Gebruik van licht in de macrofotografie

Jan Linskens
28 maart 2025

4 reacties

Het begint weer lente te worden. Dit zie en hoor je wanneer je als natuurfotograaf in het veld bent. De eerste Citroentjes fladderen rond nadat ze uit hun winter schuilplek tevoorschijn zijn gekomen. Ook hoor je de tjiftjaf en de boomleeuwerik die met hun gezang een vrouwtje proberen te versieren. Dan begint het weer te kriebelen om mooie insecten (zoals b.v. vlinders juffers en libellen) en planten als de prachtige bosanemoon te fotograferen. Dus je begint op lokale plekken te checken of er al activiteit is zodat je bij het mooiste licht terug kan gaan.

Ontwaken

Als dan uiteindelijk de fotogenieke insecten vroeg in de morgen ontwaken op hun slaapplek of de bosanemonen hun bloemen ontvouwen, kun je deze rustig en bij het “beste” licht fotograferen. Maar wat is het beste licht en wat kun je met die verschillende soorten die er zijn? Ik zal jullie meenemen in de soorten licht waarin ik graag mijn modellen fotografeer.

Zonsopkomst

Heel vroeg in het voorjaar, halverwege april, ben ik meestal op pad om de oranjetipjes te fotograferen. Net na de zonsopkomst is er heel zacht licht, wat ik meestal gebruik om mijn onderwerp met een heel klein beetje (natuurlijk) zacht tegenlicht te fotograferen. Doordat de achtergrond vrij licht is valt het onderwerp een beetje weg in de schaduw.

Let op je histogram dat de lucht niet te licht is en je geen uitgebeten wit in je foto hebt. Bij de nabewerking zorg ik dat de lichte plekken in de foto iets donkerder worden gemaakt en de donkere plekken iets lichter worden gemaakt in de nabewerking.

Oranjetipje, RAW bestand. Fotograaf: Jan Linskens

Oranjetipje nabewerkt. Fotograaf: Jan Linskens

Hard licht

Als dan de zon wat verder is opgekomen kun je uiteraard nog doorgaan met fotograferen, alleen moet je op een andere manier gebruik maken van het bestaande licht. Wanneer het licht harder is geworden door het opkomen van de zon vind ik het mooi om het onderwerp bijna als silhouet te fotograferen.

Bij onderstaande foto heb ik de schaduwen toch iets lichter gemaakt zodat er ook nog wat detail in het icarusblauwtje te zien is. Let hierbij vooral op wat je wilt bereiken met je gemaakte foto. Welke sfeer wil je vastleggen? Ik zorg al tijdens het fotograferen dat het onderwerp donkerder of lichter op de foto komt.

Icarusblauwtje bewust donker gehouden, bijna een silhouet. Fotograaf: Jan Linskens

Schaduw

Bij wat harder licht kun je ook je onderwerp in de schaduw plaatsen en er dan voor zorgen dat het licht achter je onderwerp valt. Waarschijnlijk zal bij de RAW foto de vlinder wat donkerder zijn, maar dan haal je de schaduwen weer een beetje op in Lightroom.

Diffuus licht

De bosanemoon is een geliefd plantje om te fotograferen, hierbij is de uitdaging om het plantje in mooi licht te fotograferen. Meestal staan deze in een bosrijke omgeving en daar is de kans dat bij te hard licht er veel schaduwvlekjes ontstaan door de bomen. Daarom fotografeer ik graag bij diffuus licht waarbij er geen schaduwen meer zijn. Dit kun je op twee manieren bereiken.

Fotografeer bij bewolkt weer, zodat de directe zon word gehinderd door de wolken. Of neem een wit parapluutje mee zodat je deze tussen je onderwerp en de lichtbron (zon) plaatst en daarmee het effect van diffuus licht ook bereikt.

Extreem tegenlicht

Extreem tegenlicht kan ook een uitdaging zijn, maar als het dan lukt zijn de foto’s ook meteen heel apart. De foto’s worden abstracter door gebruik van het felle tegenlicht. Ga op zoek naar heftige contrasten in donker en licht. Meestal vind je deze in donkere schaduw partijen waarbij je onderwerp nog net in een baan van het aanwezige licht valt. Bij het maken van de onderstaande foto’s heb ik deze zwaar onderbelicht.

Deze foto’s zijn gemaakt met laag diafragma getal b.v. f2.8. De sluitertijd word ingesteld op een snelle (hoge) sluitertijd, dit is natuurlijk afhankelijk van het licht wat je tot je beschikking hebt. Maar ook van het effect wat je wilt bereiken.

Wie zei dat hard tegenlicht niet mooi kon zijn? Fotograaf: Jan Linskens

Beide foto’s zijn vroeg in de morgen gemaakt omdat de dauwdruppels een belangrijk element toevoegen aan deze foto’s. Zonder deze druppels verdwijnt de sfeer die ik had willen bereiken volledig. De nabewerking in Lightroom is daarna vrij eenvoudig, de schaduwen worden iets donkerder gemaakt en de lichten nog wat lichter gemaakt.

Een bijkomstigheid bij het fotograferen in tegenlicht met een groot diafragma (f2.8) is dat de lichtvlekken vervagen in mooie vlekjes op de voor- en achtergrond. Door deze mee te nemen in de foto kan je een prachtige sfeer creëren. Zoek aan de hand van je liveview het plaatje waar je tevreden mee bent en durf te experimenteren.

Berijpt mosje bij tegenlicht. Fotograaf: Jan Linskens

Niet tevreden met het bestaande licht? Of wil je meer invloed hebben op het bestaande licht? Dan kan je nog altijd een of meerdere flitsers gebruiken. Je kunt de flitser op verschillende manieren gebruiken. Het onderwerp inflitsen geeft waarschijnlijk niet de gewenste sfeer. Bij de onderstaande foto heb ik achter het onderwerp geflitst waardoor er licht op de achtergrond valt en de vlinder een mooi licht randje krijgt waardoor deze los komt van de achtergrond.

Deze keer een oranjetipje gefotografeerd met behulp van een flitser. Fotograaf: Jan Linskens

Bij macrofotografie is de achtergrond van je onderwerp heel belangrijk, het mag niet te druk zijn. Fotografeer met een grote diafragma-opening om dit gewenste effect te krijgen. Mijn foto’s zijn bijna allemaal gemaakt met diafragma f2.8. Zo komt het onderwerp echt los van de achtergrond. Door te spelen met het bestaande licht kun je dit nog meer beïnvloeden.

Wil je verder lezen over macrofotografie?

Klik dan hier voor ons uitgebreide artikel ‘Alles wat je moet weten over macrofotografie’.

Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.