Hoe maak je een prijswinnende fotoserie?

Met zijn serie 'Dutch Jungle' won natuurfotograaf Jowan Iven de categorie portfolio bij de Groene Camera 2022 en daarmee de titel 'Natuurfotograaf van het jaar'. In dit artikel vertelt hij hoe deze serie precies tot stand is gekomen.
Salomonszegel. In dit beeld ligt de oorsprong van de gehele serie en is het enige beeld in het project dat niet met een 12mm groothoeklens is genomen.
Salomonszegel. In dit beeld ligt de oorsprong van de gehele serie en is het enige beeld in het project dat niet met een 12mm groothoeklens is genomen. Fotograaf: Jowan Iven

Enkele jaren geleden, in mei 2019, stond ik op de St. Jansberg voor een prachtige locatie met salomonszegel. Bij deze prachtige plant heb je al gauw de neiging om naar de macrolens te grijpen. De mooie hangende bloempjes en de vorm van de bladeren lenen zich daar ook erg goed voor. Ter plekke besloot ik een andere aanpak te proberen, met een groothoeklens onder de salomonszegel. Ik was benieuwd wat dat voor een foto zou opleveren. In dat moment ligt de oorsprong van ‘Dutch Jungle’.

Jungle-gevoel

In mijn Lightroom catalogus zie ik dat de meeste foto’s van die exercitie inmiddels kansloos zijn verwijderd. Toch bleef er één foto uitspringen. Dat beeld gaf me een jungle-gevoel, maar dan in een Nederlands bos. Hier had ik iets te pakken, een andere benadering van het bekende. Dit concept verdiende het om verder uit te werken. Het duurde echter nog een jaar tot ik er daadwerkelijk, in het veld, mee aan de slag ging. Het originele beeld heeft het gered tot aan de laatste selectieronde en is het openingsbeeld van de serie geworden.

Het project

We zijn aanbeland in 2020 en ik heb besloten om dit jaar te wijden aan het project ‘Dutch Jungle’. Zo had ik het voor mezelf al benoemd. Door corona kon niemand meer op reis en was dit de uitgelezen tijd om de jungle dicht bij huis te gaan zoeken. Voor de stijlvorm koos ik zwart-wit, het gebrek aan kleuren maakt dat de herkenning van het onderwerp afneemt en daarmee de vervreemding toeneemt. Een snufje mysterie toevoegen aan de serie kan immers zeker geen kwaad. Inmiddels had ik, voor een ander doel, een Laowa 12mm zero D aangeschaft. Het leek me een goed idee om de gehele serie exclusief met deze lens uit te voeren. Hiermee zou de vervreemding alleen maar toenemen.

Tot zover de plannen. Maar zou dit ook een geslaagde serie kunnen opleveren? Een serie die ik puur voor mezelf ging maken. Aan exposities of wedstrijden dacht ik toen nog niet.

Jonge berenklauw, een plant die berucht is voor de brandwonden die het kan opleveren.
Jonge berenklauw, een plant die berucht is voor de brandwonden die het kan opleveren. Fotograaf: Jowan Iven

The making of

Om niet afgeleid te worden door andere lenzen of onderwerpen ben ik dat jaar veelvuldig op pad geweest met, enkel en alleen, de 12mm. Zo dwong ik mezelf en mijn blik naar onderwerpen die geschikt zouden zijn voor de serie. Dat leverde meteen al een paar interessante foto’s op die me energie gaven om verder te gaan. De eerste sessie was zeker een uur rijden van huis verwijderd. Geen haalbare kaart voor het gehele project. Om veelvuldig met de camera op pad te kunnen waren locaties dichtbij vereist. En zo trok ik geregeld op de fiets rond, in en rond mijn woonplaats, om te scouten voor mogelijke onderwerpen. Daar is uiteindelijk het overgrote deel van de foto’s in het project gemaakt.

Zonder statief zal je me niet snel op pad zien gaan. Maar nu bleek het van geen enkele waarde te zijn. Op je buik of rug tussen de planten, op zoek naar de juiste compositie, laag bij de grond. En dat ook nog met een manuele lens. Ik had het me zeker niet gemakkelijk gemaakt. Vaak moest ik me in allerlei bochten of posities dwingen voor het perfecte plaatje. Vooraf inschattend waar de scherpte zou liggen, want ik had beide handen nodig om te fotograferen en mezelf in balans te houden.

Heermoes, soms ook wel kattenstaarten genoemd. Je waant je in een exotisch bos.
Heermoes, soms ook wel kattenstaarten genoemd. Je waant je in een exotisch bos. Fotograaf: Jowan Iven

Live beeld

Gaandeweg het project leerde ik steeds vaker herkennen welke scenes een kans maakten op een aansprekende foto en welke vooral niet. Het vergde oefening om te herkennen wanneer de 12mm groothoeklens potentie had om er iets van te kunnen bakken.

Om de lijnen en structuren in het veld al goed te onderscheiden fotografeerde ik alles met live-beeld op monochroom. Door het wegvallen van kleuren kon ik sneller de inschatting maken wanneer het een geschikte zwart-wit kandidaat betrof.

Het verschil tussen livebeeld (links) en de uiteindelijke zwart-wit omzetting.
Het verschil tussen livebeeld (links) en de uiteindelijke zwart-wit omzetting. Fotograaf: Jowan Iven

Foto bewerking

Omdat ik altijd in RAW fotografeer waren de genomen foto’s op het geheugenkaartje allemaal in kleur. Op het livebeeld van de camera staat slechts een preview van de zwakke zwart-wit omzetting van de camera zelf. De echte zwart-wit ontwikkeling wilde ik natuurlijk helemaal zelf doen. En het RAW format helpt me om het maximale eruit te halen.

Rodondendron, tijdens de omzetting van kleur naar zwart-wit vallen de paarse bloemen helemaal weg.
Rododendron, tijdens de omzetting van kleur naar zwart-wit vallen de paarse bloemen helemaal weg. Fotograaf: Jowan Iven

Vooraf bepalen dat het gehele project in zwart-wit uitgevoerd gaat worden is één ding. Hoe zet je de foto’s op een goede manier om zodat de belangrijkste kenmerken naar voren komen? Hier ben ik een hele tijd mee aan de slag gegaan.

Voor uniformiteit lijkt het vanzelfsprekend om iedere foto dezelfde bewerking mee te geven. En voor veel beelden werkte dat ook wel, maar niet voor allemaal. Na veel geëxperimenteer ontwikkelde ik een paar voorinstellingen in Lightroom waarbij er dan altijd wel een geschikte tussen zat voor de geselecteerde foto. Met radiaalmaskers en penselen vervolgde ik de afwerking van de foto. Zo werden delen donkerder of lichter gemaakt om de nadruk op de plek te leggen waar ik die graag zag.

Een enkele knotwilg zorgt voor de illusie van een bos.
Een enkele knotwilg zorgt voor de illusie van een bos. Fotograaf: Jowan Iven

Voor deel twee van de nabewerking ging ik via een gekopieerde laag in Photoshop naar Luminar 4 toe. In Luminar had ik een drietal profielen aangemaakt waarmee het karakter van de flora nog verder versterkt werd. En zo belandde ik weer terug in Photoshop om eventueel nog wat subtiel aan te passen, maar vooral voor de laatste stap. Het verscherpen van de foto.

Selectie

Laatste stap van het hele proces is de selectie. Het valt niet mee om uit bijna 3.000 overgebleven foto’s, waarvan een klein aantal favorieten, een serie te kiezen. Het is een kunst om te balanceren tussen uniformiteit die niet saai wordt en diversiteit die geen eenheid vormt. In eerste instantie had ik bedacht om de hele serie van onderaf naar boven te fotograferen, vanuit het kikkerperspectief. Daar heb ik voor een groot deel aan vastgehouden maar was niet essentieel voor de titel van het project. Het jungle-gevoel hoeft niet per se van onderaf, al hielp het wel mee voor de vervreemding van bekende onderwerpen.

De bekroning van de serie met de titel ‘Natuurfotograaf van het jaar’ is een bijzondere eer en een waardevolle erkenning van het project van start tot finish.

Op zoek naar de oorsprong van de Nijl hakken we ons een weg door de jungle.
Op zoek naar de oorsprong van de Nijl hakken we ons een weg door de jungle. Fotograaf: Jowan Iven
Lisdodde met Parelvederkruid, voor dit tafereel was een waadpak noodzakelijk.
Lisdodde met parelvederkruid, voor dit tafereel was een waadpak noodzakelijk. Fotograaf: Jowan Iven

 


Wil je de hele uitslag van de Groen Camera 2022 bekijken? Klik dan hier.

 

 

8 reacties

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

8 reacties

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: