Hoe krijg je zoveel mogelijk scherp? Werk met de hyperfocale afstand – deel 2

De hyperfocale afstand is een denkbeeldige scherpstelafstand waarbij, voor bepaalde sensorgrootte, diafragmawaarde en brandpuntsafstand de achterkant van het scherptedieptegebied precies op oneindig ligt. Door hiermee te werken heb je in feite het grootst mogelijke scherptedieptegebied zonder dat je extreme diafragmawaarden hoeft te gebruiken. Je kunt dan vooraf precies bepalen wat er allemaal (acceptabel) scherp is. In deel 1 hebben we kunnen lezen wat de “hyperfocale” afstand is en hoe we deze het best gebruiken. In dit deel zien we op welke hulpmiddelen je een beroep kan doen om te weten wat scherp zal zijn in het beeld.
MFT camera met groothoeklens @9mm, f/8 en een hyperfocale afstand van 0,68m. Fotograaf: Jen Claude Delforge

Welke zijn de hulpmiddelen?

⦁ Internet en fotografie apps
Buiten de traditionele rekentabellen voor het berekenen van de “hyperfocale” afstand die je kan vinden op het internet, kan je nog beroep doen op fotografie apps. Die zullen je via een paar instellingen begeleiden naar de “hyperfocale” afstand die je zoekt.
Voorbeelden van zulke apps zijn:

PhotoPills;

Simple DoF calculator;

Digital DoF,

DOF Calculator;

Depth of Field Calculator Pro (DoF = Depth of Field).

Schermafbeelding van de module ClassicDoF van de PhotoPills App. Fotograaf: Jean Claude Delforge

⦁ Diafragmaringen
Bij “vintage”- en bij veel hedendaagse “manuele focus” lenzen heb je nog een diafragmaring en een afstandsschaal. Door deze goed te gebruiken weet je ook bij welk diafragma alles scherp is van voor tot achter.

Als ik de diafragmaring op f/16 zet (gele kleurcode) dan kan ik op de scherptediepte ring aan de gele streepjes aflezen dat alles in mijn foto zal scherp zijn van 3m tot op oneindig. Fotograaf: Jean Claude Delforge

Elk diafragma heeft hier een bepaalde kleur (niet op alle lenzen), draai nu aan de afstandsring totdat je links het symbool oneindig hebt en rechts de afstand vanaf waar alles moet scherp zijn, zijn dat in dit geval bijvoorbeeld de gele streepjes, dan kies je het diafragma f/16, zijn dat de roze streepjes dan kan je het doen met diafragma f/11 enz.
Je kan ook andersom redeneren en eerst een diafragma kiezen en op de afstandsschaal kijken met welke scherptediepte dit overeenkomt.

⦁ “Zone” focus
Voor velen een niet alledaags begrip, maar diegenen die een Fujifilm camera gebruiken die kennen dit wel. Je krijgt in de manuele modus in de zoeker en op het LCD scherm een balk met afstanden waarop in het blauw, de zone wordt aangeduid die scherp zal zijn in de foto. Dit kan uitermate handig zijn voor bijvoorbeeld “straatfotografie”.

De blauwe balk geeft aan dat met die instellingen, het beeld zal scherp zijn van ongeveer 3m tot iets meer dan 5m. Fotograaf: Jean Claude Delforge

⦁ Focus peaking
Op de meeste hedendaagse camera’s vind je ook “Focus peaking”. Op spiegelreflex camera’s enkel op het LCD scherm (live view), bij systeemcamera’s zowel op het LCD scherm als in de zoeker. Je kan het een beetje vergelijken met de “zone focus” uit de vorige paragraaf. Bij het scherpstellen zie je dan gekleurde lijntjes verschijnen in het beeld. Die kunnen wit, geel of rood van kleur zijn. Die lijntjes geven aan wat in de foto scherp zal worden afgebeeld. Speel dan even met de scherpstelling of het diafragma en je zal die gekleurde lijntjes zien bewegen, naar voor of naar achter. Op die manier kan je ook zien of alles scherp zal zijn.

Let wel op want hoe fijner die gekleurde lijntjes zijn hoe minder scherp het zal overkomen.
Wil ik ook hier alles maximaal scherp, dan kan ik met een kleiner diafragmagetal meer gekleurde lijntjes zien verschijnen of kan ik door de scherpstelling te verleggen zorgen dat wat ik echt scherp wens te hebben, ook scherp zal zijn.
Denk er wel aan dat deze functie meestal nog moet worden aangezet vooraleer je ze kan gebruiken.

Voorbeeld van focus peaking met gele lijntjes om aan te geven wat scherp is in de foto. Fotograaf: Jean Claude Delforge

Besluit

Afhankelijk van jouw soort camera ga je kiezen welke methode voor jou het beste past om alles scherp te krijgen van voor tot achter. Wat experimenteren hoort erbij en je hoeft niet echt een keuze te maken, je kan een aantal van deze hulpmiddelen ook in combinatie met elkaar gebruiken.

Heb je deel één van deze tweedelige serie over de hyperfocale afstand nog niet gelezen? Klik dan hier.

5 reacties

  1. Alles scherp kan best. Pak daarvoor een phone.
    Bij APS C is nog wel wat mogelijk met een extreme grootboek, maar vanaf FullFrame eigenlijk niet, die z.n hyperfocale Afstand was bruikbaar in de tijd dat een 10×15 afdruk al “groot” was, nu echt niet meer, gebruik de onscherpte liever creatief.

    1. Hallo,
      Hoewel ik ook voorstander ben van het gebruik van creatieve onscherpte, geldt dit niet voor iedereen en kan je met fullframe nog altijd gebruik maken van de hyperfocale afstand voor een “zekere scherpte” tot op oneindig. In deel 2 heb ik nog andere mogelijkheden opgesomd om tot datzelfde resultaat te komen. Het verhaal van de smartphone is voor mij totaal iets anders, maar het is juist dat je daar door het gebruik van een kleine sensor en de daarmee gepaard gaande relatief grote crop factor snel alles scherp zult hebben.

  2. Beste,
    In deel 1 kwam CoC ter sprake, nmm de basis voor begrip van scherpteindruk. Feitelijk geeft slechts het scherpstelvlak een optisch scherpe afbeelding. De aloude hyperfocale afstanden et cetera zijn achterhaald simpelweg omdat de scherpteindruk van filmemulsie verschilt van de scherpteindruk van pixels en dat maakt de CoC dus ook verschillend.
    Digitaal hebben we er echter een speeltje bij gekregen voor wat we echt scherp afgebeeld willen hebben: focale stack. Dat is de digiversie voor hyperfocale afstand tenzij je genoegen neemt met een nogal geërodeerde versie van CoC (of van geen belang, kan ook!).

    1. Hallo,
      Op verschillende fora kan je discussies over het CoC vinden die soms dagen en weken aan de gang zijn. Of je nu een vergelijking moet maken tussen de analoge manier van werken en de digitale, dat laat ik tussenbeide. Met de opgegeven waarden kan je met één foto een “aanvaardbare scherpte” bekomen tot op oneindig. Vind je die scherpte dan niet toereikend, dan heb je tegenwoordig nog altijd de techniek van de “focale stack” achter de hand. Die vergt dan wel een softwarematige oplossing met x-aantal beelden en daar zit niet iedereen op te wachten.

      1. Of je er nu wel of niet op zit te wachten, vrijwel iedereen die wel eens van focus stack gehoord heeft denkt alleen aan macro/micro, terwijl het in alle bereiken prima werkt om tot niet voor discussie vatbare, aanvaardbare scherpte te komen.
        Maar wie daar geen zin in heeft kan gewoon de veegfoon met superklein sensortje met bijpassend minibrandpuntsafstand-optiekje gebruiken 😉

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

5 reacties

  1. Alles scherp kan best. Pak daarvoor een phone.
    Bij APS C is nog wel wat mogelijk met een extreme grootboek, maar vanaf FullFrame eigenlijk niet, die z.n hyperfocale Afstand was bruikbaar in de tijd dat een 10×15 afdruk al “groot” was, nu echt niet meer, gebruik de onscherpte liever creatief.

    1. Hallo,
      Hoewel ik ook voorstander ben van het gebruik van creatieve onscherpte, geldt dit niet voor iedereen en kan je met fullframe nog altijd gebruik maken van de hyperfocale afstand voor een “zekere scherpte” tot op oneindig. In deel 2 heb ik nog andere mogelijkheden opgesomd om tot datzelfde resultaat te komen. Het verhaal van de smartphone is voor mij totaal iets anders, maar het is juist dat je daar door het gebruik van een kleine sensor en de daarmee gepaard gaande relatief grote crop factor snel alles scherp zult hebben.

  2. Beste,
    In deel 1 kwam CoC ter sprake, nmm de basis voor begrip van scherpteindruk. Feitelijk geeft slechts het scherpstelvlak een optisch scherpe afbeelding. De aloude hyperfocale afstanden et cetera zijn achterhaald simpelweg omdat de scherpteindruk van filmemulsie verschilt van de scherpteindruk van pixels en dat maakt de CoC dus ook verschillend.
    Digitaal hebben we er echter een speeltje bij gekregen voor wat we echt scherp afgebeeld willen hebben: focale stack. Dat is de digiversie voor hyperfocale afstand tenzij je genoegen neemt met een nogal geërodeerde versie van CoC (of van geen belang, kan ook!).

    1. Hallo,
      Op verschillende fora kan je discussies over het CoC vinden die soms dagen en weken aan de gang zijn. Of je nu een vergelijking moet maken tussen de analoge manier van werken en de digitale, dat laat ik tussenbeide. Met de opgegeven waarden kan je met één foto een “aanvaardbare scherpte” bekomen tot op oneindig. Vind je die scherpte dan niet toereikend, dan heb je tegenwoordig nog altijd de techniek van de “focale stack” achter de hand. Die vergt dan wel een softwarematige oplossing met x-aantal beelden en daar zit niet iedereen op te wachten.

      1. Of je er nu wel of niet op zit te wachten, vrijwel iedereen die wel eens van focus stack gehoord heeft denkt alleen aan macro/micro, terwijl het in alle bereiken prima werkt om tot niet voor discussie vatbare, aanvaardbare scherpte te komen.
        Maar wie daar geen zin in heeft kan gewoon de veegfoon met superklein sensortje met bijpassend minibrandpuntsafstand-optiekje gebruiken 😉

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: