Menu

Onderdeel van Pixfactory

Het bespreken van foto’s. Deel 1: een wandeling door een foto

Een van de leukste onderdelen van een fotocursus is de nabespreking van de gemaakte foto’s. Mensen moeten er in het begin aan wennen, dat zij iets mogen zeggen over foto’s van iemand anders. Men begint met een schuchter “Mooi”. Of een, vaak binnensmonds gemompeld, “dit vind ik nou echt helemaal niks...”, “de zee loopt leeg…” Een eerste indruk is heel menselijk en heeft iedereen wel. Maar het is niet meer dan een eerste indruk. Pas als je verder gaat kijken en je echt gaat interesseren voor het beeld, dan wordt het interessant. Foto’s bespreken gaat veel verder dan een oordeel vellen. Door foto’s van anderen te bespreken leer je te zien in plaats van te kijken. Dit is ook goed voor je eigen fotografische ontwikkeling. Er zijn in de loop der tijd veel technieken ontwikkeld. Deze reeks is geen herhaling of samenvatting van die technieken, maar mijn eigen verhaal, hoe ík naar foto’s kijk.
Hier begint onze tocht... Een avontuur in drie delen... Fotograaf: Henk Muijs

In de week leggen…

Na de eerste indruk (die kan variëren van “mwaaa…” tot “waanzinnig!”) is het goed om de foto eerst eens op je te laten inwerken. Bij een schriftelijke bespreking kun je ze gerust een tijdje wegleggen. Eerst maar eens in de week leggen en wachten tot de eerste indruk wat is gezakt. Pas daarna wil ik weten wat de fotograaf nog voor extra informatie heeft. Dat kan helpen bij de beeldvorming, maar het is de foto zelf die het verhaal moet vertellen. Na de ‘inweek’ is het tijd om wat eens wat objectiever naar het beeld te gaan kijken. Dit doen we niet door een lijstje af te werken (daar zijn er genoeg van), maar door op de lijst te klimmen en de foto binnen te wandelen. We gaan een zoektocht houden, laat het avontuur maar beginnen! Leidraad daarbij kan je eerste indruk zijn. Waarom was mijn eerste indruk zo? Maar het hoeft niet.

Waar sta ik?

Als je een foto binnenwandelt, dan wil je eerst weten waar je staat. Staan we met onze voeten in de klei? Blijven ze droog? Of lig ik plat op mijn buik in het hoge gras? Of heb ik geen idee waar ik sta? Allemaal constateringen, die je verzamelt om aan het einde van het avontuur een totaalbeeld te kunnen vormen over de foto.

Door een voorgrond mee te nemen in de foto is duidelijk dat ik midden op het wad sta. De lijnen nemen mij mee naar het lichtfeest aan de horizon. Fotograaf: Henk Muijs

Voorgrond-achtergrond

Nadat we weten waar we staan kunnen we eens wat rond gaan kijken. Hebben we te maken met een voorgrond en een achtergrond, met meerdere lagen of speelt alles zich in één laag af? In het laatste geval heb je te maken met een plat beeld. Is dat hier functioneel, of is het avontuur te vroeg afgelopen? Dan wordt een beeld vaak saai gevonden.

Het kijkt prettig als er een verbinding is tussen voor- en achtergrond. Een gesloten heg of een sloot over de hele breedte blokkeert eerder het beeld, dan dat het iets toevoegt.

Weer weten we meteen waar we staan, op een rots aan het einde van de wereld. Er is geen verbinding tussen voorgrond en onderwerp: het onderwerp is onbereikbaar, wat het beeld in dit geval sterker maakt. Een gevoel van verlatenheid overvalt mij. Fotograaf: Henk Muijs

Een prachtige sneeuwwal met een fraaie krul. Als voorgrond is het echter eerder een blokkade. Het is niet het onderwerp en het ligt alleen maar in de weg. Ik kom er als kijker niet omheen en niet overheen.

Onderwerp

In het beeld rondkijkend kunnen we ons gaan afvragen wat het onderwerp is, en waar het zich eventueel bevindt. Is er een duidelijk onderwerp of is de hele foto het onderwerp? En klopt dat met je gevoel bij het beeld? Hebben we echt een onderwerp gevonden, dan is een deel van de foto gedefinieerd. Dit noemen we de positieve ruimte. De rest van de foto is dan de negatieve ruimte. Die negatieve ruimte is minstens zo belangrijk als de positieve: het geeft ons onderwerp het podium om op te kunnen treden.

Terschelling in januari na zonsondergang. Onze eigen plek is wel duidelijk: we liggen plat op onze buik in de zone waarop de zeehonden ons nog tolereren. Het onderwerp, de positieve ruimte, is snel gevonden. De negatieve ruimte er omheen geeft echter pas de spanning: zonder die zandstorm was het een saai plaatje geworden. Fotograaf: Henk Muijs

 

Een prachtig en fotogeniek doorkijkje. Maar waar is het onderwerp? Fotograaf: Henk Muijs

Lijnen

Lijnen in een foto zijn heel belangrijk. Ze kunnen je het beeld in leiden en je naar het onderwerp brengen. Lijnen kunnen er echter ook voor zorgen, dat je het beeld uit wordt geleid en helemaal niet bij het onderwerp terecht komt. Als kijker kom je linksonder het beeld binnen. Links omdat we nou eenmaal gewend zijn van links naar rechts te lezen. Maar waarom beginnen we dan niet linksboven met de foto te bekijken? Dat heeft te maken met het feit dat we eerst willen weten waar we zelf staan en of de nabije omgeving veilig is. Als er dus een lijn is die je vanaf dat startpunt verder de foto inleidt, dan kijkt dat prettig.

De inleidende lijn van het embryonale duin leidt de kijker naar het lege strand. En dat is hier juist de bedoeling: er is daar nog niets, het duin is het begin van het nieuwe land. Fotograaf: Henk Muijs

Plaats van het onderwerp

De juiste plaatsing van de elementen in de foto zorgt voor een evenwichtig beeld. Het onderwerp precies in het midden van het beeld oogt vaak wat saai. In de fotografie wordt vaak de regel van derden, of gulden snede, gehanteerd. Het onderwerp juist op 1/3 van links/rechts en onder/boven plaatsen kan een foto veel spannender maken, en een onderwerp richting geven. Als alle elementen echter aan één kant van het beeld terecht komen, dan heb je kans dat het beeld onevenwichtig wordt: het beeld valt om.

Bij plaatsing van het onderwerp kun je je afvragen:

  • Is er een kijkrichting in de foto en kijk je dan het beeld in of uit?
  • Heeft het onderwerp voldoende ruimte of zit het tegen de rand geplakt?
  • Staan de beeldelementen los van elkaar, of zitten er elementen aan elkaar geplakt?
Door voldoende ruimte over te laten laat je het leefgebied van de beer zien. Door hem rechts in beeld te plaatsen is er richting in het beeld gekomen, hij gaat ergens heen. Ook blokkeer je de neiging van de kijker om de foto uit te willen, je houdt langer de aandacht in het beeld omdat je als vanzelf met de beer meekijkt. De boom voor de beer is jammer. Fotograaf: Henk Muijs

 

Ook een boot heeft een kijkrichting. Door hem links te plaatsen vaart hij het grote onbekende tegemoet. Fotograaf: Henk Muijs

Symmetrie

Een fotograaf kan ervoor kiezen om het beeld nou juist wel precies in het midden te zetten. Denk bijvoorbeeld aan spiegelingen of aan min of meer symmetrische bloemen.

Symmetrie in het landschap. De horizon in het midden versterkt het beeld. Links-rechts is wel de regel van derden aangehouden. Fotograaf: Henk Muijs

 

Een min of meer symmetrische bloem is leuk om in het midden te plaatsen. De boven-onder verhouding is wel weer volgens de regel van derden. De keuze van de achtergrond is bij dit soort foto’s heel belangrijk. Fotograaf: Henk Muijs

Kadrering

Kadrering zijn elementen aan de randen van de foto die het onderwerp als het ware omlijsten. Het is een tijd mode geweest om in iedere foto een overhangende tak boven in beeld te plaatsen. Soms werkt dat, maar meestal is het juist een storend en niet functioneel element. Een kadrering hoort af te sluiten. Als er een boom als kader wordt gebruikt en ik kan er bij mijn wandeling door het beeld aan de verkeerde kant omheen, dan staat de boom niet dicht genoeg bij de rand. De stam mag best afgesneden of middendoor gesneden worden.

Kadrering links geeft een idee waar de kijker staat: een doorkijkje aan de rand van een meer. Fotograaf: Henk Muijs

Als we genoeg hebben gezien, dan klimmen we weer uit de lijst. Een rugzak vol met indrukken meenemend. Voor een conclusie is het nog te vroeg, dit was pas deel 1 in de driedelige serie “Fotobespreking”. Deel 2 zal gaan over de techniek van de foto en in deel 3 gaat het over de inhoud van het beeld.

12 reacties

  1. Beste mensen,
    Ik vind het prachtige foto’s , maar ook jullie discussie van Henk, Johan en Renee dus, heel erg nuttig en leert mij als 76 jarige dat je nog steeds kan leren na 60 jaar fotograferen met name dat je op veel verschillende manieren kan kijken naar en beoordelen van foto’s en zeker: smaken verschillen. Om te leren van commentaar is het belangrijk dat positieve punten van een foto gewaardeerd worden en de “slechte” zogenaamd niet volgens de regels gemaakte dingen op positief kritische wijze belicht worden. Ik probeer dat in mijn fotoclub voor senioren toe te passen. Ik ben blij met het genuanceerde commentaar van Johan en blij dat ik sinds kort geabonneerd ben op Natuurfotografie magazine. Ik zal deze discussie zeker delen in mijn fotoclub.
    met hartelijke groet

  2. Dit vind ik een leuke manier van informatie geven. Ik had er veel aan en vond de foto’s mooi en bijzonder.
    Verder ben ik het helemaal eens met Johan zijn reactie. Lekker doorgaan Henk, het voorjaar komt eraan.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

12 reacties

  1. Beste mensen,
    Ik vind het prachtige foto’s , maar ook jullie discussie van Henk, Johan en Renee dus, heel erg nuttig en leert mij als 76 jarige dat je nog steeds kan leren na 60 jaar fotograferen met name dat je op veel verschillende manieren kan kijken naar en beoordelen van foto’s en zeker: smaken verschillen. Om te leren van commentaar is het belangrijk dat positieve punten van een foto gewaardeerd worden en de “slechte” zogenaamd niet volgens de regels gemaakte dingen op positief kritische wijze belicht worden. Ik probeer dat in mijn fotoclub voor senioren toe te passen. Ik ben blij met het genuanceerde commentaar van Johan en blij dat ik sinds kort geabonneerd ben op Natuurfotografie magazine. Ik zal deze discussie zeker delen in mijn fotoclub.
    met hartelijke groet

  2. Dit vind ik een leuke manier van informatie geven. Ik had er veel aan en vond de foto’s mooi en bijzonder.
    Verder ben ik het helemaal eens met Johan zijn reactie. Lekker doorgaan Henk, het voorjaar komt eraan.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: