Menu

Onderdeel van Pixfactory

Hoe fotografeer je insecten?

Als de lente komt, ontwaakt niet alleen de natuur, maar ook de macrofotograaf. De macrolenzen worden weer uit het vet gehaald (spreekwoordelijk!) en de macrofotograaf krijgt weer zin om de natuur in te gaan, op zoek naar misschien wel het meest geliefde onderwerp: insecten. Maar hoe doe je dat? Laat ik je maar een paar tips geven.
Een bedauwde zilveren maan vlinder ver vóór zonsopkomst. Niet alleen mooi met al die druppels en bokeh maar die zijn ook nog eens handig… waarom? Dat lees je verderop.
Een bedauwde zilveren maan vlinder ver vóór zonsopkomst. Niet alleen mooi met al die druppels en bokeh maar die zijn ook nog eens handig… waarom? Dat lees je verderop. Fotograaf: Johan van der Wielen

Insecten zijn macro-onderwerpen

Macro? Geen close-up? Ok, die discussie gaan we hier niet aan. Laten we beginnen af te spreken dat de technische term ‘macro’ (wat staat voor een 1:1 vergroting of meer) inmiddels verschoven is naar een manier van fotograferen van kleine onderwerpen of ‘details’. Dan kun je meteen de lijn doortrekken door te stellen dat alle tips over macro fotografie ook gelden als je aan de slag gaat met insecten. Lees nog eens de volgende tutorials met handige tips over macrofotografie:

Eerst even oefenen?

Natuurlijk is het leuk om meteen op pad te gaan maar als insecten fotograferen helemaal nieuw voor je is, kun je ook eerst eens gaan oefenen. Er zijn diverse vlindertuinen in Nederland aanwezig waar je heerlijk aan de slag kunt met de meest prachtige soorten. Let op: het is er vaak warm dus zijn de vlinders best actief maar je hoeft niet te zoeken en je kunt heerlijk experimenteren.

In vlindertuinen kun je goed oefenen en een beetje experimenteren.
In vlindertuinen kun je goed oefenen en een beetje experimenteren. Fotograaf: Johan van der Wielen

Voorbereiding: waar, wanneer?

Zoals iedere vorm van natuurfotografie vergt het fotograferen van insecten ook voorbereiding. Waar ga je heen? Wanneer moet je er zijn en hoe laat? Het waar is afhankelijk van wat je wilt en welke soorten je ten doel hebt. Een goede start is het ‘Praktijkboek natuurfotografie jaarrond’ en de boeken met de mooiste fotolocaties: Noord Nederland , Oost Nederland , Zuid Nederland  en West Nederland. Hierin staat niet alleen beschreven welke soorten je op welk tijdstip kunt vinden maar ook waar, welk natuurgebied en welke locatie. Zeker minder algemene soorten kun je op deze manier goed lokaliseren om de kans ze te kunnen fotograferen te vergroten.

Een selfie met mijn vriendinnetje in de tuin: een oranjetipje op look-zonder-look.
Een selfie met mijn vriendinnetje in de tuin: een oranjetipje op look-zonder-look. Fotograaf: Johan van der Wielen

Daarnaast moet je je ook goed verdiepen in de soorten. Ieder insect heeft zijn/haar eigen tijd in het jaar dat het uitvliegt, zoekt naar een partner of eieren legt. Sommige soorten zijn er heel lang, andere zie je maar een paar weken. Een goed vooronderzoek leidt ook tot een betere kennis van habitat. Dat bijvoorbeeld oranjetipjes de pinksterbloem als waardplant hebben is inmiddels wel goed bekend maar dat deze vlinders ook op andere kruisbloemigen als look-zonder-look of judaspenning hun eieren leggen is veel minder bekend. En dat de bloemen die dichter in de buurt liggen van bosjes of bomen veel beter bezocht worden dan in het volledig open veld weet ook niet iedereen. Dit soort kennis vergroot de vindbaarheid van een soort. Verdiep je dus goed in wat je wilt fotograferen!

Vergeet ook je eigen tuin niet. Je hoeft niet altijd naar dat geweldige natuurgebied voor de mooiste insecten foto’s. In iedere tuin, of zelfs balkon, komen heel veel insecten voor die het fotograferen waard zijn!

Een bont zandoogje… gewoon in de tuin.
Een bont zandoogje… gewoon in de tuin. Fotograaf: Johan van der Wielen

Voorbereiding: hoe laat en met welk weer?

Natuurlijk liggen we liefst met mooi weer plat op onze buik te fotograferen. Maar is dat ook het mooiste weer voor insecten? Natuurlijk is dat weer afhankelijk van je wensen en wie houdt er nou niet van mooi tegenlicht? Toch kan een koude of zelfs regenachtige dag de juiste keuze zijn, net zoals het ’s morgens heel vroeg opstaan. Waarom? Omdat insecten niet warmbloedig zijn. Ze kunnen zichzelf niet warm maken of houden zoals zoogdieren. Daarom hebben insecten, net als reptielen, zonnewarmte nodig om op temperatuur te komen om goed te kunnen bewegen. Ga je ’s morgens vroeg op zoek dan tref je bijvoorbeeld libellen of vlinders rustend in het gras of riet aan, waarbij ze niet bewegen maar wachten op de warmte die komen gaat. Zo koud zijn ze goed benaderbaar én goed te fotograferen.

Een bedauwde libel, vóór zonsopkomst, nog te koud om te vliegen en daardoor makkelijker te fotograferen.
Een bedauwde libel, vóór zonsopkomst, nog te koud om te vliegen en daardoor makkelijker te fotograferen. Fotograaf: Johan van der Wielen
Ook in de regen is het koud en zoeken insecten een plekje op om te rusten, af te koelen en te wachten op nieuwe zonnewarmte.
Ook in de regen is het koud en zoeken insecten een plekje op om te rusten, af te koelen en te wachten op nieuwe zonnewarmte. Fotograaf: Johan van der Wielen

Wat voor lenzen?

Je zult meestal aan de slag gaan met een macro lens maar zeker met insecten die al warm zijn en snel wegvliegen is het soms handiger om iets verder weg te kunnen blijven. Dan werk ik graag met een telelens, eventueel met tussenringen (zie deze tutorial,  of voorzetlenzen (zie deze tutorial. Daardoor kun je wat meer afstand houden. Tegenwoordig hebben de meeste camera’s toch zóveel megapixels dat je makkelijk nog wat kunt croppen achteraf. Zelfs een telelens is te gebruiken, zie dit artikel.

Gemaakt op 300mm. Zeker niet beeldvullend maar misschien daardoor wel veel spannender met alle kleuren in de omgeving.
Gemaakt op 300mm. Zeker niet beeldvullend maar misschien daardoor wel veel spannender met alle kleuren in de omgeving. Fotograaf: Johan van der Wielen

Verstoor niets!

Niets is makkelijker gezegd dan gedaan want wat is verstoring? Als je dichtbij kruipt maar een insect is te koud om weg te vliegen, heeft hij dan last van je? Ik heb voor mijzelf de volgende regels waar ik mij aan houd: ik raak insecten niet aan, verplaats ze niet (ook niet door het takje of sprietje waar ze op zitten af te knippen en ergens anders neer te zetten met een knijper), tik ze niet aan zodat ze wegvliegen of jaag ze niet op. Stil zitten, rustig benaderen en heel geduldig afwachten zijn eigenschappen die niet alleen bij zoogdieren of vogels goed werkt, ook bij insecten!

Deze wespspin (of tijgerspin) in de ochtend zat rustig te wachten op nieuwe warmte en kon ik goed benaderen.
Deze wespspin (of tijgerspin) in de ochtend zat rustig te wachten op nieuwe warmte en kon ik goed benaderen. Fotograaf: Johan van der Wielen

Zoek ooghoogte

Het mooiste is als je in de belevingswereld van je onderwerp kruipt. Dat doe je door het zoeken van ooghoogte. Zit je insect laag, dan jij dus ook!

Een geaderd witje bij een kievitsbloem, gefotografeerd vanaf laag standpunt. Dan heb je echt het gevoel dat je in de leefwereld van zowel bloem als vlinder zit.
Een geaderd witje bij een kievitsbloem, gefotografeerd vanaf laag standpunt. Dan heb je echt het gevoel dat je in de leefwereld van zowel bloem als vlinder zit. Fotograaf: Johan van der Wielen

Laat ruimte over

Dit is eigenlijk een algemene tip uit de macrofotografie en als je de drie eerste tutorials al hebt doorgenomen zal deze je ook bekend voorkomen. Toch is het een veel gemaakte fout: te krap kaderen. Natuurlijk zijn insecten indrukwekkend maar bedenk wel dat de schoonheid van je onderwerp niet jouw verdienste is. Het is juist de omgeving en achtergrond waar jouw creativiteit als fotograaf zit. Doe daar wat mee en je zult een foto maken waar je veel langer naar blijft kijken dan een krap gekaderd insect.

Krap gekaderd en indrukwekkend om alle details en haartjes te zien… maar is het een mooie foto?
Krap gekaderd en indrukwekkend om alle details en haartjes te zien… maar is het een mooie foto? Fotograaf: Johan van der Wielen
Dezelfde vlinder maar nu van verder weg gefotografeerd met veel meer ruimte. Je betrekt nu ook de leefwereld bij je foto en je krijgt nu een kijkje in de natuurlijke habitat. Uiteindelijk blijf je hier langer naar kijken.
Dezelfde vlinder maar nu van verder weg gefotografeerd met veel meer ruimte. Je betrekt nu ook de leefwereld bij je foto en je krijgt nu een kijkje in de natuurlijke habitat. Uiteindelijk blijf je hier langer naar kijken. Fotograaf: Johan van der Wielen

Zoek mooie achtergronden

Ook deze tip heb je al eerder gelezen maar ik vind hem zó belangrijk dat ik hem toch nog maar een keer herhaal. Het is de achtergrond waar jouw creativiteit ligt, doe daar meer mee!

Veel ruimte om je onderwerp biedt ook veel ruimte voor mooie achtergronden met herhalingen en kleuren.
Veel ruimte om je onderwerp biedt ook veel ruimte voor mooie achtergronden met herhalingen en kleuren. Fotograaf: Johan van der Wielen
Wat is het mooie aan dit beeld? Het vuurjuffertje of de kleuren van de bloemen van de judaspenning in de achtergrond? Zorg er wel voor dat je onderwerp op een logische plek voor de achtergrond zit zoals hier in de open ruimte en niet vastgeplakt tegen de achtergrond.
Wat is het mooie aan dit beeld? Het vuurjuffertje of de kleuren van de bloemen van de judaspenning in de achtergrond? Zorg er wel voor dat je onderwerp op een logische plek voor de achtergrond zit zoals hier in de open ruimte en niet vastgeplakt tegen de achtergrond. Fotograaf: Johan van der Wielen

Speel met scherptediepte

Dit heeft natuurlijk ook weer alles te maken met de achtergrond. Toch hoeft niet alles klinisch vlak te zijn, een extreem kleine scherptediepte zorgt voor vlakke achtergronden waar helemaal niets in gebeurt. Speel met je diafragma om te kijken of je een achtergrond krijgt waar nog wel wat in gebeurt maar die niet concurreert met je onderwerp.

Er gebeurt hier heel veel maar toch is duidelijk wat het onderwerp is (scherp) en wat achtergrond is in het beeld door de juiste keuze van je scherptediepte.
Er gebeurt hier heel veel maar toch is duidelijk wat het onderwerp is (scherp) en wat achtergrond is in het beeld door de juiste keuze van je scherptediepte. Fotograaf: Johan van der Wielen

Wees creatief

Dat is natuurlijk lastiger gezegd dan gedaan want eigenlijk lijkt alles al een keer gemaakt te zijn. Hoe kun je toch eens een ander beeld maken? Bij insecten is dat eigenlijk best simpel. Als je namelijk gaat zoeken op macrobeelden van insecten zul je – helaas – merken dat nog steeds meer dan 80% van de foto’s krap gekaderde beelden met macro lenzen zijn. Als je daar al eens van afwijkt heb je nu al bij mij een streepje voor. Pak gewoon eens een andere lens, neem meer afstand, combineer onderwerpen of speel met licht en schaduw. Dit zijn gewoon een paar handreikingen maar er zijn er natuurlijk nog veel meer.

Krap gekaderd macrobeeld…
Krap gekaderd macrobeeld… Fotograaf: Johan van der Wielen
Hetzelfde onderwerp maar nu ineens heel anders…
Hetzelfde onderwerp maar nu ineens heel anders… Fotograaf: Johan van der Wielen
Pak eens een groothoeklens en kruip heel dicht op je onderwerp. Mits je insecten dat natuurlijk  toelaten…
Pak eens een groothoeklens en kruip heel dicht op je onderwerp. Mits je insecten dat natuurlijk  toelaten… Fotograaf: Johan van der Wielen
Soms is de schaduw nog mooier dan de vlieg zelf…
Soms is de schaduw nog mooier dan de vlieg zelf… Fotograaf: Johan van der Wielen

Ik hoop je hiermee wat tips en handreikingen te hebben kunnen geven als het gaat om insecten fotograferen. Heel veel succes!

Johan

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

3 reacties

  1. Heeft de kleur van je kleding en het gebruik van bijvoorbeeld deo of andere geurtjes effect op het benaderen van insecten om een foto te maken? Ik meen namelijk ooit ergens gelezen te hebben dat geurtjes door insecten kunnen worden waargenomen en ze daarom wegvliegen. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld rode kleding of andere felle kleuren.

  2. Fijn om weer wat inspiratie op te doen en maar weer een uitbreiding voor mijn boekenkast besteld. Het is zo mooi om ook nog wat meer op een foto te zien dan alleen is dan een klein stukje harig onderwerp. Ben ik helemaal met je eerns.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. Heeft de kleur van je kleding en het gebruik van bijvoorbeeld deo of andere geurtjes effect op het benaderen van insecten om een foto te maken? Ik meen namelijk ooit ergens gelezen te hebben dat geurtjes door insecten kunnen worden waargenomen en ze daarom wegvliegen. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld rode kleding of andere felle kleuren.

  2. Fijn om weer wat inspiratie op te doen en maar weer een uitbreiding voor mijn boekenkast besteld. Het is zo mooi om ook nog wat meer op een foto te zien dan alleen is dan een klein stukje harig onderwerp. Ben ik helemaal met je eerns.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: