Menu

Onderdeel van Pixfactory

Extreme macro met een groothoeklens

Bij macro met een groothoeklens denk je wellicht in eerste instantie aan de bijzondere foto's van Leon Baas of aan de recente nieuwe objectieven met een grote beeldhoek waarmee je heel dichtbij kunt scherpstellen. Er is echter nog een andere toepassing van een groothoeklens waarmee je (low-budget) een stuk verder kunt gaan dan de 1 op 1 van een macrolens.
extreme macro
Roodwangbromvlieg vrouwtje kop in close-up. Fotograaf: Jaap schelvis

De apparatuur

Macro is een vreemd begrip. Hoewel veel kit- en zoomlenzen voorzien zijn van het woord macro spreek je officieel pas van macrofotografie bij een afbeeldingsmaatstaf van 100%. Dat wil zeggen dat je onderwerp van bv. 5 millimeter ook 5 millimeter groot op je sensor wordt afgebeeld. Wanneer de vergroting nog sterker wordt spreek je op een gegeven moment van microfotografie. Waar die grens tussen macro en micro precies ligt zijn de geleerden het niet over eens en is feite ook niet zo boeiend.

Om sterker te vergroten dan 1 op 1 zijn er tal van hulpmiddelen beschikbaar (zie de artikelen hulpmiddelen macro 1 en 2). In dit artikel ga ik vooral in op de mogelijkheden van een omgekeerd objectief op een macro balg. Met mijn 100mm macrolens op de macro balg kan ik iets meer dan 1.4x vergroten en met een 50mm standaardlens kom ik tot ongeveer 3.5 x vergroting ongeacht of ik ze omgekeerd monteer of niet. Dat wordt echter heel anders zodra je een groothoeklens gebruikt. Bij normaal gebruik levert een 28 mm groothoek ook een vergroting op van ongeveer 3.5x. Monteer je hem echter achterstevoren dan kun je tot bijna 7x vergroting komen. Hoe korter de brandpuntsafstand van je groothoeklens hoe sterker de vergroting wanneer je hem omkeert!

Roodwangbromvlieg 1 op 1 gefotografeerd met een macrolens. Fotograaf: Jaap Schelvis

In mijn opstelling gebruik ik een simpele Japanse Rexagon F2.8/28mm lens met M42 schroefdraad die ooit meekwam met een Praktica BC3 met bajonet-aansluiting waar hij dus eigenlijk niet eens op paste. Optisch is het echter een fijne scherpe lens die met een simpel adaptertje te monteren is op de Contax/Yashica aansluiting van mijn macro balg.

De techniek

Net als bij de zeer sterke vergrotingen van een supertele ben je verplicht om bij microfotografie gebruik te maken van een degelijk statief. Zelf gebruik ik een spiegelloze systeemcamera, maar wanneer je met een DSLR werkt zul je van tevoren je spiegel moeten opklappen om trillingen te voorkomen. Dat kun je het simpelst doen door met live-view te werken. Afdrukken doe je bij voorkeur met een draadloze afstandbediening of eventueel met behulp van de zelfontspanner met een flinke vertraging.

Extreme macro
Vlnr: De vlieg, een M42 >> Contax/Yashica adapter, de omgekeerde Rexagon 28mm lens, de macro balg, een Contax/Yashica >> Sony NEX adapter en de Sony Alpha 7 voorzien van ontvanger voor de afstandsbediening. Fotograaf: Jaap Schelvis

Zelfs wanneer je flink diafragmeert om de optimale scherpte van je objectief te benutten is de scherptediepte van je opnames minimaal. Daarbij moet je echt denken aan fracties van millimeters. Het bleek zelfs dat de scherpstelslede behorend bij mijn macro balg nog te grof werkte. Gelukkig had ik nog een Manfrotto scherpstelslede die veel nauwkeuriger werkt. Omdat ik ook daarmee steeds de knop om scherp te stellen 1/16e slag moest verdraaien bleek het handig te zijn om dit doen met een inbussleuteltje dat precies achterin deze knop past.

extreme macro
De opstelling onder de LED bureaulamp en achterin de scherpstelknop van de macroslede de inbussleutel. Fotograaf: Jaap Schelvis

De scherptediepte bij dit soort opnames is zo gering dat je ook vrijwel verplicht bent om focus stacking toe te passen. Zelf gebruik ik de HeliconFocus plugin voor MacOS in Lightroom, maar wanneer je Photoshop gebruikt kan het ook daarin.

Persoonlijk werk ik bij dit soort opnames liever niet met flitslicht. In dit geval gebruikte ik een bureaulamp met tientallen LED’s waardoor het licht niet uit één punt komt en je dus ook geen slagschaduwen krijgt.

extreme macro
Roodwangbromvlieg vrouwtje kop in close-up. Wie had gedacht dat ze zulke fluweelzachte wangetjes hebben?! Fotograaf: Jaap Schelvis

Low budget?

Om microfotografie te beoefenen ben je veelal aangewezen op doe-het-zelf oplossingen en/of combinaties van hulpmiddelen. Min of meer de enige uitzondering is het bekende, maar vrij prijzige, Canon MP-E 65 objectief waarmee je direct tot een vergroting van 5x kunt komen. De hierboven beschreven opstelling levert zelfs nog meer vergroting op voor aanzienlijk minder geld. De macro balg kocht ik voor € 150,- inclusief de 100mm macrolens op Catawiki. De groothoeklens kwam mee met een Praktica van € 20,- en de diverse adapters om alles samen te voegen op mijn Sony kostten samen nog geen € 30,- zodat ik voor minder dan € 200,- klaar was voor de hele set.

De ethiek

Een probleem bij het fotograferen van dieren bij deze extremen vergrotingen is dat ze (letterlijk) doodstil moeten zitten. Bij sommige dieren zoals nachtvlinders in rust lukt dat en kun je met levende dieren werken die je na afloop weer in de vrije natuur loslaat. Wanneer je echter een vlieg van heel dichtbij bekijkt dan zul je zien dat deze eigenlijk nooit echt helemaal stilzit. De ‘oplossing’ hiervoor is om met dode dieren te werken. Je kunt nog wel eens dode beestjes vinden die je als fotomodel kunt gebruiken, maar over het algemeen krijg je dan beschadigde exemplaren.

extreme macro
Een rustende nachtvlinder zoals deze tweestreepvoorjaarsuil zit zo stil het geen probleem om focus stacks bij sterke vergroting te maken. Fotograaf: Jaap Schelvis

Nu heb ik in mijn opleiding als entomoloog heel wat geleedpotigen om zeep geholpen in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Dat is natuurlijk wel weer wat anders dan het doden van een dier omwille van een fotootje. Het model dat boven dit artikel prijkt bromde al een uurtje door onze keuken en weigerde zich naar het open raam te laten bonjouren. In plaats van de korte klap met het huis-aan-huis krantje en een enkele reis naar de biobak heb ik deze keer onze ongenode gast een zachte dood bezorgd in de diepvries. Of je bereid bent een diertje te doden voor een foto is uiteraard een geheel persoonlijke afweging.

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

3 reacties

  1. Bedankt Rob en Jacqueline,
    Ik was een week in Polen en Wit-Rusland om een vogel/natuurreis te begeleiden vandaar dat ik wat laat reageer.
    @Rob, stof en vuil probeer ik door voorzichtig blazen en borstelen met een heel fijn kwastje weg te halen. Wat dan nog blijft zitten kan je altijd nog digitaal wegstempelen 😉

  2. Donders dát zijn topfoto’s! Het bloed begint weer te kriebelen. Probleem met die insectjes en vooral vliegen, is dat ze onder het stof en vuil zitten. Hoe los je dat op?

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. Bedankt Rob en Jacqueline,
    Ik was een week in Polen en Wit-Rusland om een vogel/natuurreis te begeleiden vandaar dat ik wat laat reageer.
    @Rob, stof en vuil probeer ik door voorzichtig blazen en borstelen met een heel fijn kwastje weg te halen. Wat dan nog blijft zitten kan je altijd nog digitaal wegstempelen 😉

  2. Donders dát zijn topfoto’s! Het bloed begint weer te kriebelen. Probleem met die insectjes en vooral vliegen, is dat ze onder het stof en vuil zitten. Hoe los je dat op?

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: