Historische ontwikkeling van het gebied
De Tongerense Heide is een restant van een uitgestrekt heideveld. Deze heide maakte onderdeel uit van het landbouwkundig systeem van het buurtschap Tongeren, waarin dicht bij de boerderijen akkers en hakhoutbosjes lagen, in de nattere dalen hooilanden en de heide werd gebruikt om vee te weiden en plaggen te steken.
Ook het Tongerense Veen en het Wisselse Veen maakten deel uit van dit systeem. Beide terreinen liggen in laagtes tussen uitlopers van de hoge Veluwe, waardoor water dat daar in de grond zijgt in deze veengebieden als kwelwater aan de oppervlakte komt. Het Tongerense Veen lag dicht bij het buurtschap en dit zeer zuivere water werd daarom al vroeg benut. Er werden beken gegraven om het water te gebruiken om weilanden te bevloeien, molens aan te drijven en als waswater. Hierdoor werd het Tongerense Veen ook droger, zodat het beter geschikt werd als wei- en hooiland. Er werden percelen in gemaakt, die omgeven werden door slootjes en houtsingels.
Het Wisselse Veen lag veel verder van de bewoonde wereld. Hier werd al die moeite niet gedaan. De beek die in het Wisselse Veen ontspringt wordt daarom de Verloren Beek genoemd: het water werd niet nuttig gebruikt en was dus ‘verloren’. Op de moerassige delen na werd het Wisselse Veen wel gebruikt om te hooien en vee te weiden, maar het werd niet in aparte percelen verdeeld.
Tussen 1850 en 1900 werd de heide grotendeels ontgonnen tot bos. De veengebieden werden ontwaterd en omgezet in landbouwgrond. Helaas is door deze ontginning en ontwatering veel van de oorspronkelijke soortenrijkdom van de gebieden verloren gegaan. Na een natuurherstelproject in 1993, dat tot doel had de natuurwaarden van voor de ontginning terug te brengen, zijn er veel soorten weer teruggekomen zoals klokjesgentiaan, zonnedauw en moeraswolfsklauw.
Het huidige terrein van de Tongerense heide (tussen Epe en Vierhouten) is zo’n 220 hectare groot. Het Wisselse veen meet zo’n 60 hectare. Het gebied is eigendom van Het Geldersch Landschap, dat reeds in 1943 de eerste gronden in bezit kreeg van de gemeente Epe.
8 reacties
“” De beleving in de natuur is voor haar…”
Yes, “believing in Nature” is where it is at! Thanx for sharing.
In my well-spent youth I was at my Opa’s farm near Wissel.
The landscape from Epe via Wissel and Tongeren to Vierhouten was my backyard playground. It helped that I had family roots in all these areas.
Jack Mah
PS I know that “beleven” is not the same as “believing”… But “beleven” ,when it’s deep and understanding, makes “believers”. Not?
Heerlijk om te lezen en erg uitnodigend om er naar toe te gaan.