Even de theorie
Dopamine en endorfine zijn neurotransmitters, in de volksmond noemen we ze wel eens ‘prethormonen’. Eenvoudig voorgesteld zorgen ze ervoor dat we een gevoel krijgen van tevredenheid, een gevoel dat we ergens voor beloond worden. En die prethormonen worden niet constant geproduceerd, maar komen enkel vrij bij bepaalde handelingen of in bepaalde situaties… Bijvoorbeeld bij eten en seks (hoeft niet beiden tegelijkertijd hoor, al kan het eventueel wel als je dat wenst). En dat is uiteraard een evolutionair voordeel om daar beloond voor te worden, elke soort op onze aardbol heeft baat bij voeding en voortplanting. Maar ook bij bijvoorbeeld sporten of bij het nemen van drugs (die van zichzelf al fysiek verslavend zijn) komen ‘shotjes’ dopamine vrij en dat vinden we zo leuk dat we het willen blijven doen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan joggers en hun bekende ‘runner’s high’… Zijn ze verslaafd aan joggen, of eerder aan de prethormonen die vrijkomen?
Dopaminstagram
Tja, en hoe zit dat dan met onze sociale media, is daar eigenlijk sprake van verslaving… Wel, kijk eens naar jezelf. Hoeveel keer per dag neem je je smartphone bij de hand zonder dat je eigenlijk hoeft te bellen, of een bericht te sturen, of een mail te beantwoorden? Het enige dat je doet, is ‘even checken’… even Facebook en Instagram ‘checken’. Doen we allemaal nietwaar?
En die dag dat je een sublieme foto, een nieuwe blogpost of een leuke opmerking hebt geplaatst… kijk je dan niet meer dan anders? Ben je niet steeds opnieuw benieuwd of iemand je foto heeft geliked, je blogpost heeft gedeeld of een smiley bij je opmerking heeft gezet? Bij elke nieuwe duim omhoog zijn we even blij. En als het liken stilvalt, denken we al aan de volgende post… We krijgen er niet genoeg van, en als een drugsverslaafde kijken we reikhalzend uit naar ons volgende shot. Op zich niets mis mee, we krijgen er enkel wat stress van. Erger wordt het als we de onderwerpen van onze natuurfotografie stress gaan bezorgen…
Grenzen verleggen
Laatst zag ik op Facebook een foto passeren van een salamander bovenop de hoed van een paddenstoel geplaatst… Waarom toch? Los van het feit dat ik daar zelf fysiek onwel van word om naar te kijken, is het zeker ook niet aangenaam voor de salamander en dan druk ik het nog heel lief en voorzichtig uit. De mens is een grote potentiële verspreider van het Rana-virus en zeker met amfibieën moeten we voorzichtig omgaan. Lees het gerust eens na op de website van Ravon. Dus ja… waarom toch? Het antwoord is simpel: onder de foto zie ik veel omhoog gestoken duimen en lees ik overwegend 1-woord reacties als ‘Wauw’ en ‘Mooi’ en soms zelfs volzinnen als ‘Mooie opname hoor!’ De pret-shotjes worden uitgedeeld en de salamanderfotograaf is happy… En de salamander? Die rept zich naar de spoeddienst voor een spannende Rana-test.
Meer , meer, meer…
En zo heeft onze natuurfotografie zijn eigen Lance Armstrong die allerlei beestjes op paddenstoelen zet, een Ben Johnson die bij een valkenier overdag kerkuilen en oehoes over en weer laat vliegen voor een ‘wildlife vluchtshot’ en een Marion Jones die met een rugzak vol schaartjes, klemmen, flitsers en plantenspuiten de natuur gaat fotograferen. Grenzen worden verlegd. Begrippen als ‘respect voor de natuur’ en ‘het welzijn van het onderwerp’ zijn blijkbaar rekbaar en worden in de verwachting van het zoveelste pret-shotje even vakkundig aan de kant geschoven. De nood aan een maandelijks deugddoend shotje is niet meer genoeg, het moet wekelijks… Wat zeg ik? Dagelijks als het even kan. Natuurfotografie-begrippen als volharding, geduld en ‘Vandaag is het niet gelukt, maar dat is niet erg’ zijn met uitsterven bedreigd en maken plaats voor gemakkelijke en snelle oplossingen… Vind je mijn salamander op paddenstoel leuk? Wacht maar… morgen zet ik er 2 op! Die elkaar aankijken! In de regen van een plantenspuit…
Evolutie of involutie
We komen van ver… We komen van een tijd waar nesten van reigers uit bomen werden gezaagd, met de jonge vogels er nog in. Om dan dat nest op een tafel ofzo te leggen… dat fotografeerde toch net iets gemakkelijker. We komen van een tijd waarin natuurfotografen al het riet rond het nest van een roerdomp wegmaaiden en hopla, geen storende stengels meer in beeld. We komen van een tijd waar allerlei beesten even in een koelbox werden gestoken, dan bleven ze wat langer stil zitten… Hopelijk mag ik stellen dat wij als natuurfotografen zijn geëvolueerd en dat we beseffen dat al het bovenstaande onverantwoord gedrag is. Laten we nu niet door een ingebeelde prestatiedruk op sociale media onze verslaafde mede-natuurfotografen een bocht van 180 graden nemen. Laten we ze bijstaan en helpen in hun afkickproces… door bijvoorbeeld niet zomaar elke foto automatisch te liken, maar even kritisch na te denken of wat je ziet nog wel verantwoorde natuurfotografie is. En als je toch nog een onbedwingbare drang hebt om iets te liken… Ga naar mijn Facebookaccount of naar mijn Instagramaccount en like er op los! Mijn prethormonen slaan nu al op tilt…
42 reacties
Lekker poepen is ook een fijne bezigheid en zorgt ook voor ‘prethormonen’ als je het kwijt ben. Dat meld je dan niet op het sociaal media terwijl dat misschien wel meer likes oplevert dan je fotografie. Het is maar wat het je waard is en op het knopje drukken is veel leuker dan het resultaat achteraf in de pot te bekijken. Het is zo weer weggespoeld en dat is qua fotografie precies hetzelfde als met al die schijnheilige waardering. Op het knopje drukken is het leukste en meegenomen als de foto goed gelukt is en zoniet, morgen weer nieuwe kansen. Als je gaat fotograferen voor anderen dan wordt lekker poepen persen. Observeren i.p.v. fotograferen is veel leuker en bij hoge nood precies op de juiste plek zitten…..Heb je de foto’s maar wat is de waardering waard van mensen die er de dood in de pot niet van inzien? Eigenlijk is druggebruik bij natuurfotografen iets waarover je zwijgt en vooral niet wilt laten zien. Dan blijft een hobby een hobby en blijf je genieten van verantwoordelijke natuurfotografie. Gewoon schijt hebben aan iedereen, jezelf geen druk opleggen en gewoon je eigen ding doen. Wie wilt er nu, na het lezen van mijn reactie, een werk van mij aan de muur? Reukloos, dat wel maar het is een feit, je ruikt de natuur. Je moet er dan wel even voor gaan zitten maar dan heb je wel een neurotransmitter waar je asjemenou van zegt. En gelijk heel nodig moet.
Fantastische beeldspraak Kees. En dat werk zal heel mooi zijn, maar hoeft niet aan m’n muur hoor. ?
Helder verhaal. In de reacties zie je dat sommige zaken om een natuurfoto te realiseren wel worden geaccepteerd terwijl andere trucjes worden veroordeeld. Blijkbaar heeft ieder zijn eigen normen. Dat geeft wel aan hoe lastig deze discussie is. Het is goed dit aspect van natuurfotografie regelmatig te bediscussiëren. Daarnaast zet je kanttekeningen bij social media en het krijgen van zoveel mogelijk likes. Je kunt daar ook een positieve draai aan geven namelijk het delen van je foto’s en leuk vinden als je werk wordt gewaardeerd. Het kan ook heel inspirerend zijn om werk van anderen te zien. Dus genieten van elkaars, ethisch verantwoorde, foto’s.
Hey Rob, inderdaad heeft iedereen z’n eigen normen en dat is geen probleem. Het zou al leuk zijn moest iedereen daar eens over nadenken en zichzelf bepaalde normen opleggen. En ik heb geen probleem met de grijze zone, maar wel met de duidelijke zwarte zone waar we met z’n allen kritisch zouden moeten naar kijken en optreden. Een oehoe of zeearend in gevangenschap over en weer laten vliegen voor een foto… Dat is toch onbespreekbaar een brug te ver.
Goed verhaal! Ik zou zeggen: laat de social media wat meer links liggen en plaats je beelden op een wat inhoudelijkere website als Birdpix en Nederpix. Daar wordt veel inhoudelijker gereageerd. En je gaat kritische opmerkingen krijgen bij kitscherige of onnatuurlijk ogende beelden. De dopamineprikkels heb je ook daar, maar er is in ieder geval een zelfcorrigerend vermogen aanwezig van ervaren mede-fotografen.
Volledig akkoord Vincent. Toch een kanttekening. De laatste jaren ben ik gebeten door libellenfotografie.Fantastisch interessante beestjes! De kennis die ik over libellen vergaar en het tonen van de diversiteit van die libellen in een klein landje als België of Nederland… Daarvoor zit ik op social media. Om op die manier mensen te bereiken die wat verder van de natuur staan.Die ga je dan weer minder bereiken via Birdpix bvb. Het social media systeem zoals Facebook zonder het ‘like-systeem’ zou ideaal zijn… ?