Creative light: het mysterie van paddenstoelen in het donkere bos

Van een gewone zaklamp…

Misschien denk je bij eigen lichtbronnen meteen aan hele flitsopstellingen, compleet met softboxes en draadloze remotes. Maar het hoeft niet meteen zo indrukwekkend om toch hele verrassende effecten te bereiken. Gebruik gewoon eens een simpel zaklampje. Daarbij kun je kiezen voor een LED lamp, maar die zijn vaak ‘koud’ van kleurtemperatuur. Mocht je nog ergens onderin een la een ouderwetse zaklamp hebben met een echt gloeilampje dan heb je wat warmer licht tot je beschikking.

Het leuke van een zaklamp is dat je met weinig licht kleine accentjes aan kunt brengen in je foto. Zoals het aanschijnen van een paddenstoel vanaf de onderkant en het inlichten van de schaduwzijde. Maar ook vanaf de zijkant kun je een licht accentje aanbrengen wat weer extra wordt benadrukt door wat onder te belichten.

… tot complete paddenstoelen-studio

Bij macro wordt vaak gedacht aan een macro-ringflits, maar toch gebruik ik die maar heel weinig. Het grote nadeel van deze flitsers, hoe mooi ze ook werken, is dat het licht altijd vanuit de lens (lees: kijker) lijkt te komen. Natuurlijk kun je de duurdere flitsers wel zodanig instellen dat je een lichtval van links of rechts kunt creëren, maar het blijft in mijn ogen behelpen. Voor insecten is het perfect, maar een onderwerp als een paddenstoel smeekt om een meer creatieve oplossing met losse flitsers. Al heb je tegenwoordig ook flitsers met hele lange armpjes waarmee je meer flexibiliteit hebt, het fijnste werk ik nog steeds met losse draadloos bediende reportageflitsers.

Voor het flitsen in het veld kun je werken met een bedrade oplossing waarmee je je flitser een eindje van je camera op kunt stellen. Voordeel daarvan is dat alle informatie wordt doorgegeven en dat je een relatief goedkope oplossing hebt om het flitslicht vanuit een andere richting te laten komen dan vanaf de camera. Zoek eens op ‘off shoe’ om te kijken of er voor jouw camera een kabel beschikbaar is.

Flits los van de camera

Nadeel van deze oplossing is dat je toch beperkt bent in je vrijheid. Camera en flitser zitten aan elkaar vast en te vaak trok ik mijn flitser om als ik mijn camera bewoog. Liever werk ik daarom met een draadloze oplossing. Draadloze triggers en ontvangers heb je in diverse prijsklassen. Let daarbij goed op of het om ‘domme’ of ‘slimme’ oplossingen gaat. Een domme oplossing triggert de flitser, maar geeft verder geen instellingen door vanuit de camera of terugkoppeling vanuit de flitser. Als jij de flitser toch op manueel zet en alles zelf bedient zoals sterkte en brandpuntsafstand is dat geen enkel probleem. Maar als je het fijn vindt om alles vanuit de camera te bedienen kun je misschien beter investeren in zogenaamde ETTL remotes waarbij alle informatie over en weer wordt doorgegeven.

Je hebt de keuze uit infrarood triggers of radiotriggers. De eerste werken met infrarood licht waarbij zender en ontvanger elkaar moeten kunnen ‘zien’. Weliswaar zijn deze een stuk goedkoper, maar het irriteert mij mateloos als de boel niet werkt omdat ik geen zichtverbinding heb. Ik heb daarom radiotriggers die op grote afstand werken zonder dat ze elkaar hoeven te ‘zien’. Natuurlijk zijn er allemaal dure merkgebonden oplossingen, maar voor redelijke prijzen zijn er ook zenders en ontvangers te koop. Ik werk zelf met een goedkope set en ben dik tevreden.

Werken met meerdere flitsers

Het mooie van een setje draadloze triggers is dat je kunt werken met meerdere flitsers. Ik heb de ontvangers zó ingesteld dat ze in een verschillende groep werken, op die manier kan ik vanaf de transmitter beide flitsers apart instellen. Zelfs de modus kun je variëren, dus de ene op ETTL terwijl de andere manueel staat ingesteld (hoewel ik eigenlijk altijd op manueel werk). Op die manier heb je volledige controle over de lichtval in het veld.

Ik begin altijd met mijn lenskeuze en het bepalen van een compositie. Omdat ik daarna met flitsers en zaklampjes aan de slag ga wil ik niet dat tussendoor mijn compositie nog verandert, dé reden om vanaf statief te werken. Als mijn camera (meestal ingesteld op manual) eenmaal goed opgesteld is ga ik één voor één mijn flitsers in het veld opstellen. Om ervoor te zorgen dat ze niet omvallen (wat nog wel eens gebeurt vlak vóór de foto) heb ik ze vaak op een ministatiefje staan. Daarmee kan ik mijn flitser ook nog eens plat leggen tot zelfs ondersteboven onder de paddo. Per flitser stel ik nu de flitskracht en bundel vast en maak proef opnames. Als de eerste flitser goed staat, ga ik over naar de volgende. Vaak is twee flitsers voldoende en mocht ik echt nog een extra accentje nodig hebben doet mijn hoofdlampje nog wonderen.
Mocht je nou niet meerdere flitsers hebben kun je natuurlijk werken met een combinatie van flitser en zaklamp of je neemt een reflectiescherm mee waarmee je het flitslicht nog een keer op je onderwerp kun reflecteren.

Spelen met regen en nevels

Als je eenmaal vertrouwd bent met het remote flitsen kun je nog meer trucs erbij halen om je foto nóg meer effect te geven. Zo ben ik ooit begonnen in de regen te fotograferen waarbij de druppels als heldere rondjes oplichten door het licht van de tegenlichtflits. Echter, regen is maar een paar druppels… dus is het al snel een idee om je eigen regen mee te nemen in de vorm van een plantenspuit.

Dan nog is het puzzelen om de juist hoeveelheid ‘regen’ te creëren en op welke plek. Het beste is om het achter je onderwerp en vóór je tegenlichtflits te laten regenen dan heb je een mooi opgelichte nevel zonder dat je onderwerp achter de nevel verdwijnt.