ene plaatje?. Of dat honden de planten niet kapot graven. Het is een beroep op de vele bezoekers van goede wil. Op hen die zich bewust zijn dat zij in een wonderschoon en kwetsbaar gebied lopen. Het is een beroep dat heeft geleid tot discussies tussen bezoekers, online en in het gebied. Discussies die belangrijk zijn om het bewustzijn te vergroten dat dit een belangrijk bos is voor haar bezoekers maar nog belangrijker voor de soorten die hun thuis vinden.
Speciale aandacht voor onfortuinlijke vagebonden
Dagelijks zijn er boswachters in het veld om daklozen te wijzen op hulp om weer een in een arbeidzaam leven te stappen. Maar ook om hen te sommeren om een andere plek te zoeken om te overnachten. Liefst bij een daklozenopvang. Een klus die het vakmanschap vraagt om iedere dag weer met open vizier het gesprek aan te gaan. Vaak lastige gesprekken nogal eens gevolgd door het ruimen van soms een aanhanger aan afval. Lees meer over koningen en daklozen.
Samen zorgen voor afval
Vaak wordt zwerfafval door voorbijgangers gemeld. Dan gaan boswachters gericht op pad om afval te verwijderen. Soms worden we dan verrast doordat een zeer gewaardeerde bezoeker van het bos die de boel al heeft opgeruimd. Een vuilniszak bij de bak is dan een stille getuige van een bijzonder goede en gewaardeerde daad.
Niet alleen individuen rapen zwerfafval. De raaptroep Licht op groen en geel maakt maandelijkse een ronde. Eerst koffie bij paviljoen Malieveld en dan aan de slag. Daarmee werken velen aan het schoonhouden van het Haagse Bos en zijn ze een belangrijke aanvullingen op de tweewekelijkse rondes waarin de vuilnisbakken geleegd worden. Het afval verwijderen kost tienduizenden euro’s per jaar. Afval dat door mensen het bos in wordt gedragen maar wonderlijk genoeg niet meer mee naar huis of kantoor wordt genomen.
Zouden al die inspanningen aan bosbeheer, appelleren aan gedrag en afval ruimen een toename aan stinzenplanten geven? De boswachter vult op zijn iPad weer een cijfer in.
Boswerk in voorbereiding
Volgend jaar gaan we weer bomen verwijderen om licht op de bodem een kans te geven. Licht waar de stinzenplanten in het voorjaar volop profiteren. Maar ook licht waar jonge bomen en struiken van groeien. De voorbereidingen zijn in volle gang. Het hele bos is doorlopen en vak voor vak is bedacht welke ingrepen wenselijk zijn en waar we niets doen tot een volgende ronde of misschien wel een ronde erna. Bosbeheer is een zaak van lange adem en ver vooruitzien. In de vroege zomer gaat deze voorbereiding resulteren in stippen op bomen. Stippen die meer opvallen dan de bomen waar het werkelijk om gaat. Stippen die vast ook weer welkome vragen gaan oproepen. Welkom, want een bos waar mensen geen vragen over stellen is een bos waar niemand om geeft.
Hoe staan we ervoor?
De boswachter ruimt zijn iPad op. De klus is klaar. Op kantoor zal blijken of al het werk van afgelopen jaren zijn vruchten af heeft geworpen. Heeft het goede werk van boswachters, aannemers, vrijwilligers en bezoekers zijn vruchten afgeworpen? Daags erna vind ik op mijn bureau een A3 met een lange tabel. Per vak en per soort is aangegeven of de soort er is toegenomen of afgenomen. Onderaan is met hanenpoten de conclusie geschreven per soort. De ronde heeft bevestigd wat collega’s tijdens het doorlopen van het bos als voorbereiding op de boswerkzaamheden al op viel. En wat mij dit voorjaar opviel tijdens de verschillende excursies die ik heb gegeven.
Alle inspanningen hebben resultaat. Samen helpen we het Haagse Bos robuuster te maken en dagelijks kan iedere bezoeker, vrijwilliger en professional daar een steentje aan bijdragen.
