Menu

Onderdeel van Pixfactory

Focus stacking

Er zijn situaties waarin je tegen de grenzen van de technische mogelijkheden van je camera aan loopt. Soms wil je simpelweg meer scherptediepte dan mogelijk is.
focus stacking
Dit detail van ijskristallen werd gemaakt met behulp van tussenringen. Er zijn vijf beelden op elkaar gelegd met het programma CombineZM om de scherptediepte te vergroten. Fotograaf: Ron Poot

Zeker bij hoge vergrotingen is de scherptediepte beperkt en krijg je niet je hele onderwerp scherp, terwijl je dat soms wel wilt. Je kunt wel verder diafragmeren, maar bij f/22 of f/32 houdt het meestal op. Bovendien is de lens bij zo’n hoog diafragma niet meer echt scherp. Een andere situatie doet zich voor als je meer scherptediepte in je onderwerp wilt hebben, maar niet verder wílt diafragmeren, omdat daarmee je rustige achtergrond verloren gaat.

Focus stacking opname techniek

Voor beide situaties ligt de oplossing in het maken van een serie foto’s en de nabewerking: focus stacking. Heel simpel gezegd stapel je verschillende foto’s op de computer op elkaar om de scherpte te vergroten. Om een goede ‘stapel’ foto’s te krijgen moet je hier met fotograferen rekening mee houden. Zorg dat alles stevig opgesteld staat, zodat de camera of het onderwerp niet kan verplaatsen. Stel nu scherp op het voorste puntje van je onderwerp. Maak de foto en verleg de scherpte een klein beetje naar achteren. Maak weer een foto, enzovoorts – net zolang tot je het hele onderwerp hebt gehad. Je krijgt zo een serie foto’s waarbij telkens een ander deel van je onderwerp scherp is. Om de scherpte telkens te verleggen kun je de scherpstelring telkens iets verdraaien. Nauwkeuriger is om met een scherpstelslede te werken. Let er op dat de belichting bij alle foto’s gelijk blijft.

focus stacking
Voor deze opname van de kleine pop van een streepjesdwergspanner is een stack gemaakt van 14 foto’s met behulp van Helicon Focus. Fotograaf: Jaap Schelvis

Bewerking

Je kunt nu de foto’s inladen in je fotoprogramma. Het programma voert (handmatig of automatisch) twee stappen uit. Allereerst worden de foto’s exact uitgelijnd. Er zijn namelijk altijd kleine verschuivingen tussen de verschillende foto’s. Daarvoor wordt gecompenseerd. Daarna worden de beelden samengevoegd tot één beeld. Daarbij neemt de software van elke foto het scherpste gedeelte. Zo creëert het programma een enkel beeld waarin alles scherp is. Vaak is het resultaat direct goed, maar soms moet er handmatig nog wat worden bijgesteld. Focus stacking werkt het best als er één onderwerp in beeld is waarbij het scherpteverloop geleidelijk is. Heb je meerdere onderwerpen die elkaar overlappen, bijvoorbeeld bloemblaadjes, dan werkt het stacken vaak niet goed.

Focus stacking software

Voor focus stacking zijn verschillende programma’s op de markt. Het werkt prima met Photoshop, maar er zijn ook tal van specialistische programma’s waarmee hetzelfde resultaat bereikt kan worden. Het programma dat het meest gebruikt werd was CombineZP. Helaas is de website van de makers van dit gratis programma niet meer bereikbaar. Gelukkig zijn er nog tal van alternatieven voor de Windowsgebruikers zoals Tufuse en Picolay. Gratis stacking-software voor de Mac is nauwelijks te vinden, maar Helicon Focus is een relatief goedkoop programma geschikt voor Apple gebruikers. Het gebruik van de software is zeer eenvoudig.

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

12 reacties

  1. Hallo Paul,
    ik gebruik ook een LUMIX FZ82 en de ingebouwde focus stacking, maar ik vraag me af of een nabewerking op de PC niet beter gaat.
    Ik heb dan een groter beeldscherm en zo meer “greep” op het resultaat lijkt me.
    Wat zou je advies zijn?

  2. Hallo, Paul . Ik werk sinds korte tijd met de Panasonic Lumix FZ82 die heeft focus stacking dus dan hoef ik niet te foto shoppen ,werkt perfect

  3. Hallo Paul, heel interessant. Ik begrijp de werking van de scherpstelring maar met het gebruik van een scherpstelslede wordt het onderwerp toch ook groter of kleiner?

    1. Hallo Simon, Bedankt voor je reactie. Het is juist andersom. Bij macrofotografie verandert de vergroting als je dichterbij of verderaf gaat. Als je met een scherpstelslede werkt blijft de scherpstelafstand gelijk, maar verandert het punt dat scherp is. De vergroting verandert dus niet. Ga je aan de focusring draaien verandert de afstand wel en dus ook de vergroting, zij het minimaal.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

12 reacties

  1. Hallo Paul,
    ik gebruik ook een LUMIX FZ82 en de ingebouwde focus stacking, maar ik vraag me af of een nabewerking op de PC niet beter gaat.
    Ik heb dan een groter beeldscherm en zo meer “greep” op het resultaat lijkt me.
    Wat zou je advies zijn?

  2. Hallo, Paul . Ik werk sinds korte tijd met de Panasonic Lumix FZ82 die heeft focus stacking dus dan hoef ik niet te foto shoppen ,werkt perfect

  3. Hallo Paul, heel interessant. Ik begrijp de werking van de scherpstelring maar met het gebruik van een scherpstelslede wordt het onderwerp toch ook groter of kleiner?

    1. Hallo Simon, Bedankt voor je reactie. Het is juist andersom. Bij macrofotografie verandert de vergroting als je dichterbij of verderaf gaat. Als je met een scherpstelslede werkt blijft de scherpstelafstand gelijk, maar verandert het punt dat scherp is. De vergroting verandert dus niet. Ga je aan de focusring draaien verandert de afstand wel en dus ook de vergroting, zij het minimaal.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: