Hoe fotografeer je watervogels

Meer uit je vogelfotografie halen?

Ontdek onze boeken vol tips, technieken en inspiratie van de beste vogelfotografen en vogelaars.
Speciaal geselecteerd voor liefhebbers van vogelfotografie.

Klik hier voor een overzicht van al onze titels

Voorbereiding: wat doe je thuis?

Thuis doe ik twee dingen, als ik heb bepaald dat ik een watervogelsessie wil doen. Ik zoek een plek op waarbij ik laag bij de waterrand kan komen, en ik hou rekening met de weersomstandigheden en de mogelijkheid voor een goede zonsop- of ondergang zodat ik weet hoe laat ik ergens moet zijn. Bij een vroege shoot probeer ik een uur voor zonsopkomst ter plaatse te zijn. Mijn reservebatterijen zijn opgeladen en mijn geheugenkaartjes leeg.

Materiaal

Voor het fotograferen van watervogels gebruik ik (meestal) een telelens. Een bereik van minimaal 300mm is fijn voor dieren die niet al te dichtbij komen. Verder heeft mijn camera een AI mode voor vogelherkenning. Dat is fijn, maar geen vereiste. Een (laag) statief of rijstzak kan handig zijn, net als een regenhoes. De reserveaccu’s en kaartjes heb ik in een binnenzak, waardoor ik snel kan wisselen. Ik draag verder onopvallende, warme kleding. Een mobiele (drijf)schuilhut kan fantastisch werken, maar laat ik voor nu buiten beschouwing.

Voorbereiding: op locatie

Eenmaal op locatie scout ik eerst van een afstand waar de dieren zich bevinden, en waar ik dichtbij het wateroppervlak kan komen. Als er dieren dichtbij die plekken zijn, loop ik er in het begin in een ‘zigzagpatroon’ naartoe. Of, nog liever: kruipend of tijgerend, als dat mogelijk is. Als je recht op dieren afloopt wordt je al snel als gevaar gezien. Zeker als er veel dieren zijn hoeft er maar een op te vliegen, en al je onderwerpen zijn verdwenen. Voor dieren die naar hun voedsel duiken, zoals futen, duikeenden, of aalscholvers, kan je van die ‘onderwatermomenten’ gebruik maken door juist dan sneller naar de waterrand te lopen of kruipen, om vervolgens op tijd de stoppen en je weer plat te maken.

Het innemen van een laag standpunt heeft twee voordelen: je bent minder snel een bedreiging voor de vogels waardoor ze sneller dichtbij komen, en je krijgt vaak het fijnste beeld. Een laag standpunt vervaagt de achtergrond zo veel mogelijk, en je beeld wordt intiemer omdat je op ooghoogte bent met je onderwerp. Over de achtergrond gesproken; let bij het uitzoeken van een plek ook op de achtergrond. In welke ‘schietrichting’ krijg je een rustige achtergrond, of een leuke reflectie?

Tip: soms loont het om niet het allerlaagste standpunt in te nemen, wanneer bijvoorbeeld de lijn van de horizon door het hoofd van je onderwerp loopt.

Fototechnieken

Eenmaal in positie is het wachten begonnen. Mijn instellingen zijn afhankelijk van de situatie, maar komen vaak aan op: minimaal 1/500s voor bewegende dieren, een diafragma van f5.6 tot f8 afhankelijk van het licht, en de ISO op auto. Bij veel licht kies ik voor een kortere sluitertijd en een groter diafragmagetal als de achtergrond ver genoeg is. Dit vergroot de kans op scherpe foto’s. Bij weinig licht kies ik een klein diafragmagetal en een tragere sluitertijd. Bij een ISO hoger dan 8000 probeer ik andere instellingen te veranderen. Tegenwoordig is antiruis software zo goed dat je met hogere ISO waarden weg kan komen.

Tip: Je kan ruis op foto’s verminderen door een lichte achtergrond te kiezen, of te overbelichten. Probeer een hoge ISO nooit te compenseren met onderbelichten. Dit levert bij de nabewerking juist meer ruis op.

Als ik dieren mijn kant op zie komen, probeer ik daarop te anticiperen door scherp te stellen op de plek waar ik het dier verwacht. Dit scheelt onnodig geknoei op cruciale momenten. Als het dier gearriveerd is, stel ik scherp op het oog en gebruik ik continue focus (AF-C) om het bewegende dier te volgen. Ik schiet vervolgens ‘in bursts’, waardoor ik een grotere kans heb op meer scherpe foto’s, zeker als mijn sluitertijd langer is.

Meer over achtergrond

Voor foto’s vind ik de voor- en achtergrond net zo belangrijk als mijn onderwerp. Ik probeer mijn camera altijd te richten op plekken met een rustige achtergrond zonder onprettige ‘harde’ lijnen van bijvoorbeeld riet of oevers. Bij kalm water kan een mooie achtergrond ook spiegelen, waardoor je een effen effect krijgt om je onderwerp heen. Verder kunnen objecten in de achtergrond en veertjes en stof op het water voor leuke reflecties zorgen. Deze probeer ik altijd mee te nemen in de foto!

Over lichtrichting

Zeker bij het fotograferen van watervogels kan tegenlicht erg mooie resultaten opleveren. Bij fel tegenlicht kan je silhouetten proberen; dit is vooral bij herkenbare vogels als futen leuk. Bij zachter tegenlicht heb je kans op fijn rimlicht, dat de contouren van de vogel accentueert. Bij tegenlicht kunnen ook druppels of stof of andere dingetjes op het water gaan ‘glinsteren’ Kortom; tegenlicht kan sfeer en magie opleveren. Zijlicht kan een portret ook intiemer of mysterieuzer maken.

Gedrag

Uiteindelijk zal je merken dat je het gedrag van je onderwerpen leert kennen. Zo zal je snel leren dat eenden die zich wassen, zich erna vaak schudden en met hun vleugels wapperen. Hier kan je dan op anticiperen door bijvoorbeeld je sluitertijd wat korter in te stellen om de beweging scherp Als je de onderwater-zwemrichting van bijvoorbeeld een aalscholver doorhebt, kan je anticiperen op portretten met waterdruppels op de kop en rug, net na het bovenkomen!

Creativiteit

Wees creatief! Als je eenmaal ‘gewend’ bent aan watervogelfotografie, kan je allerlei kanten op. Klein in frame (‘het kleine vogeltje op de grote oceaan’), of een langzame sluitertijd waarmee je de beweging van water laat zien zijn leuke opties! Of kies toch eens een hoger standpunt en experimenteer daarmee!

Ook leuk is de reflectie van bijvoorbeeld boten of gebouwen te gebruiken voor een creatieve ondergrond. In combinatie met waterrimpels kan dat een leuk effect geven!

Nabewerking

Bij nabewerking komt sowieso veel kijken. In mijn toolkit zitten, situatieafhankelijk, onder andere croppen, het helder maken van het water dat in focus is, het aanpassen van de kleur van het water, het scherper /lichter /contrastrijker maken van delen van het dier, het verwijderen van onaangename vlekjes, et cetera. Ik ga hier niet te diep op in. Wel heb ik nog een leuk trucje om een net drukke voorgrond ‘rustiger’ te krijgen: pas op de voorgrond een lineaire gradient toe, en beweeg de dehaze-slider wat naar links!

Hopelijk komen deze tips binnenkort van pas. Succes met het fotograferen van watervogels!