Het bespreken van foto’s, deel 3: de inhoud

Impact

Impact is hoe de uitstraling van een foto overkomt op de kijker. Dat kan het wow-gevoel zijn van de eerste indruk, maar ook vertedering, een lach, verontwaardiging of boosheid. Omdat we al een tijdje rond hebben gelopen in onze foto, en een rugzak vol indrukken hebben, kunnen we die eerste indruk nu ook beter plaatsen. En dan hebben we misschien ook ontdekt, dat een wow-foto van een ijsvogel ook maar gewoon een foto is van een vogeltje. En dat als die ijsvogel een mus was geweest, we er niet eens naar gekeken zouden hebben, omdat het eigenlijk een hele saaie foto is.

Verhaal

Een foto is het middel van de fotograaf om door middel van iets te laten zien een verhaal te vertellen. Als de maker het belangrijk vindt, dat het verhaal overkomt, dan moet hij daar luid en duidelijk in zijn. Ieder mens heeft namelijk de neiging zelf het verhaal in te kleuren met zijn eigen ervaringen. Dat is ook juist het leuke van kunst: iedereen mag zijn eigen beeld scheppen.
We zijn in het eerste deel de foto binnengewandeld en hebben rondgekeken. Stormde het toen of was het windstil? Als je bij een fotobespreking nog een hele verhandeling moet krijgen over wat er precies bedoeld wordt, dan wordt het meer een lezing met beeldillustratie en is de fotograaf er niet helemaal in geslaagd zijn verhaal in het beeld vast te leggen.

Interactie

Interactie is de wisselwerking tussen het onderwerp in de foto en andere elementen in die foto, of tussen het onderwerp en de kijker. Het dier kijkt de foto in en wij kijken mee. Of er is direct oogcontact tussen het onderwerp en de kijker.

Creativiteit

Fotografie is per definitie een creatieve uiting: je schept iets wat er voor die tijd niet was. Maar een foto is maar een plat plaatje waarbij heel veel zintuiglijke waarnemingen wegvallen. De mate waarin de fotograaf erin geslaagd is het totale gevoel over te brengen door middel van verbeelding, noemen we creativiteit.

Een ander facet van creativiteit is de originaliteit. Als het al honderdduizendmaal is gemaakt, dan wordt zelfs het prachtigste beeld saai. Dat wil niet zeggen, dat de fotograaf de foto niet had moeten maken. Je kunt ontzettend veel leren van het namaken van andermans beelden.

Ook de mate waarin een foto voor de fotograaf nog origineel is, kan een element zijn bij een fotobespreking. Als iemand al jaren hetzelfde trucje uithaalt, dan is er ook geen sprake meer van enige originaliteit.

Excuses

Natuurfotograaf Paul Nicklen vertelde in een van zijn boeiende lezingen, dat de redactie van National Geographic als reactie op zijn beelden had: “We publish pictures, not excuses”. Hoe moeilijk de situatie ter plekke ook was, of hoe bijzonder de waarneming ook, het is het beeld wat telt. En als het bedoelde onderwerp van de foto te ver weg is, om nog als onderwerp te fungeren, dan was het misschien een leuke waarneming, maar fotografisch niet meer interessant.

Uitpakken maar! De tops en de tips…

Ik heb in drie verhalen geprobeerd te laten zien hoe ík naar foto’s kijk en door het beeld heen wandel. Als je meegewandeld hebt, dan heb je nu een rugzak vol met indrukken over de opbouw van de foto, de gebruikte technieken en de inhoud van het beeld. De onderdelen zijn heel erg met elkaar verweven. Door een onderwerp in bepaald licht (= techniek) te plaatsen (= compositie) kun je een bepaalde sfeer creëren (= inhoud). De volgorde van de besproken onderdelen ligt niet vast en zal voor iedereen anders zijn.

En dan komt uiteindelijk de daadwerkelijke bespreking. Gaan nu de bordjes met een rapportcijfer omhoog? Nee, gelukkig niet. Breng onder woorden wat het beeld voor jou zegt en waarom. Ga altijd uit van het positieve, zelf heb ik een lijstje met Tops en Tips: Wat vind ik goed, en wat kan misschien nog beter? Het doel is dat mensen ervan leren en zich verder kunnen ontwikkelen in de fotografie. En misschien heb je er zelf wel het meeste van geleerd.

Dit was het laatste deel in de driedelige serie “Fotobespreking”. Deel 1 over compositie en in deel 2 gaat het over de gebruikte technieken.