Menu

Onderdeel van Pixfactory

Hoe voorkom je verstoring als natuurfotograaf

De natuur in ons overbevolkte landje heeft het zwaar te verduren met een grote woon-, werk- en recreatiedruk en een beperkte leefruimte. Als natuurfotografen doen we daar nog eens een schepje bovenop door die kwetsbare natuur daadwerkelijk te betreden teneinde al die beestjes en bloempjes strak voor de lens te krijgen. Kan dat eigenlijk wel, is natuurfotografie nog wel verantwoord in ons overvolle landje? En hoe voorkom je als natuurfotograaf verstoring van de natuur die je wilt vastleggen?
Verantwoorde natuurfotografie. Hoe werkt dat?
Mag je als natuurfotograaf met een plantenspuit druppels toevoegen aan een foto, of is dat nep? Fotograaf: Bjorn van Lieshout

Waar liggen de grenzen?

Een eenduidig antwoord op die vraag is niet zo gemakkelijk te geven. Een nest met broedende zeldzame roofvogels fotograferen met als gevolg dat deze het nest verlaten en het broedsel mislukt… nee, dat kan zeker niet. Over het gazon lopen, dwars over de miertjes en piertjes en tere bloempjes heen, daar maakt geen enkele natuurbeschermer bezwaar tegen. Maar hoe zit het met een vlinder vangen en verplaatsen om hem beter in beeld te krijgen? Een zangvogel lokken met een geluidsopname? Een boomkikker besproeien met een plantenspuit? Een vosje lokken met voer? De vegetatie weghalen voor beter zicht? Het is duidelijk dat er grenzen zijn aan wat wel en niet kan, maar waar de grenzen van verstoring precies liggen, is niet altijd zo duidelijk.

Wetten en regels geven enig houvast. Die beschermen onze vogels tegen doden, vangen en verstoring van hun nesten. Alle vleermuizen zijn beschermd en ook heel veel andere zoogdieren. Er zijn natuurgebieden afgesloten voor betreding of alleen overdag toegankelijk. Je moet op de paden blijven als dat op het toegangsbordje staat. Allemaal regels die bedoeld zijn verstoring van de natuur te voorkomen. Geen discussie, daar heb je je als natuurfotograaf gewoon aan te houden.

Als natuurfotograaf houd je jezelf aan de regels van het gebied. Fotograaf: Ron Poot

Zijn daarmee alle gebieden en soorten die niet wettelijk beschermd zijn, vogelvrij verklaard? Zo ligt het niet, ook buiten de regelgeving zijn er ethische normen over hoe je omgaat met de natuur. Ze liggen echter niet vast en de meningen hierover verschillen. Dat zijn precies de punten waar de discussies soms hoog over oplaaien in natuurfotografenland. Hoe ga je hier verstandig mee om? Laten we het eens niet zoeken in regeltjes, maar twee basale uitgangspunten bij de kop nemen.

Respect en kennis

Het eerste en belangrijkste uitgangspunt is dat je respectvol omgaat met de natuur. Dat betekent dat je het belang of welzijn van de planten, dieren en levensgemeenschappen boven dat van je hobby als natuurfotograaf stelt. Anders gezegd: Als je gaat fotograferen probeer je verstoring van de natuur zoveel mogelijk te voorkomen.

Hoe beoordeel je dat? Dat is niet altijd eenvoudig en het vereist kennis van zaken. En dat brengt ons meteen bij uitgangspunt twee: verdiep je in de natuur. Verzamel kennis en inzicht zodat je ook in staat bent je respectvol te gedragen omdat je de consequenties van jouw gedrag in de natuur overziet.

Een natuurfotograaf met kennis van zaken ziet onmiddellijk aan het gedrag van een vogel wanneer deze ongerust raakt en stopt op dat moment met dichterbij komen. De vlinderfotograaf die de vegetatie in stapt om een vlinder te benaderen moet kunnen zien of het gebied kwetsbaar is en of/hoe hij verder gaat. Dat vraagt dus kennis en inzicht over het terrein en de planten en dieren die er leven. Soms heb je dat inzicht niet en dan geldt: bij twijfel niet inhalen.

Verschillende soorten blauwtjes, zoals dit heideblauwtje, leven in symbiose met mieren. Als je van het pad gaat en de mierennesten in het gebied per ongeluk vertrapt bedreig je ook het voortbestaan van de vlinders. Fotograaf: Bjorn van Lieshout

Vanuit die twee uitgangspunten, respect en kennis, kun je veel beter beoordelen wat wel en niet kan: wat aansluit bij de levenswijze van de planten en dieren die je wilt fotograferen en wat past op de locatie waar je je bevindt. En wat onvermijdelijk ook gebeurt: naarmate je kennis toeneemt, groeit ook het respect voor de vele verschijningsvormen van het leven op onze planeet. Een verdieping, die zijn weerslag ten goede zal hebben op je fotografie. Misschien brengt het je op nieuwe ideeën die originele beelden opleveren die ver uitsteken boven de gemiddelde standaardplaatjes. Hoe mooi is dat!

Natuurfotograaf 3.0

Ooit waren natuurfotografen natuurvorsers die hachelijke capriolen uithaalden (“alles voor het plaatje”) om het allerzeldzaamste dier in zijn hol of nest vast te leggen. Gewapend met een analoge camera een doos filmrolletjes en een zwaar houten statief. Natuurfotograaf 1.0 was een zeldzame soort op zich en misschien is de verstoring daardoor nog redelijk beperkt gebleven.

Uit een boom gezaagd nest van blauwe reigers. Fotograaf: Richard Tepe

In het digitale tijdperk doet natuurfotograaf 2.0 zijn intrede en bedient zich van steeds betere en betaalbare camera’s. Natuurfotografie heeft een enorme vlucht genomen en de plaatjes worden digitaal volop gedeeld. Haarscherpe opnamen van vissende zeearenden, burlende herten, blauwe heikikkers, bosanemonen, oranjetipjes en zingende blauwborstjes komen in groten getale langs. Spectaculair en mooi, maar ook meer van hetzelfde. En het is soms druk: vijf fotografen per adder, tien bij het om brood bedelende vosje, honderd bij de burlende herten op de wildbaan.

Kennen we ook een natuurfotograaf 3.0? Is dat misschien die fotograaf die geduldig en haast onzichtbaar het terrein verkent, weet hoe dieren zich gedragen en zich aanpast aan hun levenswijze? Die niet achter dieren aanrent maar geduldig wacht tot ze dichtbij komen. Of de fotograaf die liever een verhalend beeld maakt dan een beeldvullend beest. Die juist een stap naar achteren zet in plaats van dichterbij voor het maken van een foto. Voor wie licht en sfeer belangrijker is dan het beestje. Die de kunst verstaat de schoonheid van het onbekende en gewone zichtbaar te maken. Ja, ze zijn er, als je goed oplet kom je ze tegen en ook hun foto’s winnen de mooiste prijzen. Als je natuur echt waardevol vindt, laat je je door hen inspireren.

Samenvatting

Er zijn grenzen aan wat wel en niet verantwoord is bij fotograferen in de natuur. Als natuurfotograaf heb je je allereerst te houden aan de wettelijke regels en voorschriften. Daarnaast heb je ongeschreven regels van wat wel en niet kan, maar daar zijn de meningen sterk over verdeeld. Goede uitgangspunten voor verantwoorde natuurfotografie zijn: heb respect voor alle natuur en zorg dat je kennis van zaken hebt om te beoordelen wat wel en niet kan. Laat je inspireren door fotografen die deze gedragslijn uitstralen.

Voorkom verstoring met deze stellingen

Benader de volgende stellingen vanuit de twee uitgangspunten: respect voor en kennis van de natuur. Hoe ga jij om met deze dillema’s? Doe jij alles wat je kan om verstoring te voorkomen?

  1. Verantwoorde natuurfotografie bestaat niet, je verstoort altijd wel iets.
  2. Fotograferen uit een fotohut of in een wildpark is niet authentiek omdat dieren met voer worden gelokt.
  3. Je hoeft alleen rekening te houden met wettelijke regels, meer niet.
  4. De negatieve invloed van natuurfotografie op de natuur wordt zwaar overdreven.
  5. Natuurkennis opdoen kost me te veel tijd, die besteed ik liever aan fotograferen.
  6. Respect en zorgvuldigheid betrachten geldt ook voor zeer algemene planten en dieren.
  7. Natsproeien van een plant of dier voor leuke druppeltjes is nep en daarom verwerpelijk.
  8. Natuurfoto’s delen via sociale media draagt bij aan belangstelling voor de natuur en indirect dus ook aan natuurbescherming.
  9. Een insect verplaatsen voor een betere compositie moet kunnen zonder nadeel voor het dier.
  10. Een beetje “tuinieren” om storende takjes en blaadjes te verwijderen kan geen kwaad.
  11. Lokken met voer is onacceptabel vanuit oogpunt van verantwoorde natuurfotografie.
  12. Hoe meer je van de natuur weet, hoe interessanter je foto’s zullen worden.
Mag je dieren lokken met voer of is dat niet acceptabel? Fotograaf: Ron Poot

 


Wil je meer weten over verantwoorde natuurfotografie? Kijk dan ook eens op de website Nature First en sluit je aan bij de alliantie voor verantwoorde natuurfotografie.

21 reacties

  1. Als we nog even doorgaan met met het stikstofoverschot dan valt er niets meer te verstoren. Bij mij achter in de polder waar ik jarenlang vogels fotografeerde is er de laatste jaren nauwelijks meer iets te vinden. Het is een grote kale groene vlakte. De laatste bomen zijn ook gekapt omdat die dronken bestuurder er dan niet tegenaan kan rijden.

  2. Verstoring is er inderdaad altijd zodra je de natuur in stapt, want menselijke zintuigen kennen heel wat beperkingen ten opzichte van die van dieren. Veel mensen doen daar nonchalant over: ‘het valt allemaal wel mee’, ook wanneer ze met tientallen vlakbij het nest van een zwarte specht staan en hun telelens nog net niet naar binnen steken.
    Locaties delen is niet mijn ding. Ik ben inmiddels de tel kwijtgeraakt hoe vaak ik ben lastig gevallen met de vraag ‘heb je nog leuke dingetjes gezien? Die deel ik altijd via internet’. Sinds het deel Noord-Nederland van de serie over de mooiste fotolocaties (handig, want dan hoeft een gemakszuchtige ‘natuurfotograaf’ niet alles zelf meer uit te zoeken…) zie ik dingen gebeuren in gebieden waar ik al jaren kom, waar de honden geen droog brood van lusten. Er staan ook zeker één locatie in, die verboden toegang is, maar ja, die locatie staat in het boek, dus waarom zou je er niet naartoe gaan… We komen per slot van rekening niet naar de natuur om bordjes te lezen…
    Waar ik me ronduit aan erger: reportages op tv, internet of in tijdschriften en YouTubefilmpjes met gerenommeerde natuurfotografen en presentatoren die heel enthousiast buiten de paden rondbanjeren in gebieden, die alleen toegankelijk zijn op wegen en paden. ‘Goed’ voorbeeld doet volgen… dus banjeren ‘natuurfotografen’ bijvoorbeeld voor zonsopkomst door de heide heen op zoek naar een leuke locatie voor hun foto(serie) en merken ze niet eens, hoeveel planten, insecten, amfibieën of reptielen ze onder hun schoenen vermorzelen. Als je grote dieren als zwijnen en herten wilt zien, ga je toch rustgebieden in, want daar zitten ze allemaal… Waarom die dieren daar zitten? Geen idee… Heel vaak is de scoringsdrift vele malen hoger dan de kennis van en respect voor de natuur.

  3. Als natuurfotografen zichtbaar het goede voorbeeld geven door, zoals je beschrijft, gebieden en dieren met respect en kennis te benaderen, werken ze aan bewustwording in plaats van verstoring. Natuurlijk is het probleem veel en veel groter, maar we kunnen allemaal onze steentje bijdragen. De Nature First Alliantie is ervoor opgericht om deze bewustwording wereldwijd onder fotografen te verspreiden. Veel dank voor dit artikel! Je beschrijft in heldere woorden wat de kern van onze opgave is.

    1. Mooi gezegd! Natuurfotografen kunnen veel positiefs bijdragen door mooie natuur te laten zien zonder schade te berokkenen. Een goed imago is dan belangrijk. Groet, Ron

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

21 reacties

  1. Als we nog even doorgaan met met het stikstofoverschot dan valt er niets meer te verstoren. Bij mij achter in de polder waar ik jarenlang vogels fotografeerde is er de laatste jaren nauwelijks meer iets te vinden. Het is een grote kale groene vlakte. De laatste bomen zijn ook gekapt omdat die dronken bestuurder er dan niet tegenaan kan rijden.

  2. Verstoring is er inderdaad altijd zodra je de natuur in stapt, want menselijke zintuigen kennen heel wat beperkingen ten opzichte van die van dieren. Veel mensen doen daar nonchalant over: ‘het valt allemaal wel mee’, ook wanneer ze met tientallen vlakbij het nest van een zwarte specht staan en hun telelens nog net niet naar binnen steken.
    Locaties delen is niet mijn ding. Ik ben inmiddels de tel kwijtgeraakt hoe vaak ik ben lastig gevallen met de vraag ‘heb je nog leuke dingetjes gezien? Die deel ik altijd via internet’. Sinds het deel Noord-Nederland van de serie over de mooiste fotolocaties (handig, want dan hoeft een gemakszuchtige ‘natuurfotograaf’ niet alles zelf meer uit te zoeken…) zie ik dingen gebeuren in gebieden waar ik al jaren kom, waar de honden geen droog brood van lusten. Er staan ook zeker één locatie in, die verboden toegang is, maar ja, die locatie staat in het boek, dus waarom zou je er niet naartoe gaan… We komen per slot van rekening niet naar de natuur om bordjes te lezen…
    Waar ik me ronduit aan erger: reportages op tv, internet of in tijdschriften en YouTubefilmpjes met gerenommeerde natuurfotografen en presentatoren die heel enthousiast buiten de paden rondbanjeren in gebieden, die alleen toegankelijk zijn op wegen en paden. ‘Goed’ voorbeeld doet volgen… dus banjeren ‘natuurfotografen’ bijvoorbeeld voor zonsopkomst door de heide heen op zoek naar een leuke locatie voor hun foto(serie) en merken ze niet eens, hoeveel planten, insecten, amfibieën of reptielen ze onder hun schoenen vermorzelen. Als je grote dieren als zwijnen en herten wilt zien, ga je toch rustgebieden in, want daar zitten ze allemaal… Waarom die dieren daar zitten? Geen idee… Heel vaak is de scoringsdrift vele malen hoger dan de kennis van en respect voor de natuur.

  3. Als natuurfotografen zichtbaar het goede voorbeeld geven door, zoals je beschrijft, gebieden en dieren met respect en kennis te benaderen, werken ze aan bewustwording in plaats van verstoring. Natuurlijk is het probleem veel en veel groter, maar we kunnen allemaal onze steentje bijdragen. De Nature First Alliantie is ervoor opgericht om deze bewustwording wereldwijd onder fotografen te verspreiden. Veel dank voor dit artikel! Je beschrijft in heldere woorden wat de kern van onze opgave is.

    1. Mooi gezegd! Natuurfotografen kunnen veel positiefs bijdragen door mooie natuur te laten zien zonder schade te berokkenen. Een goed imago is dan belangrijk. Groet, Ron

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: