Drie stappen
Om nachtvlinders op een manier te fotograferen dat het niveau van vlinder-op-doek wordt ontstegen moet je drie stappen nemen:
- Je moet de nachtvlinders naar je tuin of balkon zien te krijgen
- Je moet weten om welke soort het gaat
- Je moet de juiste camera, lens én flitser hebben.
Hoe krijg je nachtvlinders te zien?
Het te zien krijgen van nachtvlinders gaat niet zomaar, je moet er wel wat voor doen. Maar geloof me, het is het dubbel en dwars waard! Om nachtvlinders in je tuin te vinden heb je de volgende attributen nodig:
- Wit laken
- Lamp (ML-lamp of HPL-lamp van 160 watt)
- Verlengsnoer
- Fitting
Hang het laken op en zorg dat boven het laken een punt is waar je het verlengsnoer aan vast kunt maken. Als het verlengsnoer hangt, bevestig dan de lamp met fitting en stekker aan het verlengsnoer. Steek vervolgens de stekker van het verlengsnoer in het stopcontact en het spektakel kan beginnen. Een goede lamp koop je bij een entomologische speciaalzaak zoals Vermandel.nl of Veldshop.nl. Bewolkte avonden zijn het beste, omdat de maan dan niet voor extra verlichting zorgt.
Om welke soort gaat het?
Stap twee voor het maken van een realistische foto, is weten om welke soort het gaat. Veel nachtvlinders zijn gekoppeld aan één of enkele plantensoorten. Die kennis kun je gebruiken voor je foto. Als voorbeeld: een eikenvoorjaarsuil wil je fotogaferen op een zomereik, omdat de rupsen van deze soort een groot deel van hun leven besteden op eiken. Een foto van een eikenvoorjaarsuil op beuk slaat de plank mis. Maar hoe herken je nu je nachtvlinder? Je kunt bijvoorbeeld Het Nachtvlinderboek van Jeroen Voogd aanschaffen, een prachtig naslagwerk, maar eenvoudiger is om de app ObsIdentify, ObsMapp of iObs te gebruiken. Maak een foto met je telefoon via een van deze apps en de juiste naam van de soort komt meestal tevoorschijn (altijd even controleren of het klopt!). En dan zie je opeens dat er een donkergroene korstmosuil op het laken zit.
Hoe fotografeer je een donkergroene korstmosuil?
Je hebt je doelsoort gevonden én herkent, dus nu gaat het beginnen. Eerst het fotomateriaal: een body, macrolens en flitser. Zelf gebruik ik meestal een Canon 5d mark lll, een Canon macro 100mm/f2.8 IS en een Canon ringflitser. Soms vervang ik de macrolens voor de Canon MP-E 65mm 1-5X, een beest van een macrolens die je handmatig moet scherpstellen. Als instellingen gebruik ik altijd de M-stand, met als sluitertijd 1/200, diafragma F16 en iso800. Als je deze instellingen gebruikt in combinatie met een flitser heb je een enorm voordeel: je hoeft geen statief te gebruiken, en dat geeft je de broodnodige bewegingsvrijheid.
Dan de soort. De rupsen van donkergroene korstmosuilen leven van allerlei soorten korstmossen en algen op bomen. Dat betekent dat de vlinders hun eitjes afzetten op bomen waarop korstmossen te vinden zijn. De boomsoort maakt niet zoveel uit, het gaat om de korstmossen. Voor een foto die iets verder gaat dan een determinatieplaatje wil je dus een korstmosuil op een tak met korstmos fotograferen. Je brengt op die manier een extra laag aan je foto toe.
Het takje ligt als het goed is al klaar, en dan komt het belangrijkste. Duw het takje voorzichtig in het laken, vlak voor de neus van de vlinder. Tik heel voorzichtig de vlinder met een potlood of iets vergelijkbaars tegen het achterlijf, zodat ze een beetje moet verschuiven en met de voorpoten het takje vastpakt. Als minstens 4 poten het takje te pakken hebben, til dan het takje op en draai je af van het laken om een donkere achtergrond te krijgen. Zet de lamp op je flitser aan (het is immers donker), stel scherp en viola: de foto is een feit!
Tip 1: Leg je camera van te voren volledig ingesteld klaar, zodat je niet de boel moet instellen terwijl de vlinder al op het takje zit.
Tip 2: laat de vlinder eerst een half uurtje op het doek zitten voordat je de vlinder wilt verleiden om het takje te gaan zitten. In het begin zijn nachtvlinders heel alert en vliegen weg bij de minste verstoring.
Deze techniek kun je bij veel verschillende soorten toepassen. Zorg dat je verschillende takken klaar hebt liggen, je weet immers maar nooit wat er op het laken gaat verschijnen!
2 reacties
Ha Ad,
Dank voor je reactie, ik heb hier van tevoren inderdaad over nagedacht. Nachtvlinderonderzoek neemt op dit moment hard toe, en het verkrijgen van goed beeldmateriaal is een van de methoden om de soorten goed in beeld te brengen. Dit artikel is vooral bedoeld voor degenen die al zelf met nachtvlinderonderzoek bezig zijn (zoals wij), zodat het registratieplaatje net het niveau van een kiekje ontstijgt. Wat vooral belangrijk is, is dat onderzoek met licht goed wordt begeleid en niet dagen achter elkaar plaatsvindt. Wat het artikel ook laat zien is dat er heel wat bij komt kijken om zo’n foto te maken en dat je niet moet verwachten dat je het 123 voor elkaar hebt. Ik verwacht niet dat er een stormloop op nachtvlindermateriaal gaat komen ;-). Daarnaast: een nachtvlinder uit een led emmer kun je op deze manier ook fotograferen, met wat geluk (daarna de vlinder wel wegzetten in de beplanting, zodat ze niet zichtbaar is voor potentiële rovers).
Groet,
Luc
Hoi Luc,
Als het alleen maar is om te fotograferen zou ik dit niet zo willen promoten. Vangsten met een laken of lichtbak zouden naar mijn mening meer gericht moeten zijn op onderzoek en gedaan moeten worden door personen die vwb nachtvlinders kennis van zaken hebben.
Grote kans dat leken op dit gebied onbedoeld het nodige kapot maken. Bij voor publiek georganiseerde nachtvlinder avonden zie je het vaak al mis gaan, veel wordt vertrapt in het gras rondom het laken.
Op kansrijke locaties kan een laken vol komen te hangen met talloze vlinders, zoveel dat een leek er vwb fotografie geen raad mee weet.
En hoe natuurlijk is zo’n natuurlijk ogend plaatje nu eigenlijk, wie houdt wie voor de gek?
Ikzelf doe nachtvlinder tellingen voor de Vlinderstichting maar fotografeer tegenwoordig eigenlijk enkel nog maar nachtvlinders welke ik overdag in rustpose probeer te vinden onder viaducten of op muren van gebouwen waar ‘s nachts licht gebrand heeft. Onnatuurlijk wellicht maar minder natuurlijk dan een Donkergroene Korstmosuil die niet uit eigener beweging op het ideale ondergrondje is overgestapt?
Groeten,
Ad