Menu

Onderdeel van Pixfactory

Gradueel filter in Lightroom

We kennen het allemaal wel: je bent in het veld, ziet een erg mooi landschap, maar het contrast tussen de voorgrond en de lucht is veel te groot. Echt een gevalletje voor een grijsverloopfilter natuurlijk. Maar wat nou als je die niet bij je hebt of helemaal niet hebt? Dan kan het gradueel filter in Lightroom uitkomst bieden. In dit artikel ga ik in op de mogelijkheden en onmogelijkheden van deze optie.
pinguins
Wat met een gewoon grijsverloopfilter niet lukt kan soms wel in de nabewerking. Fotograaf: Arjen Drost

De beperkingen van het gradueel filter

Om met dat laatste te beginnen: wat is het nadeel van het gebruik van dit digitale filter ten opzichte van een echt filter voor je lens. Beide kun je gebruiken om het contrast in je foto te verminderen, maar een grijsverloopfilter houdt echt licht tegen, waarbij je met het gradueel filter in LR alleen een deel donkerder maakt. Bij het eerste zorg je er dus voor dat er meer detail in de lichte delen ontstaat, terwijl het digitale filter alleen bestaande delen lichter of donkerder kunnen maken. Als er bij het origineel delen uitgebeten zijn en dus geen detail meer bevatten, zal dit met een digitaal filter ook niet meer terug te halen zijn. Het is dus belangrijk om ervoor te zorgen dat zowel de lichte als de donkere delen nog wel details bevatten als je later met een digitaal gradueel filter aan de slag wilt gaan.

Het gradueel filter in Lightroom

Als je op het rechthoekige icoontje van het gradueel filter hebt geklikt, zie je direct een flink aantal opties die je door middel van het gradueel filter kunt aanpassen. Je kunt nu met je muis het filter over je foto trekken. Er komen nu 3 lijnen over je foto te staan. De middelste is het centrum van het filter, dit kun je met de stip verplaatsen. De bovenste en onderste lijnen geven de grenzen van het filter aan, hoe gradueel de overgang is. Deze lijnen kun je naar boven of naar beneden slepen om het gradiënt groter of kleiner te maken.

Het gradueel filter is in Lightroom te vinden in de develop module onder het histogram, het rechthoekige icoontje. Fotograaf: Arjen Drost

Het is soms lastig om de lijn mooi horizontaal te krijgen, door het indrukken van de SHIFT-toets terwijl je het filter aanbrengt, krijg je de lijnen perfect horizontaal. Door op ‘geselecteerde masker overlay tonen/show selected mask overlay’ (onderin beeld) aan te vinken of door de toets O in te drukken krijg je te zien welk deel van de foto door het filter bewerkt wordt. In dit geval zit het filter verkeerd om (de bovenkant is wel goed belicht, de onderkant moet juist lichter). Dit is op te lossen door met je muis boven het bolletje te gaan staan en dan op de ‘-toets te klikken. Je kunt natuurlijk ook gewoon het filter andersom slepen (van beneden naar boven).

Hier is de lucht geselecteerd, terwijl we juist de voorgrond willen bewerken. Dit is op te lossen door de ‘-toets in te drukken. Fotograaf: Arjen Drost

Nu je het juiste stuk van de foto geselecteerd hebt, kun je een hele range aan parameters bewerken, niet alleen de belichting, maar bijvoorbeeld ook de levendigheid, verzadiging of ruisverwijdering. In dit geval hoefde alleen de belichting aangepast te worden en heb ik de verzadiging van het ijs ietsjes opgehoogd.

Het eindresultaat: de lucht ongemoeid gelaten, maar het ijs wat opgelicht en iets meer verzadigd. Fotograaf: Arjen Drost

Geavanceerde opties

Maar wat nu als de horizon niet mooi recht is, als er bergen of bomen in de weg zitten? Met een fysiek grijsverloopfilter heb je dan een probleem, met het digitale graduele filter niet.

Het origineel: bij deze foto is de lucht te licht en de voorgrond juist te donker. Door middel van twee graduele filters gaan we dit verhelpen. Fotograaf: Arjen Drost

Het probleem bij deze foto is dat de horizon niet recht is. Als we het filter net boven de gletsjer zouden trekken, worden de toppen van de bergen ook donker, wat er erg onnatuurlijk uit gaat zien. Gelukkig kunnen we het filter lokaal uitbreiden of juist weggummen.

Als je in het gradueel filter venster klikt op ‘penseel/brush’, zal de muis veranderen in een cirkel met een + in het midden. Je kunt nu je bestaande filter op bepaalde delen van de foto toevoegen. In dit geval willen we juist het filter over de bergen weghalen. Klik hiervoor op ‘wissen/erase’, het +je in de cirkel zal nu veranderen in een -. Je kunt nu het effect over de bergen weggummen (zie dat het rood nu alleen over de lucht zit). Als ‘automatisch maskeren/auto mask’ geselecteerd is, zal Lightroom in dit geval de randen van de bergen volgen, waardoor je de bergen heel secuur kunt selecteren. Nu we alleen de lucht geselecteerd hebben, kunnen we het contrast daar wat verhogen en de belichting hiervan wat aanpassen om wat meer detail in de lucht te krijgen.

Delen van het masker zijn weggegumd om te voorkomen dat deze door het gradueel filter worden aangepast. Fotograaf: Arjen Drost

Nu de lucht goed belicht is, willen we de voorgrond nog wat oplichten. Dit kan heel makkelijk door een tweede gradueel filter aan te brengen over de voorgrond. Om dit te doen, klik je op ‘nieuw/new’ bovenaan het venster. Je kunt nu een tweede gradueel filter aanbrengen over de voorgrond.

Een tweede gradueelfilter om de voorgrond aan te passen. Fotograaf: Arjen Drost

 

In dit geval was het genoeg om een nieuw filter aan te brengen over de pinguïns en de groene heuvels en hier de belichting iets om hoog brengen en een beetje detail toe te voegen. Het eindresultaat komt er dan zo uit te zien. Fotograaf: Arjen Drost

Het is ook mogelijk om binnen een gradueel filter alleen een bepaalde kleur (of bepaalde kleuren) of luminantie (helderheid) te selecteren. Maak hiervoor eerst een gradueel filter aan (die over het te bewerken stuk zit uiteraard) en klik vervolgens helemaal onderin het venster op ‘Bereikmasker/Range mask’ en selecteer ‘luminantie/luminance’ of ‘kleur/color’. Door middel van het pipetje kun je nu een of meerdere kleuren selecteren (houdt de SHIFT-toets ingedrukt als je meerdere kleuren wil selecteren). Op deze manier kun je bijvoorbeeld alleen de groene heuvels selecteren, die je dan meer verzadiging zou kunnen geven (of een van de andere bewerkingen op toe zou kunnen passen).

Het is met het gradueel filter ook mogelijk om alleen een bepaald kleurbereik te selecteren. Fotograaf: Arjen Drost

Zoals je ziet is er met het gradueel filter in Lightroom veel mogelijk en kun je er dus veel meer mee dan alleen de lucht donkerder maken

5 reacties

  1. Beste Arjen,

    Dit artikel lezend, dacht ik dat ga ik eens proberen. Maar het lukt me niet om precies de bergrand te selecteren zoals jij beschrijft. Er staat wel een vinkje bij automatisch maskeren, maar nog steeds wordt er ook lucht meegenomen.
    Enig idee wat ik vergeet?

    1. Hoi Karin

      Is lastig om zo te zeggen. Als het contrastverschil tussen lucht en bergen klein is, zal het vaker fout gaan en zal hij eerder een stuk lucht meenemen. Wat dan nog wel eens wil werken is het penseel wat kleiner maken, waardoor je nauwkeuriger langs de rand kunt gaan. En probeer natuurlijk sowieso zoveel mogelijk alleen over de lucht te gaan (als je die wilt selecteren).

      Ik hoop dat je hier verder mee kunt.

      Groeten, Arjen

  2. Dank je wel voor je uitleg, Arjen. Ik werk heel veel met het gradueel filter, ook voor de voorgrond. Het verbaast mij steeds weer dat je daarmee vaak zoveel details naar voren kunt halen. En er zit altijd nog wel wat in een lichte lucht, waardoor deze interessanter wordt. Aan de hand van je uitleg, ga ik mij nog wat meer verdiepen in de details van de instellingen. Leuk om daar nog wat meer van te leren.

  3. Ik heb ooit met een gradueel grijsfilter gewerkt, maar na een week is ie nooit meer uit het doosje gekomen, maakt of te veel, of te weinig donkerder, omdat er altijd wel wat boven de horizon uitsteekt.
    Tegenwoordig zit iets vergelijkbaars in de camera instellingen (Nikon in ieder geval, actieve D lightning).Maakt de lichte partijen donkerder en omgekeerd, werkt niet echt.
    In de doka konden we “doordruken”. In Photoshop ook. En dat werkt wel, mits je niet te veel uitgebeten witten hebt.
    Selecteren wat donkerder moet, doezelaar er bij, en donkerder maken. Kan (vaak) nog makkelijker met schaduwen/ hooglichten in PS. Maar een echt filter komt er bij mij niet meer op. ( Wel een grijsfilter trouwens, dat geeft effecten die je anders niet kan realiseren)

    1. Beste Paul

      Dan moet dit artikel je juist aanspreken. Ik leg er namelijk uit hoe je in Lightroom deze bewerking kunt toepassen en geef zelfs aan hoe je een aantal van de nadelen van fysieke filters die je noemt hiermee kunt verhelpen.

      Groeten, Arjen

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

5 reacties

  1. Beste Arjen,

    Dit artikel lezend, dacht ik dat ga ik eens proberen. Maar het lukt me niet om precies de bergrand te selecteren zoals jij beschrijft. Er staat wel een vinkje bij automatisch maskeren, maar nog steeds wordt er ook lucht meegenomen.
    Enig idee wat ik vergeet?

    1. Hoi Karin

      Is lastig om zo te zeggen. Als het contrastverschil tussen lucht en bergen klein is, zal het vaker fout gaan en zal hij eerder een stuk lucht meenemen. Wat dan nog wel eens wil werken is het penseel wat kleiner maken, waardoor je nauwkeuriger langs de rand kunt gaan. En probeer natuurlijk sowieso zoveel mogelijk alleen over de lucht te gaan (als je die wilt selecteren).

      Ik hoop dat je hier verder mee kunt.

      Groeten, Arjen

  2. Dank je wel voor je uitleg, Arjen. Ik werk heel veel met het gradueel filter, ook voor de voorgrond. Het verbaast mij steeds weer dat je daarmee vaak zoveel details naar voren kunt halen. En er zit altijd nog wel wat in een lichte lucht, waardoor deze interessanter wordt. Aan de hand van je uitleg, ga ik mij nog wat meer verdiepen in de details van de instellingen. Leuk om daar nog wat meer van te leren.

  3. Ik heb ooit met een gradueel grijsfilter gewerkt, maar na een week is ie nooit meer uit het doosje gekomen, maakt of te veel, of te weinig donkerder, omdat er altijd wel wat boven de horizon uitsteekt.
    Tegenwoordig zit iets vergelijkbaars in de camera instellingen (Nikon in ieder geval, actieve D lightning).Maakt de lichte partijen donkerder en omgekeerd, werkt niet echt.
    In de doka konden we “doordruken”. In Photoshop ook. En dat werkt wel, mits je niet te veel uitgebeten witten hebt.
    Selecteren wat donkerder moet, doezelaar er bij, en donkerder maken. Kan (vaak) nog makkelijker met schaduwen/ hooglichten in PS. Maar een echt filter komt er bij mij niet meer op. ( Wel een grijsfilter trouwens, dat geeft effecten die je anders niet kan realiseren)

    1. Beste Paul

      Dan moet dit artikel je juist aanspreken. Ik leg er namelijk uit hoe je in Lightroom deze bewerking kunt toepassen en geef zelfs aan hoe je een aantal van de nadelen van fysieke filters die je noemt hiermee kunt verhelpen.

      Groeten, Arjen

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: