Menu

Onderdeel van Pixfactory

De 12 tips voor flitsen in de natuur

Natuurfotografie en flitsen klinkt niet als de meest logische combinatie. Nog vaak wordt een flitser gezien als een stuk gereedschap voor in de studio en reportages, in ieder geval met mensen. Alleen in de macrofotografie is de macroringflits bij een selecte groep ingeburgerd. En toch… kan de flitser een enorme toegevoegde waarde hebben.
flitsen in de natuur
Combinatie van lange sluitertijd en flitsen, de wolken zijn bewogen maar de door de wind bewegende teunisbloem is door het flitslicht bevroren én mooi uitgelicht. Fotograaf: Johan van der Wielen

Met een flitser heb je veel meer controle over het licht, kun je eigen accenten aanbrengen en grote licht/donker contrasten wegwerken. Met de komst van het boek ‘Flitsen; Praktijkgids Voor Natuurfotografen’ ligt de weg open om je flitser standaard mee het veld in te nemen. Hier alvast 12 handige tips om aan de slag te gaan.

De 12 tips voor flitsen in de natuur

1. Creëer je eigen licht

Als natuurfotografen zijn we dol op omgevingslicht, warm ochtendlicht, zonnestralen door het bos of tegenlicht. Hoe mooi ook, er kleven twee nadelen aan: 1) je bent volledig afhankelijk van de zon, zonnestand, kleur van het zonlicht en de lichtrichting en 2) op een saaie grijze dag heb je geen mooi licht. En dat is het mooie van een flitser, je heb hiermee het licht volledig in eigen hand. Je kunt alles zelf instellen, intensiteit, richting, hoogte en zelfs kleur. Wanneer de zon even niet doet wat jij wilt, kun je toch heerlijk je creativiteit de vrije loop laten met je eigen ‘zon’.

Creëer je eigen licht
Laagstaande ondergaande zon? Nee hoor…een grauw grijze dag met gebruik van een losse tegenlichtflitser en warme witbalans. Fotograaf: Johan van der Wielen

2. Invulflits

Als je nog niet zoveel over flitsen weet, is er een snelle truc om toch al mooie resultaten te bereiken. In de stand automaat werkt de flitser namelijk als (vaak niet echt fraaie) hoofdlichtbron. Dan neemt de flitser de hele belichting over en krijg je al snel platte, ingeflitste foto’s. In de standen A(v) (diafragmavoorkeuze) en S/Tv (sluitertijdvoorkeuze) werkt de flitser echter als invullicht en komt als extra bovenop het omgevingslicht. Daarmee heb je een veel mooiere balans tussen beide en kun je bijvoorbeeld heel mooi de schaduwzijde van je onderwerp bij tegenlicht inkleuren.

Heikikker en invulflits
Heikikker met tegenlicht, mooie rondjes in de druppels. Met stand A(v) en de flitser zorg je ervoor dat de kikker geen donker silhouet wordt. Fotograaf: Johan van der Wielen

3. Volledige controle lichtbalans; werk in M

Flitsen wordt moeilijk gevonden en geassocieerd met keihard wit licht. Dat is alleen het geval als je de flitser als belangrijkste lichtbron gebruikt. Maar eigenlijk werk met je met een combinatie van omgevings- en flitslicht. Alleen flitslicht is vaak niet mooi maar door de verhouding aan te passen, kun je ze beide in mooie balans brengen. In de stand M heb je de volledige controle. Met diafragma bepaal je scherptediepte, ISO stel je in op een gewenste waarde en met de sluitertijd regel je het omgevingslicht. Door de flits harder of zachter te laten flitsen, kun je dan als laatste de hoeveelheid flitslicht regelen.

2. Volledige controle lichtbalans; werk in M
Via manual kun je de lichtbalans zelf instellen van volledig omgevingslicht (links), via invullicht (middelste twee) tot aan hoofdlichtflits (rechts). Fotograaf: Johan van der Wielen

4. Ingebouwde flitser: kan prima voor macro

De ingebouwde flits wordt door velen als not-done gezien: hij is maar zwak (of keihard) en je hebt altijd saai meelicht. Toch kun je hem af en toe best gebruiken, zeker als je in de macrofotografie werkt met het zo mooie tegenlicht van de zon. Met de flitscompensatie kun je de flitser wat zachter zetten en zo mooi de donkere kant van je onderwerp inlichten

Ingebouwde flitser: prima als invullicht bij macro
Combinatie van fisheye lens, stand A(v) voor het omgevingslicht en de ingebouwde flitser om de orchidee uit te lichten. Fotograaf: Johan van der Wielen

5. Schaduw van zonnekap en lens

Nadeel van de ingebouwde flitser is dat hij zó laag zit dat je bij onderwerpen dichtbij nog wel eens een nare schaduw in de voorgrond kan krijgen. Dit is de schaduw van de zonnekap. Maar zelfs als je die eraf haalt kun je nog steeds de schaduw van je objectief blijven zien. De oplossing is dan 1) iets verder in te zoomen en tegelijk wat verder naar achteren te gaan of 2) een externe reportage flitser te gebruiken die wat hoger op de camera zit.

Schaduw van zonnekap en lens
Schaduw van de zonnekap (linksboven) en van de lens (rechtsboven). Daarom maar een externe flitser gebruik (onder). Fotograaf: Johan van der Wielen

6. Flitser los van de camera

Nadeel van een flitser op je camera (ingebouwd of reportage) is dat je per definitie werkt met het relatief saaie meelicht. Wil je volledige controle over de lichtrichting dan is het aan te raden de flitser los van de camera te gebruiken. Sommige camera’s en merken hebben ingebouwde draadloze mogelijkheden, anders kun je goedkoop een setje trigger/receiver kopen of iets duurder een set waarbij je ook nog eens de hele flitsers kan instellen vanaf de camera. Eenmaal los van de camera kan de flitser overal in het veld staan!

Flitser los van de camera
Met de losse flitser (van linksopzij) kun je een nieuwe spannende lichtval creëren waarbij je niet alleen schaduw ziet maar ook meer aandacht op je onderwerp vestigt. Fotograaf: Johan van der Wielen

7. Flits ook eens bij landschappen

Flitsen bij macro is nog wel herkenbaar, maar bij landschappen? Jazeker, dat kan ook! Natuurlijk lukt het niet om een berg uit te lichten of de hele Waddenzee, maar zeker met laagstaande zon kun je mooi de schaduwzijde van een voorgrond oplichten. Naast de gradiënt filters is een flitser minstens net zo handig!

Dode vlieren in de kwelder
Bij een saaie lucht kan de combinatie van fikse onderbelichting en een flitslicht op de boom voor een extra dramatisch effect zorgen. Fotograaf: Johan van der Wielen

8. Geen flitsers? Zaklampje of je telefoon!

Ook zonder flitser kun je toch leuke effecten bereiken met hulplicht. Neem gewoon een zaklampje mee in het veld of gebruik het LED lamp je van je telefoon. Hoewel die laatste maar zwak is kun je hem juist erg mooi dichtbij je onderwerp plaatsen. Paar blaadjes erover en je hebt een mooi lichtje om wat extra spanning in beeld te brengen.

Paddenstoel met plantenspuit
De telefoon ligt onder de vliegenzwam en schijnt recht omhoog. Om te voorkomen dat de telefoon zelf in beeld komt heb ik er wat blaadjes overeen gelegd. Fotograaf: Johan van der Wielen

9. Flits om je onderwerp te bevriezen

Flitslicht duurt maar kort, veel korter vaak dan je sluitertijd. Wanneer je met bewegende onderwerpen werkt en het lukt niet om ze onbewogen te krijgen met een snelle sluitertijd, kan het helpen om ze juist met de flitser te bevriezen. Je krijgt dan niet alleen mooi lichtaccent maar ook nog eens een dynamisch beeld van zowel beweging als stilstaand beeld.

Na zonsondergang waaide het nog hard door het beukenbos. Deze onderste tak van de inmiddels kale beuken is zowel bewogen door de lange sluitertijd als bevroren door het flitslicht. Fotograaf: Johan van der Wielen

10. Onmisbaar: reflectiescherm

Heb je één flitser (los of vast op de camera) dan heb je één lichtrichting, tenzij je ook nog eens zonlicht hebt. Nadeel van één lichtrichting is dat je altijd een schaduwzijde heb die soms té donker wordt. Voor een paar euro heb je een reflectiescherm om het flitslicht terug te kaatsen op de donkere delen en zo nog wat textuur aan te brengen. Maar dat scherm kun je ook gebruiken om flare te voorkomen of het flitslicht extra te richten; onmisbaar en multitasking.

