Menu

Onderdeel van Pixfactory

Hulpmiddelen macrofotografie (2)

Er zijn allerlei hulpmiddelen om je verder te helpen met macrofotografie en meer uit je huidige lenzen te halen. Sommige zijn goedkoop, andere iets duurder. Eerder bespraken we de twee meest gebruikte, namelijk de voorzetlens en de tussenring, maar hier gaan we in op de mogelijkheden van een balg, teleconverter en omkeerring.
Met behulp van een simpel ringetje kun je je standaardlens omgekeerd op een macrolens zetten. Fotograaf: Jaap Schelvis

Balg

Een balg is in feite een verstelbare tussenring. Alle eigenschappen zijn hetzelfde, met het verschil dat de afstand tussen camera en lens traploos instelbaar is. Een balg kan ook verder uitschuiven dan een hele set tussenringen, waardoor de maximale vergroting groter is. Balgen hebben meestal geen electronische contacten, je bent dus aangewezen op volledig handmatige bediening. Een goede balg is nieuw vrij kostbaar. Ga daarom eens op zoek op de tweedehandsmarkt.

Teleconverter

Veel fotografen zijn in het bezit van een teleconverter, meestal gekocht om de brandpuntsafstand van een telelens te vergroten. Maar dat effect is niet voorbehouden aan telelenzen: van elke lens waar je een converter op zet wordt het brandpunt verlengd, zonder dat de scherpstelafstand verandert. Dat is een heel interessant gegeven. Je kunt dat namelijk ook toepassen op bijvoorbeeld een macrolens: een 100mm macrolens met een 2x converter wordt een 200mm macrolens met dubbele vergroting. Je levert wel een beetje in aan beeldkwaliteit, met een 1.4x converter is dit minimaal, met een 2x converter iets meer. Je verliest bovendien licht, bij een 1.4x converter één stop, bij een 2x converter twee stops. Dat betekent langere sluitertijden. Let wel goed op dat de converter past op het gebruikte objectief. Bij sommige objectieven staat het achterste lenselement ver naar achter, waardoor de converter het lenselement raakt met mogelijk beschadiging tot gevolg!

Omkeerring

Minder voor de hand liggend is het omkeren van je lens. Toch is het relatief eenvoudig, en als je dit goed aanpakt kan het zeer grote vergrotingen opleveren. Als je een lens omkeert, keer je zijn werking ook om. Kijk maar eens door de verkeerde kant van een verrekijker op korte afstand naar je hand: de verrekijker is een loep geworden. Iets dergelijks gebeurt ook met een objectief. Als je een lens omgedraaid op je camera zet, kun je opeens heel dichtbij scherpstellen. Voor deze truc kun je overigens, anders dan je misschien zou denken, beter geen macrolens gebruiken. Bij omgekeerde lenzen neemt de vergroting toe naarmate de brandpuntsafstand afneemt, dus een groothoeklens levert de grootste vergroting. Met een 50mm objectief haal je al een vergroting van 1:1, vergelijkbaar met een dure macrolens. Met een 28mm lens kom je tot 2:1, en met een 20mm lens haal je meer dan 3:1. Om de lens omgekeerd op je camera te monteren zijn voor een paar tientjes ringen verkrijgbaar met een bajonet die op je camera past, met aan de andere kant een schroefdraad. Koop er eentje met dezelfde maat als de filtermaat van de lens, en je schroeft ‘m er zó op. Je kunt ook met verloopringen werken als je lenzen met verschillende filtermaten wilt gebruiken.

zweefvlieg
Een forse close-up van een pyjamazweefvlieg, gemaakt met een omgekeerde 50mm lens voor op een 90mm lens gemonteerd. Fotograaf: Adriaan de Snoo

Een andere methode is om een lens omgekeerd op een andere lens te zetten. Daarvoor heb je een ring nodig die aan beide zijden een schroefdraad heeft. Bij deze methode geldt dat de hoofdlens een groter brandpunt moet hebben dan de omgekeerde lens. De vergroting kan berekend worden door: brandpunt hoofdlens/ brandpunt omgekeerde lens. Hoe groter het verschil tussen de lenzen, hoe groter de vergroting. Een 100mm lens met daarop omgekeerd een 50mm lens levert een vergroting van 2x. Een 100mm lens met een 24mm lens levert een vergroting van 4x. De kans op vignettering is wel groot, en het kan helpen om de hoofdlens zo dichtbij mogelijk scherp te stellen.

Combinaties

Als één van bovenstaande hulpmiddelen niet genoeg is, zijn ze ook nog eens te combineren. Tussenringen mét een converter én een voorzetlens? Het is allemaal mogelijk. Je kunt de vergrotingen gewoon bij elkaar optellen. Helaas geldt dat ook voor de negatieve effecten: licht- en kwaliteitsverlies moet je ook bij elkaar op tellen. Als je een converter in de combinatie gebruikt, let dan ook op de volgorde. Eerst tussenringen en dán een converter geeft een ander resultaat dan andersom. Probeer het maar eens uit. Eerder bespraken we al de twee meest gebruikte macro-hulpmiddelen, namelijk de voorzetlens en de tussenring.

 

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

3 reacties

  1. Ik heb geprobeerd om een 50mm omgekeerd op de 100mm macro te plaatsen.
    Vignetering is een understatement. Heb een dikke zwarte cirkel in beeld en slechts 1/3 van mijn scherm is gevuld met een ronde foto.
    Welke instellingen moet ik hier gebruiken en hoe moet ik de lenzen instellen?
    Het is een 50mm 1.8 Nikon en een 100mm macro van Tokina.
    Jurgen

  2. Sorry, nog meer kritiekpuntjes. De uitleg van de werking van een omgekeerde lens heeft niets te maken met hoe je door een omgekeerde kijker kijkt. Het gaat om de optische constructie van de lens en waar in die lens de twee hoofdvlakken liggen. Dat is een begrip uit de geometrische optica en de voorwerpsafstand en de beeldafstand worden ten opzichte van die vlakken gemeten. Die vlakken liggen weer op een bepaalde afstand van voor- en achterkant van de mechanische constructie en met een omkeerring heb je ineens een heel andere ligging van die vlakken. En heb je meestal ineens heel andere vergrotingen binnen je bereik dan normaal. Vergroting is immers beeldafstand / voorwerpsafstand.
    De opmerking dat je bij combi’s de winsten kunt optellen zal zelden gelden. Soms kun je ze vermenigvuldigen, maar ook die vlieger gaat meestal niet op. Gewoon uitproberen.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

3 reacties

  1. Ik heb geprobeerd om een 50mm omgekeerd op de 100mm macro te plaatsen.
    Vignetering is een understatement. Heb een dikke zwarte cirkel in beeld en slechts 1/3 van mijn scherm is gevuld met een ronde foto.
    Welke instellingen moet ik hier gebruiken en hoe moet ik de lenzen instellen?
    Het is een 50mm 1.8 Nikon en een 100mm macro van Tokina.
    Jurgen

  2. Sorry, nog meer kritiekpuntjes. De uitleg van de werking van een omgekeerde lens heeft niets te maken met hoe je door een omgekeerde kijker kijkt. Het gaat om de optische constructie van de lens en waar in die lens de twee hoofdvlakken liggen. Dat is een begrip uit de geometrische optica en de voorwerpsafstand en de beeldafstand worden ten opzichte van die vlakken gemeten. Die vlakken liggen weer op een bepaalde afstand van voor- en achterkant van de mechanische constructie en met een omkeerring heb je ineens een heel andere ligging van die vlakken. En heb je meestal ineens heel andere vergrotingen binnen je bereik dan normaal. Vergroting is immers beeldafstand / voorwerpsafstand.
    De opmerking dat je bij combi’s de winsten kunt optellen zal zelden gelden. Soms kun je ze vermenigvuldigen, maar ook die vlieger gaat meestal niet op. Gewoon uitproberen.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: