Fotograferen met vintage objectieven

Waarom vintage objectieven?

Veel vintage objectieven hebben een eigen look. Foto’s met dergelijk objectieven gemaakt zijn, krijgen een bepaalde uitstraling qua kleur, scherpte of bokeh. Dat is de belangrijkste reden dat mensen ze nu nog gebruiken en dat bepaalde objectieven erg gewild zijn. Maar vintage objectieven kunnen ook een goedkoop alternatief zijn voor als je een lichtsterk objectief zoekt. Met name brandpuntsafstanden rond de 50 mm zijn daarin goed vertegenwoordigd. 

Enkele bekende objectieven

• Trioplan – Een van de bekendste objectieven is wel de Trioplan 100mm, gemaakt in de Meyer-Optik Görlitz fabriek in Duitsland. Deze staat bekend om z’n soap bubble bokeh. De bokeh (onscherpte) in de achtergrond is duidelijk zichtbaar en heeft een soort heldere ring, die doet denken aan een zeepbel. Vandaar de naam. Foto’s krijgen hierdoor een dromerige uitstraling. Door de populariteit van dit objectief is deze nu vrij  prijzig in aanschaf.

• Domiplan – Deze 50 mm lens is volgens hetzelfde principe gebouwd als de Trioplan en is ook gemaakt door Meyer-Optik Görlitz. Het soap bubble bokeh lijkt er dan ook op. De Domiplan is een stuk goedkoper dan de Trioplan en je ziet ‘m vaak liggen in kringloop winkels (meestal inclusief camera).

• Helios – Een ander bekend vintage objectief is de Helios 44-2 (58mm). Een lensje van Russische makelij. Deze was in de hele USSR gangbaar en werden als standaard objectief geleverd bij de Zenith camera’s. De Helios geeft het swirly bokeh effect, waarbij de achtergrond er gedraaid uit ziet. Ook dit resulteert, samen met de onscherpte buiten het midden, in een dromerig beeld. 

• Er zijn nog veel andere objectieven te noemen, die een vergelijkbaar of juist totaal ander effect geven. De bovenstaande 3 zijn het meest voorkomend en daar laat ik het hier even bij.

Effecten van vintage objectieven

De effecten treden niet zomaar altijd op. Om een goed swirly bokeh te krijgen bijvoorbeeld, moet je met open diafragma op een bepaalde afstand van je onderwerp fotograferen. Ook moet de achtergrond weer op een bepaalde afstand van je onderwerp staan. Wil je een bubble bokeh, dan moet het diafragma helemaal open staan, met zo min mogelijk scherpte diepte dus. Op een fullframe camera zijn de bokeh effecten meestal meer uitgesproken dan op een cropcamera.

Adapter

Een vintage lens kun je niet zomaar op je camera bevestigen. Je hebt hiervoor een adapter nodig. De meeste vintage lensjes hebben een M42-vatting. Daardoor kun je dezelfde adapter voor meerdere objectieven gebruiken. De meest eenvoudige kost je een paar euro. 

M-stand

Nadeel van vintage lenzen is dat je alles handmatig moet bedienen, omdat er geen communicatie mogelijk is tussen de lens en de camera. Het autofocussysteem werkt niet, dus moet je handmatig scherpstellen. Ook de diafragmawaarde moet je zelf instellen op het objectief. Fotograferen kan in principe wel in een de sluitertijd of diafragma voorkeuze stand, maar sommige camera’s hebben hier toch moeite mee. In dat geval kun je beter de regie in eigen hand nemen en op de M stand fotograferen. Het is even wennen, maar na een paar keer oefenen weet je niet beter.

Tussenringen

Vaak worden er ook nog tussenringen gebruikt, om iets dichterbij te kunnen focussen. Hierdoor kun je meer macro-achtige opnames maken, van vlinders en libellen bijvoorbeeld. Mijn ervaring is dat dit beter werkt met oude tussenringen, die dus ook een M42 vatting hebben, maar met moderne tussenringen kan het ook. Een andere optie is om een close-up filter te gebruiken (hoewel niet ieder objectief schroefdraad heeft om de filter op te bevestigen).

Waar zijn vintage objectieven te koop?

Enthousiast geworden? Online worden veel vintage lensjes aangeboden. Op Marktplaats, E-bay en Facebook bijvoorbeeld komen ze regelmatig voorbij. Verder vind je ze vaak op rommelmarkten en in kringloopwinkels. En wie weet ligt er zelfs nog wel wat bij je (groot)ouders op zolder!