Even de theorie
Dopamine en endorfine zijn neurotransmitters, in de volksmond noemen we ze wel eens ‘prethormonen’. Eenvoudig voorgesteld zorgen ze ervoor dat we een gevoel krijgen van tevredenheid, een gevoel dat we ergens voor beloond worden. En die prethormonen worden niet constant geproduceerd, maar komen enkel vrij bij bepaalde handelingen of in bepaalde situaties… Bijvoorbeeld bij eten en seks (hoeft niet beiden tegelijkertijd hoor, al kan het eventueel wel als je dat wenst). En dat is uiteraard een evolutionair voordeel om daar beloond voor te worden, elke soort op onze aardbol heeft baat bij voeding en voortplanting. Maar ook bij bijvoorbeeld sporten of bij het nemen van drugs (die van zichzelf al fysiek verslavend zijn) komen ‘shotjes’ dopamine vrij en dat vinden we zo leuk dat we het willen blijven doen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan joggers en hun bekende ‘runner’s high’… Zijn ze verslaafd aan joggen, of eerder aan de prethormonen die vrijkomen?
Dopaminstagram
Tja, en hoe zit dat dan met onze sociale media, is daar eigenlijk sprake van verslaving… Wel, kijk eens naar jezelf. Hoeveel keer per dag neem je je smartphone bij de hand zonder dat je eigenlijk hoeft te bellen, of een bericht te sturen, of een mail te beantwoorden? Het enige dat je doet, is ‘even checken’… even Facebook en Instagram ‘checken’. Doen we allemaal nietwaar?
En die dag dat je een sublieme foto, een nieuwe blogpost of een leuke opmerking hebt geplaatst… kijk je dan niet meer dan anders? Ben je niet steeds opnieuw benieuwd of iemand je foto heeft geliked, je blogpost heeft gedeeld of een smiley bij je opmerking heeft gezet? Bij elke nieuwe duim omhoog zijn we even blij. En als het liken stilvalt, denken we al aan de volgende post… We krijgen er niet genoeg van, en als een drugsverslaafde kijken we reikhalzend uit naar ons volgende shot. Op zich niets mis mee, we krijgen er enkel wat stress van. Erger wordt het als we de onderwerpen van onze natuurfotografie stress gaan bezorgen…
Grenzen verleggen
Laatst zag ik op Facebook een foto passeren van een salamander bovenop de hoed van een paddenstoel geplaatst… Waarom toch? Los van het feit dat ik daar zelf fysiek onwel van word om naar te kijken, is het zeker ook niet aangenaam voor de salamander en dan druk ik het nog heel lief en voorzichtig uit. De mens is een grote potentiële verspreider van het Rana-virus en zeker met amfibieën moeten we voorzichtig omgaan. Lees het gerust eens na op de website van Ravon. Dus ja… waarom toch? Het antwoord is simpel: onder de foto zie ik veel omhoog gestoken duimen en lees ik overwegend 1-woord reacties als ‘Wauw’ en ‘Mooi’ en soms zelfs volzinnen als ‘Mooie opname hoor!’ De pret-shotjes worden uitgedeeld en de salamanderfotograaf is happy… En de salamander? Die rept zich naar de spoeddienst voor een spannende Rana-test.
Meer , meer, meer…
En zo heeft onze natuurfotografie zijn eigen Lance Armstrong die allerlei beestjes op paddenstoelen zet, een Ben Johnson die bij een valkenier overdag kerkuilen en oehoes over en weer laat vliegen voor een ‘wildlife vluchtshot’ en een Marion Jones die met een rugzak vol schaartjes, klemmen, flitsers en plantenspuiten de natuur gaat fotograferen. Grenzen worden verlegd. Begrippen als ‘respect voor de natuur’ en ‘het welzijn van het onderwerp’ zijn blijkbaar rekbaar en worden in de verwachting van het zoveelste pret-shotje even vakkundig aan de kant geschoven. De nood aan een maandelijks deugddoend shotje is niet meer genoeg, het moet wekelijks… Wat zeg ik? Dagelijks als het even kan. Natuurfotografie-begrippen als volharding, geduld en ‘Vandaag is het niet gelukt, maar dat is niet erg’ zijn met uitsterven bedreigd en maken plaats voor gemakkelijke en snelle oplossingen… Vind je mijn salamander op paddenstoel leuk? Wacht maar… morgen zet ik er 2 op! Die elkaar aankijken! In de regen van een plantenspuit…
Evolutie of involutie
We komen van ver… We komen van een tijd waar nesten van reigers uit bomen werden gezaagd, met de jonge vogels er nog in. Om dan dat nest op een tafel ofzo te leggen… dat fotografeerde toch net iets gemakkelijker. We komen van een tijd waarin natuurfotografen al het riet rond het nest van een roerdomp wegmaaiden en hopla, geen storende stengels meer in beeld. We komen van een tijd waar allerlei beesten even in een koelbox werden gestoken, dan bleven ze wat langer stil zitten… Hopelijk mag ik stellen dat wij als natuurfotografen zijn geëvolueerd en dat we beseffen dat al het bovenstaande onverantwoord gedrag is. Laten we nu niet door een ingebeelde prestatiedruk op sociale media onze verslaafde mede-natuurfotografen een bocht van 180 graden nemen. Laten we ze bijstaan en helpen in hun afkickproces… door bijvoorbeeld niet zomaar elke foto automatisch te liken, maar even kritisch na te denken of wat je ziet nog wel verantwoorde natuurfotografie is. En als je toch nog een onbedwingbare drang hebt om iets te liken… Ga naar mijn Facebookaccount of naar mijn Instagramaccount en like er op los! Mijn prethormonen slaan nu al op tilt…
42 reacties
Hoort het vangen van vliegende herten en thuis in de tuin in een studioopstelling deze fotograferen ook onder ” verantwoorde” fotografie?
Persoonlijk vind ik van niet… Je kan je afvragen of je het dier ermee op korte of lange termijn schade mee berokkent. Daar valt dan eventueel over te discussiëren. Maar sowieso beschouw ik het niet als natuurfotografie.
Dag Filip, je schrijft een scherpe en heldere column. Daar heb je ook talent voor! Mooi en je legt de vinger ergens op. Je punt staat!
Ik wil wel wat tegenwicht bieden, omdat ik in mijn wereld en contacten ook juist vaak het tegenovergestelde zie. Het lezen van je column en alle reacties belicht één kant en naar ik hoop de allerkleinste . Je maakt het groot en heeft daardoor iets ontmoedigends in zich.
Ik zie in mijn contacten juist heel veel respect voor de natuur en enthousiasme voor elkaars werk en al datgene wat je in het veld tegenkomt. En ik ben toch niet naïef naar mijn idee.?
Als wij bijv. bij de Friese natuurfotografen een themawedstrijd doen heeft dat maar een doel en dat is om elkaar te inspireren op mooi werk. En heb gelukkig nog niet meegemaakt dat het om het scoren gaat.
Die kant en dat gevoel wil ik graag delen en ook graag vasthouden!
hartelijke groet.
Hans
Hey Hans, ik ben zelf voorzitter van BVNF (Bond Verantwoorde NatuurFotografie) dus ik kom ook in contact met heel veel fotografen die op z’n minst nadenken over ‘verantwoorde natuurfotografie’. En de grote massa natuurfotografen zijn mensen met een passie voor natuur en een drang naar kennis in natuur. Maar soms kom ik zaken tegen… en dan wil ik dat van me afschrijven. 🙂 Want we komen van ver, maar we zijn er nog niet. Het is een kwestie van tijd voor die roofvogelshows en bvb workshops met ’tamme’ uilen uit het beeld zullen verdwijnen wegens ‘onverantwoord’. Maar dan moeten er mensen dat blijven herhalen volgens mij. Ik heb niets tegen die fotografen, ik heb ook fouten gemaakt en maak ze waarschijnlijk nog steeds. Maar we moeten blijven bijleren, en evolueren als natuurfotografen. De vinger aan de pols houden…
Een mooi artikel waar ik mij helemaal in kan vinden! Een roofvogel in gevangenschap fotograferen heeft voor mij geen funfactor , natuur creëren om die leuke foto te maken vind ik geen natuurfoto. Ik probeer altijd respectvol maar vooral zuinig met onze natuur om te gaan. Ik schiet ze zoals ik ze tegen kom en ja dat gaat ten koste van die likes, maar dan is dat maar zo! Mijn prethormonen komen gigantisch vrij als het dan uiteindelijk gelukt is, soms na weken. En dan even voor alle natuurbewonderaars, soms zijn wij wat onoplettend op onze eigen spullen en verliezen wij lege flesjes, blikjes, verpakkingen en soms zie ik zelfs dat mensen hele vuilniszakken zijn verloren! Kijk af en toe eens of je nog alles hebt!
Natuurfotografie is een foto maken zoals de natuur het bepaald, niet zoals de mens het creëert
En tuurlijk wil ik ook een like op mijn foto, en vele hebben er meer dan ik kan krijgen, maar dat neemt voor mij de fun in fotograferen niet weg.
Hey Roger, bedankt voor je reactie. Blij te horen dat ook bij jou de prethormonen af en toe gigantisch vrijkomen! 🙂 Wat betreft natuur-fotografie. Er zijn uiteraard ook heel wat natuurfotografen die op een creatieve manier den natuur vastleggen, en dat op een volledig verantwoorde manier doen. We mogen zeker niet alle foto’s die er ‘gemaakt’ uit zien, meteen veroordelen. Dikwijls gaat er heel wat voorbereiding, kennis en bakken geduld aan vooraf, zaken die je dus nodig hebt om ‘verantwoord’ met natuurfotografie om te gaan…