De voordelen van een statief bij landschapsfotografie

Geen bewegingsonscherpte met een statief

Tenzij ik er bewust voor kies wil ik geen bewegingsonscherpte in mijn landschapsfoto’s. Met een snelle sluitertijd, camera- en/of lensstabilisatie en een vaste hand kom ik best een heel eind. Maar in de meeste landschapsfoto’s wil ik veel scherptediepte en daarvoor kies ik een diafragma tussen de F8 en F14. Een kleiner diafragma laat minder licht door en dan vergt een snelle sluitertijd een hogere ISO-waarde wat weer meer ruis geeft. Dat laatste wil ik als het kan voorkomen en daar helpt het statief mij mee. Het staat toe langere sluitertijden te gebruiken waarmee de ISO-waarde laag kan blijven. Tenslotte wint het statief het ruimschoots van mijn vaste hand als het gaat om het voorkomen van bewegingsonscherpte. Let wel, is er bijvoorbeeld door de wind veel beweging in het landschap dan blijft een snellere sluitertijd nodig voor scherpe foto’s.

Stromende dynamiek met een langere sluitertijd

Bij de foto van het riviertje de Getzbach in de Belgische Ardennen kies ik bewust voor een langere sluitertijd om de dynamiek van het water in beeld te brengen. De rest van de foto wil ik natuurlijk scherp en dus plaats ik mijn statief in het stromende water. Eenmaal de juiste compositie bepaald, experimenteer ik met meerdere sluitertijden van 0,5 tot wel 8 seconden. Met 1 seconde vind ik de dynamiek goed in beeld gebracht. Voor het statief maakt de tijd natuurlijk niet uit, het verroert geen vin.

De Zeelandbrug met nog langere sluitertijden

Zeeland. Nu ik er toch ben kan ik het niet laten de Zeelandbrug te fotograferen. Eenmaal de plek gevonden vanaf welke al vele fotografen voor mij de brug fotografeerden, loop ik met camera op statief heen en weer en op en af over de dijk totdat ik tevreden ben over de compositie. Nu die eenmaal, met hulp van het statief letterlijk vaststaat, hoef ik daar verder niet meer naar te kijken. De brug blijft exact waar die is, zowel tijdens mijn verdere voorbereidingen als tijdens het maken van de foto. Mijn pas verworven 10-stops filter gaat voor de lens en ik bepaal de sluitertijd bij een diafragma van f8 en ISO-waarde 100. De 30 seconden gaan zorgen voor vervaging van het klotsende water en de lucht. Door de lange sluitertijd verdwijnen ook de vrachtauto’s die over de brug razen als sneeuw voor de zon.

Zonsopgang met HDR

Als het kan geef ik de voorkeur aan het werken met grijsverloopfilters om het lichtcontrast tussen de lucht en het landschap te verminderen. Het landschap is echter niet altijd geschikt om met filters te werken. Bomen die boven de horizon uitsteken wil ik niet grijs gefilterd hebben en rest me het maken van een HDR-foto. Eigenlijk is het niet één foto maar zijn het er meerdere met telkens een andere belichting. Achteraf voeg ik de foto’s in Lightroom samen waarbij het programma uit de gemaakte foto’s de meest optimaal belichte delen samenvoegt tot één foto. Nu werkt HDR het beste wanneer alle gemaakte foto’s exact dezelfde compositie hebben. Het statief zorgt hiervoor bij de foto van mijn ‘local-tree’ met zonsopkomst. De bracket-functie in de camera regelt (in dit geval) 5 foto’s met een belichtingsverschil van telkens 0.7 stop. Het resultaat heeft geen uitgebeten zon en toch doortekening in het landschap.

Maaspanorama, van 3 foto’s naar 1

Als ik arriveer op de hoge Maasoever voor het maken van een panoramafoto ben ik eigenlijk te laat. De fietstocht ernaartoe duurde toch wat langer dan gedacht en de zon is al verder boven de horizon dan gehoopt.  De bocht in de Maas is zo breed dat ik het met mijn groothoeklens niet red om hem in een keer te fotograferen. Ik heb 3 foto’s in portretstand naast elkaar nodig om de hele bocht in beeld te krijgen. Het statief is nu perfect om de camera van links, naar het midden en tot slot naar rechts te draaien, waarbij de horizon op een lijn blijft. Als ik thuis de foto’s in Lightroom samenvoeg passen de 3 foto’s naadloos aaneen tot één indrukwekkend Maaspanorama.

IJslandschap met focus stacking

Een volgende techniek waarbij ik altijd een statief gebruik is focus stacking.

Het heeft die nacht gevroren en het dunne gebroken ijs trekt mijn aandacht. Het reflecteert het bomenlandschap aan de overkant van het ven en een donkere scheur loop dwars over het ijslandschap. Deze foto wil ik van voor tot achter scherp maar omdat de compositie ruim 200mm tele vraagt weet ik dat de scherptediepte beperkt is. Focus stacking biedt hier uitkomst. Ik maak 3 foto’s waarbij ik achtereenvolgens op de voor-, de midden- en de achtergrond scherp stel. Het spreekt voor zich dat alle foto’s weer exact dezelfde compositie moeten hebben om ze met hulp van Photoshop tot een scherp geheel te kunnen smeden. Zonder statief is dat een vrijwel onmogelijke opgave.

Ochtendgloren met rust

Dan de voor mij belangrijkste reden waarom ik altijd een statief gebruik bij landschapsfotografie, namelijk de rust die het geeft. Met het fotograferen uit de hand ben je natuurlijk beweeglijker ook veel sneller met het bepalen van je compositie maar misschien wel té snel. Het statief vraagt om tijd en biedt me de gelegenheid de compositie in alle rust en zorgvuldigheid te bepalen. Stukje naar rechts, een beetje naar voren, nog lager bij de grond of juist 30 cm boven je hoofd. Mijn statief laat zich gewillig instellen en verplaatsen. Het kantelbare schermpje van de camera komt ook goed van pas. Is het standpunt eenmaal goed dan volgt pas het finetunen van de camera-instellingen en hoef ik me niet meer druk te maken over de compositie. Die blijft intact.

Zo ook bij de laatste foto van deze tutorial. De camera staat op statief laag boven het water. Ik kan er vanaf de oever nog net bij om hem te richten en met hulp van de timer de foto maken. Als ik bovendien moet kiezen tussen water in mijn laarzen of natte statiefpoten is mijn keuze snel gemaakt.