Onmisbaar: reflectiescherm
Effect van een reflectiescherm (licht bovenop de hoed) en nog eens een extra goud kartonnetje voor het licht van de onderkant.

11. Kleurenfilters

Voor flitsers heb je kleurenfilters. Daarmee kun je de kleur van het flitslicht veranderen. Maar ook kun je daarmee je onderwerp juist weer de correcte kleur geven terwijl je middels de witbalans de kleur van de achtergrond aanpast.

Kaardenbol met kleurenfilter
Foto zonder flitsers (links) en rechts met twee flitsers voor tegenlicht en meelicht. De laatste voorzien van een oranje filter waardoor de kaardenbol, ondanks de hele koele witbalans, toch weer bruin is. Fotograaf: Johan van der Wielen

12. Be creative

Hulplicht kan bestaand licht ondersteunen, zoals het oplichten van de schaduwzijde of het aanbrengen van een lichtaccentje, maar je kunt ook volledig je eigen werkelijkheid creëren. Met kleurenfilters, andere witbalansen, meerdere flitsers en zelfs plantenspuitjes kun je je helemaal laten gaan. De natuur niet meer als werkelijkheid maar als decor voor je eigen artistieke vrijheid.

Starry night… gemaakt met twee flitsers, een koude witbalans en een plantenspuit Fotograaf: Johan van der Wielen
Creatief met paddenstoelen
Flitsen geeft je de mogelijkheid een eigen wereld en realiteit te creëren… de natuur als decor voor je eigen artistieke vrijheid. Fotograaf: Johan van der Wielen

7 reacties

  1. Beste Johan, fotografie kan een kunstvorm zijn maar niet alle fotografie is daarmee automatisch onderdeel van een kunstvorm. “De natuur niet meer als werkelijkheid maar als decor voor je eigen artistieke vrijheid” betekent voor mij dat je wellicht aan kunst doet maar niet meer aan natuurfotografie.
    Zo zwart/wit als dit is het vaak ook weer niet in praktijk, maar voor mij werkt heel goed de regel: “Helpt dit dat wat ik fotograferen wil (natuur dus) te verhelderen?” versus “Doe ik dit nou alleen maar voor het plaatje (kunst c.q. je eigen artistieke vrijheid)”. Meer een kwestie van prioriteit en doelstelling helder houden dus. Je zou in één sessie zelfs beide kunnen doen!

    En flitsen op (grote) afstand kan best hoor, door een fresnel-lens voor je flitser te plaatsen. Zo heb ik bijv. https://www.birdpix.nl/album_page.php?pic_id=104645 gemaakt, op een meter of 30, 40 afstand om het uiltje niet te storen. De flitser uiteraard op navenante afstand van de camera, getriggerd door een optische slave, zodat het echt wel een “mega set” werd maar zoiets opstellen kan als je weet wat er over een paar uur gaat gebeuren. Alles, ook de flits, uiteraard op M stand.

    Jouw foto 9 van die beuken vind ik trouwens wel heel mooi – daar was ik nog niet opgekomen dus toegevoegd aan de “gereedschapskist” 🙂
    Beste groeten!

    1. Volgens wikipedia: “Natuurfotografie is de tak van de fotografie die zich specialiseert in het fotograferen van de natuur.” Wat mij betreft is daarmee ook alles gezegd. Verdere definities mag iedereen natuurlijk voor zichzelf bepalen, evenals alle restricties. Wat voor de één natuurfotografie is, is voor de ander kunst. Bedenk wel dat dat je eigen definitie is en dat die anders is dan voor anderen.

      Blijft over een beeld wat je wel of niet mooi vindt.

      v.w.b. flitsen, ja dat kan met een fresnel lens (zijn gewoon nu nog te koop, zoals de MagBeam van MagMod maar daarmee haal je weliswaar afstanden, wordt wel een puntbron. Afstand + breedte gaat niet lukken.

      1. Helemaal eens met wikipedia! Onderwerp: natuur. Eigenlijk alles want alles is natuur, zelfs het aantonen van natuur die ontbreekt, maar dat terzijde.
        Echter zodra je natuur niet meer als onderwerp hebt, maar degradeert tot “decor voor je artistieke vrijheid” wordt de uitdrukking van je artistieke vrijheid onderwerp en dus geen natuurfotografie meer. Quod erat demonstrandum. Is dat nu echt zo moeilijk?

        Wat ik al dan niet “mooi” vind doet daarin niet terzake; ik ken aardig wat uitmuntende natuurfoto’s die ik totaal niet mooi vindt. Dat ligt uiteraard anders als je voor wedstrijdjes of likes kiekt… Rembrandt werd eerst mooi gevonden, toen een paar eeuwen niet en nu weer wel.

        v.w.b. puntbron, de zon is ook puntbron. Of dat bruikbaar is hangt er steeds weer vanaf.

  2. Persoonlijk vind ik dat je er erg mooie resultaten mee kan halen, mits op de juiste manier toegepast. Het bied een heleboel mogelijkheden en geeft soms net dat beetje extra aan een foto.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

7 reacties

  1. Beste Johan, fotografie kan een kunstvorm zijn maar niet alle fotografie is daarmee automatisch onderdeel van een kunstvorm. “De natuur niet meer als werkelijkheid maar als decor voor je eigen artistieke vrijheid” betekent voor mij dat je wellicht aan kunst doet maar niet meer aan natuurfotografie.
    Zo zwart/wit als dit is het vaak ook weer niet in praktijk, maar voor mij werkt heel goed de regel: “Helpt dit dat wat ik fotograferen wil (natuur dus) te verhelderen?” versus “Doe ik dit nou alleen maar voor het plaatje (kunst c.q. je eigen artistieke vrijheid)”. Meer een kwestie van prioriteit en doelstelling helder houden dus. Je zou in één sessie zelfs beide kunnen doen!

    En flitsen op (grote) afstand kan best hoor, door een fresnel-lens voor je flitser te plaatsen. Zo heb ik bijv. https://www.birdpix.nl/album_page.php?pic_id=104645 gemaakt, op een meter of 30, 40 afstand om het uiltje niet te storen. De flitser uiteraard op navenante afstand van de camera, getriggerd door een optische slave, zodat het echt wel een “mega set” werd maar zoiets opstellen kan als je weet wat er over een paar uur gaat gebeuren. Alles, ook de flits, uiteraard op M stand.

    Jouw foto 9 van die beuken vind ik trouwens wel heel mooi – daar was ik nog niet opgekomen dus toegevoegd aan de “gereedschapskist” 🙂
    Beste groeten!

    1. Volgens wikipedia: “Natuurfotografie is de tak van de fotografie die zich specialiseert in het fotograferen van de natuur.” Wat mij betreft is daarmee ook alles gezegd. Verdere definities mag iedereen natuurlijk voor zichzelf bepalen, evenals alle restricties. Wat voor de één natuurfotografie is, is voor de ander kunst. Bedenk wel dat dat je eigen definitie is en dat die anders is dan voor anderen.

      Blijft over een beeld wat je wel of niet mooi vindt.

      v.w.b. flitsen, ja dat kan met een fresnel lens (zijn gewoon nu nog te koop, zoals de MagBeam van MagMod maar daarmee haal je weliswaar afstanden, wordt wel een puntbron. Afstand + breedte gaat niet lukken.

      1. Helemaal eens met wikipedia! Onderwerp: natuur. Eigenlijk alles want alles is natuur, zelfs het aantonen van natuur die ontbreekt, maar dat terzijde.
        Echter zodra je natuur niet meer als onderwerp hebt, maar degradeert tot “decor voor je artistieke vrijheid” wordt de uitdrukking van je artistieke vrijheid onderwerp en dus geen natuurfotografie meer. Quod erat demonstrandum. Is dat nu echt zo moeilijk?

        Wat ik al dan niet “mooi” vind doet daarin niet terzake; ik ken aardig wat uitmuntende natuurfoto’s die ik totaal niet mooi vindt. Dat ligt uiteraard anders als je voor wedstrijdjes of likes kiekt… Rembrandt werd eerst mooi gevonden, toen een paar eeuwen niet en nu weer wel.

        v.w.b. puntbron, de zon is ook puntbron. Of dat bruikbaar is hangt er steeds weer vanaf.

  2. Persoonlijk vind ik dat je er erg mooie resultaten mee kan halen, mits op de juiste manier toegepast. Het bied een heleboel mogelijkheden en geeft soms net dat beetje extra aan een foto.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: