Menu

Onderdeel van Pixfactory

Fake news, foto-art

Het natuurfotowereldje kent een aantal thema’s en discussies die met enige regelmaat de lelijke kop opsteken. Denk aan ethiek en verstoring of na-aperij en kopiepoezen. Een relatieve nieuwkomer aan het irritatiefront is de opkomst van foto’s die geen foto’s meer zijn en toch alle fotocredits opeisen. Verward? Uitleg na de break.
Zicht op de woning van Frankenstein. Geen plek op aarde met zulke mooie duistere luchten en altijd de spotlight op de juiste plek. Fotograaf: Marijn Heuts

Irma’s schuld

Zoals wel vaker wordt het thema leven in geblazen aan de Trumpiaanse kant van de grote plas. Met het orkaanseizoen in volle gang zal het niet lang meer duren voor de onfrisse wind ook hier gaat waaien. Ik heb het over zogenaamde foto-art. Of eigenlijk wordt foto-art helemaal niet zo genoemd en zou dat wel moeten.

Waar het om gaat: met name in de VS maar in toenemende mate ook in Europa springt men hopeloos uit de band bij het bewerken van met name landschapsfoto’s. Waar wij beginners in de misleiding ons nog druk maken om een weggecloond blaadje of een verzadiging op standje nucleair, zijn ze daar al enkele reuzenstappen verder. Zet je schrap, lees en huiver. Let wel: GEEN fake news, dit gebeurt met regelmaat.

Voorbeelden, it’s true

Als je te laat op staat maak je snel uit het raam een foto van een mooie lucht, gaat alsnog naar de beoogde fotolocatie, maakt een foto van het landschap en combineert beide beelden achteraf met elkaar. Want die lucht hing toch echt ooit boven dat landschap, dus wat is er nep aan? Als je nog zin en tijd hebt creëer je een paar mooi oranje oplichtende wolkjes rond de bergtop. Die hangen er wel vaker, alleen vandaag niet. Moet kunnen.

Om diepte in je foto te creëren fotografeer je imposante bergen met je groothoeklens, een graspol of wat dood houd prominent in de voorgrond. Dat die groothoek de bergen in de achtergrond klein weergeeft doet geen recht aan hun imposantie. Dus maak je met een langer brandpunt een tweede opname van de bergen en voegt beide samen. Je noemt het perspective blending en doet alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Áls tenminste iemand er naar vraagt.

Als de omstandigheden op je dure reis een beetje tegenvallen, zet je de boel toch gewoon achteraf digitaal naar je hand? Want alleen genieten is niet genoeg, er moeten ook likes op de plank komen. En dus voeg je extra lichtbronnen of noorderlicht van een andere reis toe, en als je er aan denkt ook de bijbehorende schaduwen. Een dreigende lucht doet het altijd goed, dus maak je die donkerder dan de schaduwen in het dennenbos op de berghelling. Trek nog wat aan de magentaschuif en de lucht ziet er uit alsof God met zijn frambozentoetje zat te knoeien. Nog even zelf poseren in standje superman op een verre bergkam en klaar. Perfect.

Ja maar Marijn, die lucht is er toch duidelijk ingeplakt en die zon zat nooit echt achter de molen toch? Uhm…als ik zeg dat het echt zo was geloof je me zeker niet? Fotograaf: Marijn Heuts

Vreselijke vluchtigheid

Het is allemaal fake. Je voelt dat er iets niet klopt en komt er ook wel achter wat, tenminste áls je er als fotograaf wat langer naar kijkt. Niet-fotografen hebben al helemaal niet door dat ze doorlopend gefopt worden, of willen juist graag voor de gek gehouden worden. En daar gaat het mis. Social media zijn vluchtig, je scrolt jezelf een lamme vinger door al die foto’s. En je Instagram-feed op je telefoon laat alleen maar kleine weergaves zien. We nemen niet de tijd en moeite om ‘foto’s’ goed te aanschouwen. In plaats daarvan worden we met zijn allen door kleuren en contrasten en woest uitziende bergtoppen met daarop minuscule Playmobil-mensjes verleid om razendsnel op like te drukken.

En dat is precies waarom dit een onomkeerbaar proces aan het worden is. In de wedloop om erkenning moet je steeds verder gaan om nog op te vallen tussen de massa, zeker als die massa her en der op het net tutorials kan vinden over hoe zelf ook van die leukbare beelden te creëren. Het gevolg is dat bombastische bergachtige kleurstofbommen met alle aandacht gaan strijken en dat dergelijke foto’s gemiddeld 18k wereldwijde duimpjes binnenhalen op FB of IG. Daar sta je dan met je netjes bewerkte landschap waarvoor je 10x op pad bent geweest. Niet kleurrijk en dramatisch genoeg, enkel gewaardeerd door je paar vrienden.

So what?

De vraag is waarom het erg zou zijn, blijkbaar is dit wat mensen willen zien en dan zijn er altijd opportunisten die daar op inspringen. Laat het gaan, laat het los, live and let live. Het is de in mijn ogen onterechte eer die enorm schuurt en zeurt. En die eer gaat veel verder dan waardeloze waardering van hele volksstammen onbekenden die een duimpje voor je opsteken. Het gaat ook om het ambacht fotografie en de boterham die sommigen er mee proberen te verdienen.

Door digitale Frankensteins te presenteren als fotografie, vervagen de grenzen tussen fotografie en foto-art. Gevolg is dat elke mooie foto wordt betwijfeld (zeker bewerkt?), dat gewoon goeie foto’s niet meer opvallen, dat fotografen die de echte natuur vastleggen geen of minder opdrachten meer krijgen (de digitale artiesten hebben allemaal contracten met grote merken, maar dat zal wel zijn omdat reclame maar zelden iets met de waarheid te maken heeft), dat wedstrijduitslagen tot in den treure worden betwist en voor mij nog wel het belangrijkst: dat mensen worden getriggerd een bepaalde plek ook te bezoeken om er ter plekke achter te komen dat het er nooit zo uit zag, ziet en zal zien als op de foto die de aanleiding tot de trip was. Je reinste misleiding.

Foto-art

Ik pleit daarom enerzijds voor eerlijkheid en openheid in de bijschriften bij je creaties, en anderzijds zowel op social media als Instagram en bij wedstrijden voor een aparte categorie voor foto-art. Het is razendknap wat sommige mensen met beeldbewerkinssoftware kunnen en de resultaten verdienen zeker een podium. Alleen graag wel een ander podium dan dat van pure natuurfotografie. Digitale doping is in deze tijden niet te verbieden, geef deze dan volledig vrij zodat sprake is van een gelijk speelveld. Of het gaat werken? Ik ben er bang voor, want wie bepaalt en controleert of een creatie in de juiste categorie is geplaatst? En zijn het niet alleen de pure fotografen die er over klagen terwijl 99% van de online bevolking er geen zier om geeft en teert op gemakkelijk verteerbare, mierzoete fake news photo art?

Misschien moeten we deze storm gewoon maar even uitzitten en zijn mensen over enige tijd al die veelkleurige meuk, fantasy landschappen en modieus fletskoele bergselfies kotsbeu. Niet voor niets zijn heel wat fotografen weer met film aan het stoeien, maakt in de muziek de langspeelplaat een revival door en is een ouderwets biertje ineens weer hipper dan een stoffige fles wijn. Er gloort hoop aan de horizon. Geef het tijd…

Geef een reactie

43 reacties

  1. Wat mij stoort aan te overdreven foto’s, is dat ze te zeer zijn bedoeld om de massa te behagen. Dat kan een oprechte intentie zijn van de fotograaf en in technische uitvoering soms zelfs knap. Maar het blijven allemaal erg gerieflijk hangen in beeldclichés 😉

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

43 reacties

  1. Wat mij stoort aan te overdreven foto’s, is dat ze te zeer zijn bedoeld om de massa te behagen. Dat kan een oprechte intentie zijn van de fotograaf en in technische uitvoering soms zelfs knap. Maar het blijven allemaal erg gerieflijk hangen in beeldclichés 😉

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Marijn Heuts

Marijn Heuts

Marijn Heuts is een natuurfotograaf die met een creatieve insteek zowel landschappen, dieren, planten als abstracten fotografeert.

Meer columns van deze auteur

Deze artikelen vind je vast ook interessant: