Hoe kies je een beeldscherm

Hoe kies je een beeldscherm?

In de pc-winkel en online kun je kiezen uit honderden monitoren, met een prijskaartje van enkele honderden euro’s tot vele duizenden. Is duurder beter en welke specificaties zijn relevant?

Schermformaat

Het schermformaat (uitgedrukt in schermdiagonaal) is de meest zichtbare eigenschap van een beeldscherm. Vandaag de dag begint het aanbod bij een schermdiagonaal van 23 en 24 inch, maar 27 inch is het meest populaire formaat tegenwoordig. Dat is groot genoeg om twee A4-documenten op ware grootte naast elkaar te openen. Groter kan ook nog, maar overdrijf niet. Hoe groter de monitor, hoe verder je zelf moet zitten om nog het hele scherm te kunnen zien.

Beeldverhouding

De meeste schermen hebben tegenwoordig een beeldverhouding van 16:9, net zoals een breedbeeldtelevisie. Ze zijn daardoor ideaal om films op te bekijken. Sommige monitoren hebben een 16:10 verhouding, wat iets beter aansluit bij de 3:2 beeldverhouding van veel camera’s. Er bestaan ook ultrawide (21:9) en super ultrawide (32:9) beeldschermen waarop je twee speelfilms naast elkaar kunt bekijken, of een dozijn Excelsheets tegelijk kunt bekijken. Voor fotobewerking zijn ze onpraktisch, tenzij je gespecialiseerd bent in panoramafotografie.

Resolutie

De resolutie is een maat voor het aantal beeldpunten of pixels. Hoe meer pixels op dezelfde schermgrootte, hoe scherper het beeld. De goedkoopste monitoren vandaag hebben een Full HD resolutie, ofwel 1920 x 1080 pixels. Voor een 27 inch monitor is een hogere resolutie vereist: minimaal QHD of 2560 x 1440 pixels. Een nog hogere resolutie is 4K UHD 3840 x 2160, waarmee je een 4K video op ware grootte kunt afspelen. Wil je regelmatig video in 4K resolutie bewerken, overweeg dan een scherm met 5K resolutie (5120 x 2880). Hierop is naast de 4K-video nog plaats voor menu’s. Voor de volledigheid vermeld ik nog monitors met de nog hogere 8K resolutie (7680 x 4320 pixels). Deze zijn nog erg duur en vergen een zeer krachtige computer.

Kleurruimte

De term kleurruimte verwijst naar het kleurengamma dat een apparaat kan weergeven. Hoe groter de kleurruimte die een monitor kan weergeven, hoe beter voor fotografische toepassingen. Goedkope monitoren kunnen meestal alleen de sRGB kleurruimte weergeven. Als je alleen in jpeg fotografeert en de kleurruimte in je camera op sRGB staat, kun je je met zo’n monitor wel redden. Maar omdat je al de moeite gedaan hebt om tot hier te lezen, neem ik aan dat je wel meer wenst dan dat.

Een monitor die (bijna) de volledige Adobe RGB kleurruimte kan weergeven is dan een betere keuze. Zoals je op de afbeelding ziet is de Adobe RGB kleurruimte groter dan sRGB. Op een Adobe RGB monitor zie je daardoor kleuren die je op een sRGB-monitor letterlijk niet kunt zien. Sommige monitoren (bijvoorbeeld van nieuwe Apple-computers) geven de DCI-P3 of P3 kleurruimte weer. Deze komt uit de filmindustrie en is vergelijkbaar met Adobe RGB (er zijn kleine verschillen in het groene en rode bereik, maar daar gaan we in dit artikel niet op in). Onthoud: vermijd monitoren die alleen sRGB kunnen weergeven. Mik op 99% van Adobe RGB of beter.

Kijkhoek

Heel goedkope monitoren gebruiken een schermtechnologie die TN (Twisted Nematic, red.) heet. Het nadeel daarvan is dat de kleurechtheid en het contrast afnemen als je niet recht voor het scherm zit. Het heet dan dat het scherm een beperkte ‘kijkhoek’ heeft. Zeker bij grote schermformaten is dat storend. Kleuren aan de rand zien er dan anders uit dan kleuren in het midden.

Monitoren met IPS-technologie hebben een grotere kijkhoek en dus minder snel last van dat fenomeen.

Inputs

Er bestaan verschillende manieren om een computer met een beeldscherm te verbinden. Een veel gebruikte is HDMI (Type A). Dat is een rechthoekige stekker met twee uitgespaarde hoeken. Ook DisplayPort, een rechthoekige stekker met één afgeschuinde hoek, is nog courant. Nieuwere monitors ondersteunen ook USB Type-C. Deze aansluiting kan video, geluid en USB-signalen over één enkele kabel leiden en bovendien een aangesloten apparaat zoals een laptop van stroom voorzien.

Wat kiezen?

Met deze kennis ben je beter gewapend om een monitor te kiezen uit het grote aanbod. Ik zou zeker gaan voor een monitor met een breed kleurbereik (99% van Adobe RGB) en IPS-technologie. Voor de rest hangt het maar van je budget af…