Menu

Onderdeel van Pixfactory

Hoe werkt de macro focussing rail of macro slider

Scherpstelling bij macrofotografie is niet alleen bijzonder lastig als je met grote vergrotingen werkt maar tegelijk ook nog eens enorm belangrijk. De kleine scherptedieptes waar je mee werkt zorgen ervoor dat één mm verkeerd scherpgesteld meteen een verkeerde foto oplevert. Wat je ook zal merken is dat scherpstellen met de scherpstelring prima werkt zo lang het onderwerp niet al te dichtbij zit. Wanneer je echter héél dicht op je onderwerp komt ga je bijna vanzelf scherpstellen door zelf wat naar voren en achteren te bewegen. Voor dat laatste is er een heel handig hulpmiddel: de macro focussing rail, ook wel macro slider of macroslede genoemd.
Scherpstellen met behulp van een macro focussing rail
De schaduw van een minispinnetje achter een blad, noodzaak voor ultra precisie met scherpstelling. Fotograaf: Johan van der Wielen

Met dank aan Peter le Fevre als medeauteur van dit artikel.

Scherpstelling bij grote vergrotingen

Als je met je macrolens (of een gewone lens met tussenringen of macro voorzetlens) dicht bij de 1:1 vergroting komt of zelfs nóg groter dan zul je merken dat scherpstellen met de scherpstelring steeds lastiger wordt. Al snel ga je door het scherpstelpunt heen. Je merkt dat je dan vanzelf niet meer gaat scherpstellen met de scherpstelring maar door zelf de camera naar voren en achteren te bewegen om het onderwerp binnen het scherpstelgebied te krijgen. Vanuit de hand is dit prima te doen maar omdat de scherpstelling soms op de mm (of zelf minder) nauwkeurig moet is de kans dat je een perfect scherpe foto hebt niet zo groot. Beter is werken vanaf statief maar dat is dan weer lastig omdat je dan je statief naar voren en achteren moet verplaatsen.

Dit soort extreme vergrotingen van bijvoorbeeld de dauwdruppels op de kop van een oranjetipje geeft noodzaak voor perfecte scherpstelling. Fotograaf: Johan van der Wielen

Speciaal hiervoor werken heel veel macrofotografen met een macro slider. Dit is een slede die tussen je camera (of lens met lensgondel) en je statiefkop komt en waarmee je heel nauwkeurig je camera naar voren en achteren kunt bewegen t.b.v. de scherpstelling. Daarnaast is het ook dé manier om met focus stacking aan de gang te gaan (zie tutorial over focus stacking).

Soms lukt het om zó dicht bij een insect te komen dat je aan de slag kan met de hele kleine details. Fotograaf: Johan van der Wielen
Indrukwekkend hoe mooi de dauwdruppels op de vleugels van een libel liggen. Fotograaf: Johan van der Wielen

De macro focussing rail

Een slider heb je in verschillende merken en maten, en prijsklassen. Vergis je niet met timelapse rails, die zijn veel groter en bedoeld voor film, lang niet zo nauwkeurig als jij nodig hebt. Ook zijn er focussing sliders verkrijgbaar die niet alleen naar voren en naar achteren kunnen bewegen, maar ook van links naar rechts. Dat is zeker interessant maar vaak zijn deze een stuk duurder en dat kun je ook oplossen door met twee sliders te werken (zie verderop). Wat het belangrijkste is, is dat de slede spelingsvrij is. Heb je keuze uit meerdere ga dan in de winkel voelen.

Een macro focussing rail is een ding wat je tussen je camera en je statiefkop zet. Zoals je ziet kun je ze kopen met dezelfde koppeling als ook je statiefplaat, in dit geval het arca swiss systeem, waardoor je niet weer andere statiefkoppelingsplaatjes hoeft te monteren. Fotograaf: Johan van der Wielen

Het opzetten van de macro focussing rail

Als je je onderwerp gevonden hebt dan plaats je het statief. Als het statief eenmaal goed en stevig staat, dan plaats je de slider in de lengterichting op het statief, dus richting je onderwerp. Zorg dat het midden van de slider boven de kop van het statief hangt. Dit geeft het geheel de meeste stabiliteit. Zeker als je straks gaat schuiven met je camera. Plaats vervolgens je camera op de slider. De grove afstelling doe je gewoon met je statiefkop en stel je scherp zoals je normaal gewend bent met de scherpstelring. Let op: ook bij het gebruik een slider is het aan te raden de ‘anti bibber’ ofwel de stabilisatie van je lens uit te zetten om ongewenste bewegingsonscherpte van je lens en camera te voorkomen.

Door aan het hendeltje te draaien kun je heel precies en met héél kleine verschillen de camera naar voren of achteren brengen om je onderwerp perfect in het scherptegebied te zetten. Fotograaf: Johan van der Wielen

Met behulp van een hendeltje / schroef kun je nu de camera ten opzichte van het statief naar voren en achteren bewegen. Die beweging is heel fijn door het fijne schroefdraad waardoor je echt (fractie van) mm’s kan bewegen. Het is een echte fijnafstelling die je kan helpen met grote vergrotingen waarbij de scherpte heel nauwkeurig gelegd moet worden. Op deze manier kun je zeer precies je onderwerp in het scherpstelgebied van de lens plaatsen. Mocht je camera er over beschikken, dan is focus peaking erg prettig en kan je via LiveView nog makkelijker de scherpstelling volgen en bepalen.

Met je klapschermpje (of hoekzoeker) is het dan heel makkelijk om te kijken of de scherpte, in dit geval het 1 mm grote eitje van een oranjetipje precies op de juiste plek ligt door de camera rustig naar voren of achteren te ‘schroeven’. Fotograaf: Johan van der Wielen
Bij extreme macrolenzen, zoals de Laowa 25mm 2,5-5x, komt de voorkant van de lens naar achteren bij grotere vergrotingen. Ook daarvoor is de macro focussing rail een perfect hulpmiddel. Fotograaf: Johan van der Wielen

Objectieven

In feite zou je met ieder objectief met een macro slider kunnen werken maar de ‘uitslag’ is maar 20cm en de meerwaarde daarom pas in het macrogebied. Heeft je (macro)lens een handmatige diafragmaring dan is het aan te raden altijd met de grootste diafragmaopening (laagste diafragmagetal) te werken tijdens het scherpstellen omdat je dan precies de scherpstelling regelt. Pas daarna kun je het diafragma vergroten t.b.v. een grotere scherptediepte.

Het eitje van het oranjetipje is nog geen mm groot, dit soort foto’s vraagt om heel precieze scherpstelling. Fotograaf: Johan van der Wielen

Verder is het werken met een (draad)afstandsbediening erg prettig. Dit zorgt ervoor dat je de camera ten tijde van het nemen van de foto niet aanraakt. Bij dergelijke vergrotingen is iedere trilling een orkaan in het beeld en zorgt voor onscherpte.

2-weg of 4-weg slider

Hiervoor heb de 2-weg macro-slider behandeld. Deze beweegt in één richting (meestal van voren naar achteren). Er zijn ook een 4-weg sliders te koop, die zowel van voor naar achteren maar afzonderlijk daarvan ook nog van links naar rechts kunnen bewegen. Zeker voor extreme vergrotingen wil je soms de compositie wat aanpassen wat ook mm werk is. In dat geval is het draaien aan je statiefkop of verplaatsen van je statief veel te grof. Een 4 weg slider werkt heel nauwkeurig in alle richtingen. Een alternatief voor deze vaak prijzige sliders is het werken met twee losse 2-weg sliders die je haaks op elkaar zet. Omdat veel macro focussing rails voorzien zijn van het universele arca swiss systeem kun je ze naadloos op elkaar zetten. Zo kun je desgewenst met 1 slider de camera naar voren en/of naar achteren bewegen, maar mocht beweging van links naar rechts ook noodzakelijk worden dan kan je er eventueel een 2e slider tussen zetten.

Je kunt het zo gek maken als je zelf wil: hier zie je twee macro sliders kruislings gemonteerd voor twee richtingen aan bewegingsvrijheid. Fotograaf: Johan van der Wielen

Tenslotte…

Het gebruik van dit soort hulpmiddelen zorgt er ook voor dat je rust in je fotografie krijgt. Wanneer je gebruik maakt van één of meerdere macro focussing rail(s) op een statief met een afstandsbediening dan doe je dit niet om (bijvoorbeeld midden op de dag) libellen, bijen, vlinders en andere redelijk snelle insecten te fotograferen. Het gaat om onderwerpen die niet of nauwelijks bewegen vanuit zichzelf (hooguit door de wind) of wanneer heel vroeg de insecten nog rustig op planten, riet of andere flora rusten.

Het ziet er indrukwekkender uit dan het is: statief met 3-weg kop voor precieze beweging, twee kruislingse macro focussing rails voor bewegingsvrijheid in twee richtingen, een extreme macrolens en een speciale macroflits met drie lichtbronnen. Fotograaf: Johan van der Wielen

Met de macro focussing rail haal je wel de snelheid uit het fotograferen, maar verhoog je de kwaliteit van je beeld!

Succes!

 


Zelf aan de slag met een macro focussing rail? Je bestelt ‘m zo in onze webshop.

 

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

6 reacties

  1. Goed verhaal! Ik ben ook een tijdje bezig geweest met een focus slider. Stapje voor stapje focussen en dan met stacking 1 geheel scherpe foto zien te krijgen. Best nog erg lastig hoor.
    Hoe corrigeer je de vergroting naarmate je dichter bij het onderwerp komt? Ik had daar last van met vage randen tijdens stacking.

    Leo

    1. klopt, de vergroting is een probleem waar de meeste software tegenwoordig voor kan corrigeren. Echter, als je werkt met automatische focus stacking in-camera dan maakt deze gebruik van verplaatsende scherpstelling ipv het naar voren of achteren bewegen. De vergroting is dan nog veel erger.

      Resumé, het is niet te voorkomen en goede software kan daarmee omgaan.

  2. Niet iedereen heeft een R5 (of R6) waar die scherpstelbracketing beschikbaar is… en, bovendien, is die optie ook niet zo makkelijk als het lijkt, je moet immers in AF werken wat niet zo evident is bij macro, toch ? Je moet ook het aantal te nemen foto’s opgeven, terwijl je niet weet hoeveel de camera de focus zal verplaatsen want dat hangt af ondermeer af van de brandpuntsafstand van je lens en de scherpstelafstand… maar je kunt zelf niet zeggen dat de camera bevoorbeeld 10 foto’s moet nemen en telkens 0,5 mm moet opschuiven.
    Merk ook op dat telkens je focus verleggen een ander beeld geeft dan je focus vasthouden maar de camera (of je onderwerp, want dat zou ook kunnen natuurlijk) verplaatsen, de “kijkhoek” verandert dan immers !
    En ja, sommige camera’s bieden meer mogelijkheden dan andere… maar heel veel fotografen zullen aan bovenstaand artikel wel heel wat hebben….

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

6 reacties

  1. Goed verhaal! Ik ben ook een tijdje bezig geweest met een focus slider. Stapje voor stapje focussen en dan met stacking 1 geheel scherpe foto zien te krijgen. Best nog erg lastig hoor.
    Hoe corrigeer je de vergroting naarmate je dichter bij het onderwerp komt? Ik had daar last van met vage randen tijdens stacking.

    Leo

    1. klopt, de vergroting is een probleem waar de meeste software tegenwoordig voor kan corrigeren. Echter, als je werkt met automatische focus stacking in-camera dan maakt deze gebruik van verplaatsende scherpstelling ipv het naar voren of achteren bewegen. De vergroting is dan nog veel erger.

      Resumé, het is niet te voorkomen en goede software kan daarmee omgaan.

  2. Niet iedereen heeft een R5 (of R6) waar die scherpstelbracketing beschikbaar is… en, bovendien, is die optie ook niet zo makkelijk als het lijkt, je moet immers in AF werken wat niet zo evident is bij macro, toch ? Je moet ook het aantal te nemen foto’s opgeven, terwijl je niet weet hoeveel de camera de focus zal verplaatsen want dat hangt af ondermeer af van de brandpuntsafstand van je lens en de scherpstelafstand… maar je kunt zelf niet zeggen dat de camera bevoorbeeld 10 foto’s moet nemen en telkens 0,5 mm moet opschuiven.
    Merk ook op dat telkens je focus verleggen een ander beeld geeft dan je focus vasthouden maar de camera (of je onderwerp, want dat zou ook kunnen natuurlijk) verplaatsen, de “kijkhoek” verandert dan immers !
    En ja, sommige camera’s bieden meer mogelijkheden dan andere… maar heel veel fotografen zullen aan bovenstaand artikel wel heel wat hebben….

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: