Sociale media is leerzaam?
Ik had een uitdaging voor mezelf. Ik zou een tijdje op Instagram scrollen en bij elke foto wat langer kijken en bedenken of ik een verhaal kon ontdekken. Was het ‘gewoon’ een foto, of eentje met een idee, een visie van de andere fotograaf. Vooral bij de foto’s die mij aanspraken bleef ik hangen. Waarom spreekt deze foto mij aan, naast dat de foto technisch goed in elkaar zit? Zit er een verhaal in de foto? En is dat verhaal dan zo bedoeld of verzonnen door mijn brein? En waarom zie ik er een verhaal in? Ik maakte een lijst met alle dingen waardoor ik dacht dat ik verhalen in foto’s van anderen kon zien. Daarna ging ik eens heel kritisch door mijn galerij. Of ik verhalen uit mijn foto’s kon halen waarbij ik alleen naar de foto keek en het moment van de foto probeerde los te laten
Verhaalpraten
Ik kan heel goed verhaaltjes verzinnen. Elke foto die ik plaats krijgt een verhaaltje. Dat is vaak een verhaaltje met ‘het moment van de foto’, waarin ik uitleg hoe ik tot de foto ben gekomen, wat het diertje deed of waar ik het aantrof. Het verhaal achter de foto dus. Tijdens het kritisch doornemen van mijn foto’s kreeg ik het gevoel dat ik door die getypte verhaaltjes mijn foto’s aan het ‘verhaalpraten’ was. De verhaaltjes voegen wat toe, maar ik zou het eigenlijk veel mooier vinden als de foto het verhaal al vertelt. Voorbeeldje: Een close-up van een roerdomp met het verhaaltje dat die roerdomp in een rietkraag zat te ‘roerdompen’. Leuk en aardig, maar kan je dan niet beter een foto van een roerdomp omringd door riet laten zien? Oh wacht, die foto was nou net wel gelukt…
Wat kan verhalen?
Het was in ieder geval heel verfrissend om langdurig als een ‘lezer’ naar foto’s te kijken. Ik weet niet of jullie benieuwd zijn naar mijn lijst met dingen waarvan ik vind dat ze verhalend kunnen werken, maar ik ga die lijst in ieder geval even hier dumpen. Komt ‘ie. Ahem. Omgeving, mooi licht, gedrag, beweging of houding, herhaling, patronen, lijnen, schaal, kleur, gevoel van klimaat of seizoen, ‘imperfecties’, chaos, rust, een catchlight, blikken om ‘vrij te interpreteren’.. Kortom: vrijwel alles. Top. En een nadruk op ‘kunnen’ dus. Dubbeltop. Niet alleen kan dus bijna alles verhalend werken; bijna alles kan soms ook juist niet verhalend werken. Gelukkig kwam ik ook tot één duidelijk inzicht. ‘Alleen’ een goede techniek is niet genoeg. Dat merkte ik bij die zwaluwen.
Woesj! – Geluid van een voorbijvliegende zwaluw
Ik ben inmiddels dusdanig comfortabel met mijn camera dat ik denk dat ik in bijna elke situatie het meeste uit mijn camera kan halen. En ik had een afspraak met mezelf; dat ik, al
s ik dat comfortabele voelde, vliegende zwaluwen zou herkansen. Dat was vorig jaar nog niet heel goed gelukt. Ook nu was het ‘bevriezen’ van zo’n snelle vliegende vogel een uitdaging, maar, gelukt! Ik weet alleen niet helemaal wat ik verwacht had, maar de scherpe foto’s die ik op mijn camera bekeek voelden precies zo: bevroren. Was het ‘verhaal’ van die beweeglijke vogels niet juist dat beweeglijke, dat snelle? En nu ik het vogeltje had bevroren was dat hele element weg. Ik had een ideetje. Mijn wijsvinger ging als een bezetene over mijn sluitertijd-dial, die ik van 1/4000 helemaal terug naar 1/15 s bracht. Ik begon te vuren. Driehonderd foto’s later had ik driehonderd foto’s zonder scherpte. ‘Beter’.
Wat doet de tjiftjaf?
Als ik van die hele lijst moest kiezen. Is er dan één element op foto’s dat, als het er is, vrijwel altijd ‘verhaalt’? Is er een soort ‘verhaling-garantie’? Hmja. Ik heb wel twee opties. Ik denk dat gedrag in ieder geval vrijwel altijd helpt. Een foto van een zingende of poetsende vogel is vaak interessanter dan een vogel die ‘statisch’ in beeld zit. Geen ‘rocket science’ hier. Wat wel lastig is, is dat je gedrag niet kan (*mag) aansturen. Je kan wel op gedrag anticiperen natuurlijk, maar daar is veel geduld en kennis voor nodig. Lastig om die verhaaltjes te garanderen dus.
Twee op één
Het tweede element stond bij mij op nummer één van ‘elementen in foto’s van anderen die mijn aandacht trekken’: Een gevoel van omgeving, ‘thuishoren’, vaak in combinatie met licht en schaal. Het dier staat op deze foto’s vaak klein afgebeeld, maar is wel herkenbaar. Bijna alle ruimte wordt opgevuld door omgeving: water, bergen, takken, et cetera, maar op al deze foto’s ligt de nadruk toch op het dier. Die foto’s zijn bijna altijd verhalend. En moeilijk om te maken. Ik kan het weten. Ik probeer het al jaren. Met wisselend succes. Die takken bijvoorbeeld..
Takken en tuinfluiters
Hè, wacht eens.. Dit tussenkopje had ik ook al in mijn vorige column staan. De column over mijn takkenallergie. Het is wel grappig hoe die column aansluit bij deze. Takken kunnen namelijk ook een verhaal vertellen; over een leefomgeving, over een vogeltje dat liever verborgen blijft en alleen tijdens de zang even zijn kop uit de bosjes steekt. Nu heb ik liever een foto met het diertje in wat takken dan een diertje los. Dat verhaalt meer. Ik ben mijn vorige column dan ook dankbaar. Ik sloot dat stuk af met de wens om dit jaar meer tuinfluiters tussen de takken te fotograferen. Drie keer raden wie er weer terug zijn? Juist!
Ik heb het mezelf weer eens moeilijk gemaakt
En dan volgt de realisatie. Ik heb natuurlijk foto’s uitgekozen die voor mij een verhaal hebben. Al deze foto’s voldoen aan één of meerdere punten op mijn ‘verhalend-lijst’, maarja, ik heb ook net gezegd dat dat soms niet voldoende is. Het probleem is het volgende: ik was er natuurlijk bij toen ik deze foto’s heb genomen. Ik heb kennis van de omgeving, de sfeer, de tijd en de moeite die ik in de foto heb gestopt, de lieve mensen die hun waarnemingen deelden waardoor ik de foto kon maken, wat de soort voor mij betekent, het gedrag dat voor- of na de foto plaatsvond, enzovoort. Jullie weten dat allemaal niet. Werken deze foto’s zonder context wel verhalend? Daar kan ik zelf dus niet over meepraten. Lastig dit, man!
Het leuke van verhalende foto’s is dan misschien ook wel dat ze op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden. Misschien zit er volgens jullie in sommige, of alle, foto’s in dit stuk wel helemaal geen verhaal. Dat kan ook. Dat is prima. Ik ga in ieder geval weer aan de slag met het maken van foto’s waar ik blij van word. Waar ik blij van word verandert ongeveer eens in de twee maanden. Na elke column dus. Na deze column wordt dat ‘foto’s met een verhaal’.
Geef een reactie