De 3 belangrijkste filters voor landschapsfoto’s

Er zijn allerlei gereedschappen beschikbaar om jouw interpretatie en visie nog meer kracht bij te zetten, zoals bijvoorbeeld het gebruik van filters. Filters bestaan in vele soorten en maten. In dit artikel worden de drie belangrijkste filters voor landschapsfotografie besproken: het grijsverloopfilter, het grijsfilter en het polarisatiefilter.

1. Het grijsverloopfilter

Het grijsverloopfilter biedt uitkomst wanneer het contrast in je foto erg groot is, bijvoorbeeld bij een landschap met een mooie lucht erboven. Wanneer je in zo’n geval de belichting afstemt op de voorgrond van het landschap, wordt de lucht veel te licht. En wanneer je de lucht mooi belicht, wordt de rest van de foto veel te donker. Je oog is prima in staat om zulke grote contrastverschillen waar te nemen, maar je camera kan hier niet goed mee omgaan. Hierdoor gaan details in de lichte en/of de donkere delen van de foto verloren.

Met een grijsverloopfilter houd je het licht uit de lichte delen (bijvoorbeeld de lucht) tegen. Hierdoor kun je langer belichten om voldoende detail in de donkere delen (de voorgrond) te krijgen. Grijsverloopfilters bestaan in verschillende gradaties, waarmee je bijvoorbeeld 1, 2 of 3 stops licht tegen kunt houden. Ook kun je verschillende filters met elkaar combineren. Dit geeft je de vrijheid om zelf te kiezen welke balans je tussen de lichte en donkere delen wilt bereiken.

Onderstaande foto’s zijn kort na elkaar genomen. De belichting is voor beiden afgestemd op de voorgrond. De eerste foto is gemaakt zonder filter en toont een fletse lucht. Voor de tweede foto is wel een grijsverloopfilter gebruikt, waardoor de prachtige pasteltinten in de lucht goed naar voren komen.

2. Het grijsfilter

Een grijsfilter kun je inzetten wanneer je graag lange sluitertijden wilt gebruiken. Dit is met name interessant wanneer er bewegende delen in je beeld voorkomen, zoals water. Uiteraard kun je een kleiner diafragma kiezen, zodat je sluitertijd langer wordt. Maar soms wil je nog langere sluitertijden, of is een klein diafragma niet gewenst, omdat je een kleine scherptediepte voor ogen had.

Een grijsfilter houdt het licht in je hele beeld tegen, waardoor je langer kunt belichten. Grijsfilters bestaan in verschillende sterktes en houden bijvoorbeeld 3, 6 of 10 stops licht tegen. Ook zijn er variabele grijsfilters, waarbij je de sterkte zelf kunt kiezen door eraan te draaien.

Onderstaande foto’s geven een voorbeeld van wat je met een grijsfilter kunt bereiken. De eerste foto, zonder filter, laat een momentopname van het zeewater zien. Tijdens het maken van de tweede foto heeft het water heen en weer kunnen bewegen, waardoor een veel rustiger beeld met een zijdeachtig effect ontstaat.

3. Het polarisatiefilter

Een polarisatiefilter wordt gebuikt om reflecties te beïnvloeden. Hier krijg je mee te maken bij glimmende en/of spiegelende oppervlakken, zoals van water, metaal of glas. Door gebruik te maken van een polarisatiefilter kun je heel verschillende resultaten verkrijgen. Je kunt de spiegeling namelijk versterken, of juist wegnemen.

Een polarisatiefilter houdt de lichtstralen die in één richting worden weerkaatst tegen, terwijl het de andere lichtstralen juist doorlaat. Wanneer je het filter een kwartslag draait, laat het de lichtstralen uit de eerste richting juist door, terwijl het de andere tegenhoudt. Hierdoor heb je de keuze of je een oppervlak wilt laten spiegelen of juist niet.

De foto’s hieronder zijn beide gemaakt met een polarisatiefilter. In de eerste foto is het filter een kwartslag gedraaid ten opzichte van de tweede foto. Hierdoor ontstaat in de eerste foto een sterke spiegeling in het water, terwijl je in de tweede foto juist door het water heen kunt kijken.

Het combineren van filters

Tot slot is het natuurlijk ook mogelijk om verschillende soorten filters te combineren, zoals in onderstaande foto’s is gedaan. De lucht is in beide foto’s ongeveer even grijs, waardoor goed te zien is hoe veel lichter de voorgrond kan worden bij het gebruik van een grijsverloopfilter. Daarnaast is ook een grijsfilter gebruikt om de sluitertijd flink te verlengen, waardoor een vloeiende beweging in het water ontstaat.

Tekst & foto’s: Toine Westen

Wil je echt álles over filters weten, schaf dan hier de Praktijkgids filters aan. Het complete boek met diepgaande informatie over de toepassing van alle soorten filters, inclusief digitale filters.