Menu

Onderdeel van Pixfactory

De lamme arend en de blinde gier: ethiek in de natuurfotografie

Natuurfotografen worden vaak erg blij van tamme vogels en zoogdieren. Fijn als een vos zich van dichtbij laat fotograferen of als een zeearend zich mooi voor de lens laat zien. Op blogs en fora wordt dit gevoel vaak gedeeld met collega fotografen : “Liet onze vaste arend zich weer zo mooi zien?” Dat het vaak gaat om vogels wiens afhankelijkheid van de mens groot is en een slechte toekomstprognose hebben wordt zelden gerealiseerd. Aan de hand van twee praktijkvoorbeelden wordt duidelijk dat het plezier van de fotograaf veelal niet parallel loopt met dat van zijn geliefde foto-onderwerp. Stof tot nadenken.
Vogelfotografen

Roofvogelvoerplaatsen, optimale fotospots

Iedereen kent natuurlijk de gierenvoerplaatsen in Spanje of de zeearendhutten in Scandinavië of Polen. Prachtige plekken waar je met genoeg millimeters uniek beeld kunt maken van roofvogels die anders ver buiten het bereik liggen. Vaak commercieel beheerd, soms ook door organisaties die met de inkomsten onderzoek- en beheerswerk aan de soort financieren. De meeste hutten zijn ooit opgezet om de predators de winter door te helpen om ze zodoende een steuntje in de rug te geven voor het broedseizoen. Door onvervuilde prooi aan te bieden werden ze gezonder en haalden meer onvolwassen vogels het volgende jaar. Tegenwoordig is daar nauwelijks meer reden toe, praktisch alle Europese roofvogelpopulaties zijn stabiel of groeiende. Alleen in Spanje zou in verband met Diclofenac, een dierengeneesmiddel, extra voeding voor aaseters nuttig kunnen zijn. Diclofenac heeft in de Himalaya voor een enorme reductie van de gierenpopulaties gezorgd en mag nu ook in de EU gebruikt worden. Een weinig vrolijk vooruitzicht.

Lammergieren voerplaats

 

Proefkonijn bij de lammergieren op Boumort

In 2004 mocht ik als één van de eersten een aantal dagen in de gierenhut zitten in de Catalaanse Pyreneeën. Die ligt in het Boumort-reservaat in de bergen boven LLeida op de route naar Andorra. Er wordt daar voor de lammer- en monniksgieren van maart tot juni gevoerd met geiten- en schapenpootjes, af en toe belandt er een hert op de voerplek. De eerste dag was het na een uur al raak, de eerste onvolwassen lammergier kwam aan gelopen en begon te eten. Groot was mijn enthousiasme, want dit was een fotografische ‘lifer’ en grote ‘wenssoort’. Met de 500mm schoot ik er lekker op los totdat de lammer zijn kop wendde en ik een dichte oogkas zag. ‘Shit, deze vogel is halfblind’ realiseerde ik me. Een hoop van m’n plezier was weg, ook al kwamen er uiteindelijk 4 soorten gieren langs die wel over hun gehele gezichtsvermogen beschikten. Het werd duidelijk dat de voerplaats ook vogels de winter door hielp die anders op een natuurlijke wijze zouden zijn overleden. Feitelijk werd door deze voerplek het lijden van kneuzen verlengd!

Halfblinde Lammergier, Boumort

Halfblinde 2e jaars lammergier

 

Lamme Zeearend poseert

Met de ervaring van de lammergierenhut in m’n achterhoofd ging ik op verschillende internet-fora foto’s van roofvogels bij hutten kritisch bekijken. Waren er mogelijk ook vaste ‘kneuzen’ bij die mijn ervaring op Boumort ondersteunde? Het antwoord kwam een aantal jaren later toen er tijdens een sneeuwwinter een ‘vaste’ zeearend meermalen werd gefotografeerd bij een hut in Duitsland. De vogel was gekleurringd en daardoor goed te herkennen en kende een grote plaatstrouw. Je kon bijna vanuit Nederland plannen om hem te gaan fotograferen nadat je het weerbericht had gecheckt op mooi licht. De reacties van de afgereisde fotografen waren euforisch en de commentaren op de fora louter positief. Toen dezelfde arend in maart van dat jaar uitgeput werd opgeraapt door de huttenbeheerder was de verslagenheid groot, zeker toen bekend werd gemaakt dat de zeearend waarschijnlijk aan een loodvergiftiging was overleden. In Duitsland mag nog met loodhagel worden gejaagd waardoor aangeschoten wild uiteindelijk vaak door zeearenden wordt verorberd, inclusief het zwaar giftige lood. Het was een optie, waar op dat moment geen direct bewijs voor was. De fotografen troostten zich met de gedachte dat men de vogel ‘in zijn goede tijd’ mooi op de sensor had weten te zetten, iets wat houvast gaf en het verdriet temperde. Vele online-condoleances volgden. Daarna werd het stil en ging men over tot de orde van de dag.

De echte doodsoorzaak van de Duitse zeearend

In juni van dat jaar was ik toch wel nieuwsgierig naar de doodsoorzaak en mailde een Duitse onderzoeker in Berlijn. Oscar doet sectie op dode zeearenden en mogelijk dat hij deze vogel kende. Toevallig had hij net deze arend een week eerder onderzocht en zijn conclusie was: Uitputting door groot rechter-vleugeltrauma wat tot zware handicap en uitputting had geleid. Oscar voegde er nog aan toe dat deze arend, gezien de grote slijtage aan zijn klauwen, lange tijd op de grond moest hebben geleefd. Zeearenden vertoeven in rust normaliter in bomen waarbij de belasting door de hele poot wordt gedragen en de klauw/nagel slijtage gering is. Als dit allemaal klopte dan zouden die fotografen ongemerkt allemaal een lamme & gehandicapte zeearend hebben gefotografeerd! Dat leek me onwaarschijnlijk, ik legde dit voor aan een bevriende fotograaf. Die zei: ‘Als jouw verhaal klopt zou je die vergroeide vleugel moeten kunnen zien op de daar gemaakte foto’s!’. Direct de bewuste foto’s gecheckt en inderdaad: zichtbaar sleept z’n rechtervleugel over de grond! Een paar fotografen benaderd die direct meldden dat deze arend goed vloog toen zij er waren, soms is de wens de vader van de gedachte.

Uiteindelijk was dit geval bijna identiek aan de lammergier in Boumort, dankzij menselijk handelen werd zijn lijden verlengd. Maar er was ook een verschil: Boumort wordt niet dagelijks gemonitord en heeft een functie binnen het lammergieren- en monniksgieren beheerswerk. Er kwam een ongemakkelijke gedachte bij mij op dat de Duitse huttenbeheerder door zijn dagelijkse bezoek al weken wist van de doodsstrijd van de arend, maar liefst zo lang mogelijk wou profiteren van de tamme status.

Natuurfotografen hebben een scherpe blik, maar missen soms details.

Geef een reactie

17 reacties

  1. Dat je denkt Martijn dat je zoiets kan opschrijven zonder dat er mensen boos worden geloof ik helemaal niets van. Je hebt nl wel vaker mensen afgebrand zonder hoor en wederhoor. Aard van het beestje? En in dit geval is het ook nog een concurrent, dat plaatst eea wel in een ander perspectief maw die vogels intereseren je niks maar gevalletje concurrentie proberen uit te schakelen.

    1. Hoi Ben, dank voor je reactie waar je deels natuurlijk wel een punt mee hebt. Want populair maak je je niet bij de natuurfotografen als je een kijkje achter de schermen geeft. Maar wat betreft hoor- en wederhoor zit je er naast. Toen ik na lang wachten en vragen niets meer hoorde ben ik zelf op onderzoek uit gegaan. Het resultaat heb ik vervolgens doorgespeeld aan de betrokkenen, en wordt helder in mijn stukje verwoord. Maar goed, het is opmerkelijk dat er weinig mensen reageren op het gegeven an-sich. Of misschien juist niet. In de Oudheid was het al gebruik om de boodschapper van slecht nieuws hard aan te pakken. Weinig nieuws onder de zon dus!

      1. Nou ja slecht nieuws vind ik wat anders dan dit stukje. De martelaar spelen is waar veel mensen ook allergisch van worden. Wat betreft natuurfotografie: het kost veel grondstoffen om alleen die appartuur te maken en dan heb ik het nog niet eens over de vervoersmiddelen die men gebruikt. Natuur en natuurfotografie gaan niet samen. Lijkt me een open deur maar ethiek daarin bestaat niet.

  2. Nee, er worden geen namen genoemd. Maar je moet voor de grap eens op dat rood uitgelichte woord “foto’s” klikken, dan snap je misschien ook waar de ophef om te doen is. Het is zeker goed aandacht aan dit onderwerp te geven maar om dan voor het gemak ook maar gelijk van de gelegenheid gebruik te maken om een collega aan de schandpaal te nagelen is allesbehalve slim. Dat daarop gereageerd wordt, is niet meer dan logisch. Natuurlijk leidt dat af van het onderwerp maar dat kon je op je boerenklompen aanvoelen.

    1. Deels heb je een punt Michiel, anderzijds wordt er een hoop in de natuurfotografie wereld rond gekletst zonder feiten. Vandaar dat ik koos voor gecheckte feiten van twee verschillende gevallen. Van enige tijd terug met het idee dat dat mogelijk wat minder gevoelig zou liggen. Dat was een duidelijke vergissing!

      1. Ja, er wordt niet veel vergeten en vergeven… Weet je of die eenogige lammergier nog leeft? Je noemt ‘m een kneus die lijdt maar is dat wel zo? Dat beest doet wat ‘ie kan om te overleven. En als dat lukt met één oog, dan is het geen kneus vind ik. Maar als ‘ie inmiddels de hongerdood is gestorven, dan wel.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

17 reacties

  1. Dat je denkt Martijn dat je zoiets kan opschrijven zonder dat er mensen boos worden geloof ik helemaal niets van. Je hebt nl wel vaker mensen afgebrand zonder hoor en wederhoor. Aard van het beestje? En in dit geval is het ook nog een concurrent, dat plaatst eea wel in een ander perspectief maw die vogels intereseren je niks maar gevalletje concurrentie proberen uit te schakelen.

    1. Hoi Ben, dank voor je reactie waar je deels natuurlijk wel een punt mee hebt. Want populair maak je je niet bij de natuurfotografen als je een kijkje achter de schermen geeft. Maar wat betreft hoor- en wederhoor zit je er naast. Toen ik na lang wachten en vragen niets meer hoorde ben ik zelf op onderzoek uit gegaan. Het resultaat heb ik vervolgens doorgespeeld aan de betrokkenen, en wordt helder in mijn stukje verwoord. Maar goed, het is opmerkelijk dat er weinig mensen reageren op het gegeven an-sich. Of misschien juist niet. In de Oudheid was het al gebruik om de boodschapper van slecht nieuws hard aan te pakken. Weinig nieuws onder de zon dus!

      1. Nou ja slecht nieuws vind ik wat anders dan dit stukje. De martelaar spelen is waar veel mensen ook allergisch van worden. Wat betreft natuurfotografie: het kost veel grondstoffen om alleen die appartuur te maken en dan heb ik het nog niet eens over de vervoersmiddelen die men gebruikt. Natuur en natuurfotografie gaan niet samen. Lijkt me een open deur maar ethiek daarin bestaat niet.

  2. Nee, er worden geen namen genoemd. Maar je moet voor de grap eens op dat rood uitgelichte woord “foto’s” klikken, dan snap je misschien ook waar de ophef om te doen is. Het is zeker goed aandacht aan dit onderwerp te geven maar om dan voor het gemak ook maar gelijk van de gelegenheid gebruik te maken om een collega aan de schandpaal te nagelen is allesbehalve slim. Dat daarop gereageerd wordt, is niet meer dan logisch. Natuurlijk leidt dat af van het onderwerp maar dat kon je op je boerenklompen aanvoelen.

    1. Deels heb je een punt Michiel, anderzijds wordt er een hoop in de natuurfotografie wereld rond gekletst zonder feiten. Vandaar dat ik koos voor gecheckte feiten van twee verschillende gevallen. Van enige tijd terug met het idee dat dat mogelijk wat minder gevoelig zou liggen. Dat was een duidelijke vergissing!

      1. Ja, er wordt niet veel vergeten en vergeven… Weet je of die eenogige lammergier nog leeft? Je noemt ‘m een kneus die lijdt maar is dat wel zo? Dat beest doet wat ‘ie kan om te overleven. En als dat lukt met één oog, dan is het geen kneus vind ik. Maar als ‘ie inmiddels de hongerdood is gestorven, dan wel.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Martijn de Jonge

Martijn de Jonge

Martijn de Jonge is natuurfotograaf en publicist met een grote interesse in nieuws.

Meer columns van deze auteur

Deze artikelen vind je vast ook interessant: