Menu

Onderdeel van Pixfactory

De magie van waterstof

Om meteen maar eerlijk te zijn, de titel ‘de magie van waterstof’ is lichtelijk misleidend. Want het woord magie klinkt spannender dan dat het onderwerp is. Maar een ding is zeker: waterstof is ontzettend belangrijk in ons universum.
waterstof
Waarom is de paardenkopnevel rood? Fotograaf: Michiel Snijders

De Melkweg

Waterstof is zo belangrijk dat ik er wel over ‘moet’ schrijven. Hoewel het een erg natuurkundig onderwerp is, wil ik zoveel mogelijk focussen op de praktische uitwerking. Als het gaat om visueel waarnemen kan ik alvast vertellen dat onze ogen niet gevoelig zijn om de dieprode kleur van waterstof te zien.
Dat is jammer, want in de ruimte zijn onvoorstelbare concentraties waterstof, in verschillende energieniveau’s. In een veel voorkomende toestand is het waterstof te herkennen aan een specifieke kleur rood die het atoom uitzendt. Om precies te zijn, de golflengte is 656 nanometer. Dit noemen astronomen de H-alpha lijn, of Hα of Ha.

waterstof
In de ruimte zijn onvoorstelbare concentraties waterstof aanwezig. Fotograaf: Michiel Snijders

Het zijn fysische processen in de ruimte, die we hier op aarde kunnen waarnemen met onze camera’s! We hebben het geluk dat onze camera’s gevoeliger voor die emissies zijn dan onze ogen. Daarom kunnen we H-alpha op de foto’s terug zien in bijvoorbeeld de gekleurde kern van het Andromedastelsel, of in nevelgebieden.

waterstof
Detail van de Melkweg, de rode delen geven de aanwezigheid van H-alpha aan. Fotograaf: Michiel Snijders
waterstof
Ongeveer hetzelfde stukje Melkweg, dit keer met een speciaal filter dat alleen H-alpha door laat. Fotograaf: Michiel Snijders

Soms kom je spiegelreflexcamera’s tegen die speciaal gemaakt zijn voor de astronomische community, bijvoorbeeld de Nikon D810a of de Canon 60Da. In die camera’s is het filter voor de sensor vervangen voor een filter dat meer H-alpha door laat. Soms vervangen specialistische bedrijven, of ook hobbyisten zelf, het sensorfilter door een astronomisch meer geschikt filter. Het is gebruikelijk om ook dan bij publicaties de ‘a’ achter het cameratype te zetten. Op die manier is het meteen duidelijk hoe de fotograaf aan zijn foto’s komt. Net zoals het soms fijn is als je weet dat voor bepaalde landschapsfoto’s een Big Stopper gebruikt is.

waterstof
Een H-alpha foto met een 300mm telelens (links: IC410, rechts: IC405). Fotograaf: Michiel Snijders

Technische toelichting over camerafilters:
In camera’s zit een filter dat ultraviolet- en infraroodlicht afkapt, ten behoeve van de kleurechtheid/correcte witbalans. De verminderde transmissie van H-alpha (75% wordt geblokkeerd) is voor ‘normale’ fotografie geen punt. Camera’s voor astrofotografie ruilen graag de kleurechtheid in voor een goede weergave van waterstof.

3 reacties

  1. Hier in de achterhoek valt het relatief mee met de lichtvervuiling, maar als het een keer helder is en de maan stoort is smalband een goede optie. Zelfs voor dslr is het best te doen. Beelden in Ha vind ik prachtig.

  2. Bedankt voor jouw reactie. Veel foto’s maak ik vanuit de achtertuin, of omgeving Eindhoven.
    Hoewel de lichtvervuiling tegen werkt, valt er toch wat te proberen.
    Het is een kwestie van lang belichten, niet te moeilijke onderwerpen kiezen en eventueel filters.
    Mvg, Michiel

  3. Interessant artikel over erg interessante materie! Maak je dit soort foto’s in NL of moet je dan naar het buitenland voor zo weinig mogelijk lichtvervuiling?

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. Hier in de achterhoek valt het relatief mee met de lichtvervuiling, maar als het een keer helder is en de maan stoort is smalband een goede optie. Zelfs voor dslr is het best te doen. Beelden in Ha vind ik prachtig.

  2. Bedankt voor jouw reactie. Veel foto’s maak ik vanuit de achtertuin, of omgeving Eindhoven.
    Hoewel de lichtvervuiling tegen werkt, valt er toch wat te proberen.
    Het is een kwestie van lang belichten, niet te moeilijke onderwerpen kiezen en eventueel filters.
    Mvg, Michiel

  3. Interessant artikel over erg interessante materie! Maak je dit soort foto’s in NL of moet je dan naar het buitenland voor zo weinig mogelijk lichtvervuiling?

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: