Gijs de Reijke in Beeld
Het spel
De vraag die elke vrijdag wel gesteld wordt door sommige van mijn leerlingen. Het antwoord? Dat hangt af van het seizoen en de weersomstandigheden. Elk vrij moment houd ik normaal gesproken gereserveerd voor landschapsfotografie. En dan ook echt élk vrij moment. Dat heeft te maken met de enige echte regel die mijzelf heb gesteld: gaan voor de kansen die er zijn, zeker wanneer het gaat om foto’s waarvoor het hebben van de juiste omstandigheden van cruciaal belang is. Voor mij is landschapsfotografie een spel met daarin de natuur als voornaamste speler. Met de juiste kennis en het nodige doorzettingsvermogen heb ik misschien het geluk en het voorrecht dat ik de mooiste taferelen kan meemaken… én vastleggen. Dat is ook iets wat ik in de nabewerking terug wil laten komen: natuurlijke contrasten en kleuren.
Alles voor het plaatje
‘Gemakkelijke’ hobby’s? Daar ben ik klaar mee. Het verzamelen van dingen die te koop zijn en vervolgens stof staan te vangen heb ik lang gedaan, maar langzaam maar zeker meer willen doen voor een resultaat geeft meer voldoening. Een soort van trots. Dat wil niet zeggen dat fotografie een goedkope bezigheid is. Wat ik in de loop van de jaren aan apparatuur heb aangeschaft is niet gering, om het over de afgelegde kilometers en andere reiskosten nog maar niet te hebben. Duidelijk mag zijn dat de belangrijkste factor mijn bereidheid is om het noodzakelijke te doen voor het plaatje. Vroeg opstaan voor grondmist en een kleurrijke zonsopkomst? Duizenden kilometers afleggen in slechts enkele dagen om een uitbraak van onweerssituaties vast te kunnen leggen in Nederland en de omringende landen? Nachten overslaan om de sterrenhemel of Lichtende Nachtwolken vast te kunnen leggen? Het hoort er nu al jaren bij, maar elke keer leer ik weer wat nieuws en na elke keer is de bereidheid om de volgende keer nét een stap verder te gaan ook weer aanwezig. Elke keer heb ik er ook daadwerkelijk veel plezier van, zelfs wanneer de gok om te gaan niet beloond wordt met de gewenste foto’s. En het moeten verwerken van een gemiste kans, want ‘ik wil ook wel eens uitslapen’? Daar komt ergernis bij kijken, want dan weet ik dat ik het er zelf naar heb gemaakt. ‘En de eerstvolgende keer ga ik wél!’
Met het weer werken
Willen werken voor het plaatje betekent niet alleen fysiek actie ondernemen. Het betekent vooral ervaring en daarmee kennis opdoen. Een mooie compositie vinden heb ik nooit echt moeilijk gevonden, maar dat garandeert nog geen foto waarmee ik zelf tevreden ben. Denk bijvoorbeeld aan het fotograferen van bossen. Wil ik bomen met of zonder blad vastleggen? Lentekleuren, zomerkleuren of herfstkleuren? Het leerpunt dat voortkomt uit die vragen: weten welke soorten bomen wanneer in blad komen en ook wanneer ze verkleuren. Dat zijn zaken die te maken hebben met het landschap zelf, maar wanneer komt sfeer om de hoek kijken? Wat voor gevoel wil ik overhouden aan het naar buiten gaan en de foto’s die ik schiet? Daarvoor heb ik eigenlijk maar één simpel antwoord: werk met het weer.
Welke bosfotograaf wil nu niet werken met dichte mist? Of wil geen zonneharpen op een prachtige manier in de compositie hebben? Wat doet een laag grondmist bij zonsopkomst voor een foto van een oude molen binnen een polderlandschap? Misschien een laag sneeuw op een bergtop, of sparren compleet ingepakt in rijp, zwaar gebogen onder het gewicht van het ijs, wachtend op een periode van dooi? Graag laat ik me inspireren door het werk van anderen, om zelf vervolgens te kijken naar wat er nodig is voor vergelijkbare foto’s. Een weersverwachting kunnen maken is dus van fundamenteel belang. Werken met wind, bewolking, temperaturen en luchtvochtigheid; het klinkt vrij eenvoudig, maar vaak komt het neer op detailwerk, waarvoor specialistische weerkaarten geraadpleegd en juist geïnterpreteerd kunnen worden, altijd in overlap met elkaar.
De juiste locatie
Soms staat voor mij het landschap zelf niet centraal, maar dient het als een kader voor wat er in de atmosfeer of daarboven gebeurt. De Melkweg vastleggen is het beste te doen bij kraakheldere luchten, maar ‘iets leuks om naar te kijken’ in de voorgrond is ook niet verkeerd. Een dode boom, een waterval, een rotspunt; de enige echte grenzen worden gevormd door de creativiteit van de fotograaf en de bereidheid om te gaan staan waar de weersomstandigheden en het gebrek aan lichtvervuiling werkbaar zijn. Helemaal belangrijk is voor mij de plek die onweer inneemt in mijn portfolio. Vaak hebben we het over een lokaal verschijnsel dat slechts beperkt ‘voorspelbaar’ is. Dan zijn er nog de verschillende soorten onweersbuien en de haast oneindige verscheidenheid aan vormen en zichtbaarheid van wolken, bliksem en neerslag. Vaker wel dan niet werk ik met wat er in de omgeving van een bui beschikbaar is aan landschapselementen. Graanvelden, reflecterend oppervlaktewater, objecten als molens, vuurtorens en skylines; het kan allemaal werken, zolang enig inzicht in het maken van een compositie maar wordt toegepast. Een onweersfoto draait vooral om wat er in de lucht gebeurt, maar de vlakverdeling binnen de plaat kan soms nog steeds vooral landschap bevatten. Meestal is het kiezen van een geschikte fotolocatie iets wat al jagend op onweer plaatsvindt, wat ook de belangrijkste reden is voor samenwerking tussen weerliefhebbers/-fotografen: veilig het weer in de gaten houden, navigeren én rijden tegelijk geeft vaak de beste resultaten.
Google Earth
Hooguit een paar keer per jaar lukt het om onweer vast te leggen binnen een compositie die ik al lang op een sfeervolle manier wilde schieten. Er zijn haast talloze uren aan werk binnen Google Earth gaan zitten in het verkennen, markeren en omschrijven van duizenden geschikte fotolocaties. Een kasteel hier, een mooi dal daar; altijd maar méér. Wat betreft ‘gewone’ landschapsfotografie is het kennen van geschikte fotolocaties nog belangrijker, maar ook eenvoudiger. De meeste, fotogenieke weersomstandigheden komen vaker voor dan onweer en ook op grotere schaal, dus een van tevoren kunnen bepalen of er een combinatie mogelijk is tussen een mooie compositie en het juiste weer is eenvoudiger… en bezorgt ook heel wat minder stress dan wanneer het vlug moet tijdens een fotosessie of jacht op het juiste weer.
Less is more
In al mijn foto’s let ik dus op sfeer én compositie. Daarin is het voor mij belangrijk om uit te gaan van dat wat de aandacht trekt: licht. Vooral in bosfotografie gebruik ik een donker kader rondom dat wat de aandacht trekt: feller licht met veel kleur. Mijn stijl zit dus dichter tegen ‘low key’ dan ‘high key’ aan. Plaats daarin een duidelijk object als een opvallende boom of juist een bospad, en ik ben tevreden. Vaak is ‘minder’ in een foto voor mij meer dan ‘meer’, dus het bepalen van een geschikte compositie draait voor mij vaak meer om het vermijden van storende elementen in het eindresultaat dan om het toevoegen van meer zaken die ook leuk zijn om te zien. Zelfs van een beetje minimalisme ben ik niet vies. Toch wil ik in alle gevallen iets hebben wat de aandacht trekt, hetzij als centraal onderwerp, hetzij als kader voor een natuurverschijnsel.
Authenticiteit
Er is ook nog zo’n gevoelig onderwerp als ‘originaliteit’. Ik probeer doorgaans composities te schieten die nog nauwelijks door andere fotografen zijn vastgelegd, en soms lukt het om iets te vinden wat zelfs helemaal niet door anderen is gefotografeerd. Daar heb ik meer plezier van dan van het maken van de zoveelste foto van een iconische locatie, alhoewel ik het laatstgenoemde zeker niet zal laten wanneer er een mooie kans is op iets leuks op de geheugenkaartjes. Wel is de behoefte aan ver reizen voor iets met weinig tot geen authenticiteit in de laatste paar jaar flink afgenomen. Slechts een paar van mijn doellocaties kennen een sterke mate van ‘fototoerisme’. Er is relatief dicht bij huis zoveel te zien…
Gevoelskwestie
Waarom doe ik wat ik doe? Het als kind in aanraking komen met de pracht van de natuur, de extase van de jacht, het creatief willen zijn. Ongetwijfeld factoren die eraan bijdragen, maar niet compleet. Misschien kan ik een omschrijving van mijn motivatie aanvullen met ‘selectief perfectionisme om verveling buiten de deur te houden’, maar dat is een sentiment dat ik eigenlijk alleen maar ervaar in perioden van langdurige situaties van weersomstandigheden die wat mij betreft bij lange na niet fotogeniek genoeg zijn. Denk maar aan de huidige winter. Het beste antwoord dat ik kan geven is ‘ik weet het eigenlijk niet’. Ik ben meer iemand van het ‘denken’ dan het ‘voelen’, maar waar het verstand gebruiken van groot belang is voor het behalen van fotografische succes, is het meer een gevoelskwestie die ervoor zorgt dat ik niet alleen naar buiten ga voor de kiekjes, maar dat ook met steeds meer plezier doe.
Fotografie: Gijs de Reijke
9 reacties
Zeer indrukwekkend, Gijs! Vooral in de onweerfoto’s laat je de bijna angstaanjagende schoonheid van de oerkracht van onze aarde zien. Huiveringwekkend en ontroerend tegelijkertijd.
(Aards, rijk en kundig… Je leerlingen mogen blij met je zijn!)
Dankjewel dat je dit liet zien.
Erika Veld
goed gedaan meneer echt spectculair!
groetjes A.skerenberg , Vermeulen en skeerhof
Geweldig mooie foto’s. Mijn komplimenten.