De vraag
Waarom fotografeert iedereen dezelfde onderwerpen? En dan ook nog eens op dezelfde manier? Het blijft dan vaak stil. Idem bij de vraag waarom een foto op die manier gemaakt is. “Gewoon, omdat ik het mooi vind”.
Maar is dat wel echt zo? Maak je echt de foto zoals jij vindt hoe die eruit moet zien? Misschien wel, maar grote kans (onbewust!) van niet. Hoe maak je dan wel een (creatieve) foto die bij je past? De basis van alles is door beter naar jezelf te kijken en luisteren, en bij jezelf te blijven. Door je eigen foto’s te maken in plaats van die van een ander.
De fotograaf
Misschien denk je nu, oké, maar hoe dan? Grappig dat het bij het fotograferen vaak niet vanzelf gaat terwijl dit bij andere keuzes in het leven wel zo is. Kijk bijvoorbeeld eens aandachtig rond in je huiskamer. Hoe ziet deze eruit? Jan des Bouvrie wit, leeg en rustig, antiek, vol souvenirs van de verplichte zomerreizen, kleurrijk? Heb je een echt geschilderd schilderij aan de muur hangen en wat staat daar dan op? Is het abstract, realistisch, kleurrijk, licht of juist donker? Wat spreekt je aan, dat minutieuze detail, die grove verfkwast of toch die felle tinten? En de kleding die je aan hebt? Trendy, strak, gewoon lekker comfortabel, stiekem misschien wel die oude trui waarvan je maar geen afscheid kunt nemen? Welke muziek draai je in je auto of tijdens het bewerken van foto’s? Allemaal zaken waar je dagelijks nauwelijks over nadenkt, simpelweg omdat ze jou weerspiegelen.
Wat heeft dit met fotografie te maken zul je misschien denken? Alles! Het antwoord op deze vragen vormt mede het antwoord op de vraag wie jij bent. Fotografische onderwerpen zijn immers voor iedereen gelijk, camera’s en objectieven ook, maar jij bent uniek! Niet de camera maakt de foto, maar jij maakt die foto. Althans, dat zou zo moeten zijn. Daarmee bedoelen we niet de druk op het fysieke knopje, maar over de keuze van de camera-instellingen, het gebruikte materiaal, datgene waarop je mikt en de manier waarop je dit samenvoegt en bewerkt tot het eindbeeld. Alleen daarmee kun je je onderscheiden van de rest. En dat doen we met ons allen veel te weinig.
Gevoel
Jij bent dus jij, maar hoe vertaal je dat naar een foto? Volg je gevoel, laat je gaan en beperk jezelf niet door allerlei technische zaken of door wat anderen ‘maken’. Dat klink gemakkelijk, maar dat is het zeker niet altijd. Natuurlijk ken je jezelf, maar wanneer het op fotograferen aankomt, blijkt dat toch al snel teruggevallen wordt op een veilige basis: bekende weergaven van bekende onderwerpen. Waarom? Simpelweg omdat die manier zichzelf al lang bewezen heeft. Succes gegarandeerd, niet alleen voor jezelf, maar ook in de waardering bij anderen. Een gekke spagaat in een natuurfotografenleven. Wel graag alleen in het veld zijn, maar daarna liefst van iedereen een duimpje omhoog krijgen.
Gevoel dus. Ben je er daarbij van bewust dat gevoelens in zekere mate steeds wisselen, als verfijnde detaillering van de grove trekken van je karakter. Gebeurtenissen op het werk of in het privéleven, het weer, berichtgeving in het achtuurjournaal, geluiden in de buitenlucht, allemaal hebben ze invloed op je gevoel van dat moment. Zie je dat ook terug in de foto’s? Fotografeer je na een week met louter regen even optimistisch als op een zonnige dag? En moet dat eigenlijk wel?
Breek met de regels
Om je gevoel optimaal te kunnen volgen, moet je (kunnen en durven) breken met alle regels. In feite bestaan er geen echte regels, maar allerlei goed bedoelde richtlijnen en hulpmiddelen beperken je nogal eens in de creativiteit. Zo mag je met de belichting niet over de grenzen van het histogram, mogen onderwerpen niet aangesneden worden, werk je met lage ISO’s om ruis buiten de deur te houden en hou je het grid van de Regel van Derden nauwkeurig in de gaten. Vergelijk jezelf eens met een flinke sportwagen. In een dertigkilometerzone komt deze niet bepaald goed tot zijn recht.
Terugkomend op de introductie van dit artikel, breek ook eens met de regels van die typische fotografenagenda en fotografeer onbeduidende dingen. Blaadjes, insecten waarvan je de naam nooit zult weten, stukken schors. Onderwerpen die je zelf durft te kiezen, die je om welke reden dan ook aanspraken, die fluisterend in plaats van schreeuwend vroegen om een foto.
Tot slot
Fotograferen kost tijd. Foto’s die een weerspiegeling van jezelf vormen kosten nog meer tijd. Stel jezelf steeds de vraag wat je aanspreekt in een plek of onderwerp. Neem dat als uitgangspunt en ga daarmee aan de slag. Lukt het een keer niet, ga dan niet onnodig door. Morgen is er weer een dag.
4 reacties
Interessant stuk Bob. Als antwoord op de vraag die je aan het begin stelt, ik denk dat het te maken heeft met de ‘like’-cultuur van tegenwoordig. Iedereen wil de beste zijn en dat van de digitale daken schreeuwen. De winnaars van wedstrijden tuimelen over elkaar heen van trots. En niet onterecht, begrijp me niet verkeerd! Vrijwel nooit zie je een bericht op sociale media over de ‘mislukking’ van die dag. Dat het maar niet wou met fotograferen. Dat je een kaartje vol mislukkingen hebt geschoten. Alleen het allerbeste is genoeg voor je volgers. Want stel je voor dat je minder likes krijgt dan op je vorige post. Zoiets is blijkbaar nooit meldenswaardig. Het is een vorm van onbewust de veiligheid opzoeken van de sociaal ‘geaccepteerde’ beelden. We zijn verslaafd met z’n allen. Aan de digitale schouderklopjes.
Laatst twijfelde ik over een foto van een spin, op een Hederablad. Hij zat daar, heel gewoon, te wachten. Verder niet zo veel te doen. Pas toen ik met mijn lens bovenop z’n neus kwam zitten verroerde hij zich. Daarvoor had ik de foto al gemaakt. Achter de pc vind ik de scherpte matig, het licht niet perfect en de spin liet zich niet dresseren, dus de compositie was ook niet top. Ik betrapte mezelf op de gedachte ‘dit is de moeite niet waard, dit vind toch niemand mooi…’ Maar eigenlijk, heel eigenlijk, vond ík hem wel mooi! Ik liet me dus zomaar leiden door de aanname van wat het volk er van zou vinden. Wat een vreemd besef en wat een rare gewaarwording. Ik heb hem gelijk op Facebook gezet.
grt,
Chris.
Het verhaal klopt als een bus en toch doorlopen we bijna allemaal hetzelfde stadium. Totdat het kwartje valt kopiëren we en daar leer je ook van. Als het fotovirus echt toeslaat dan slaan we allemaal een eigen weg in en tot die tijd…. tja anemoontjes kijken?
Dus je bent pas creatief als je onderscheidend bent? En je bent onderscheidend als je jezelf bent? Dus als je creatief wilt zijn moet je jezelf zijn om onderscheidende beelden te maken? Klinkt als een goed concept!