Menu

Onderdeel van Pixfactory

IJsbeer-selfies gered van de zeebodem

Het is begin mei 2017 en de video laat zien wat er gebeurt. Op de dikke laag ijs die een fjord in de Hornsund op Spitsbergen bedekt, staat een camera op een statiefje vlakbij het ademgat van een zeehond. Goed idee, zo leek de Noorse professor in de marine biologie en fotograaf Audun Rikardsen, winnaar van diverse prestigieuze internationale prijzen. Er zit een bewegingssensor aan de camera en als die zeehond straks boven komt om lucht te tanken, wordt hij of zij direct en van nabij vastgelegd. Mooi!
ijsbeer-selfie
Audun Rikardsen, helemaal rechts, en de andere leden van de expeditie vertrekken voor een tocht van twee kilometer over uiterst onbetrouwbaar ijs. Fotograaf: Eric Fokke

Het loopt anders

Terwijl Rikardsen op afstand vanaf het schip het ademgat in de gaten houdt, komt van ver weg een ijsbeer aangeslenterd. Een slenterende ijsbeer zet nog flinke stappen, dus voor hij het weet, staat het indrukwekkende beest pal voor de camera. Vanaf het schip filmt Rikardsen wat de beer doet.
De beer deinst even terug van het klikken van de camera, maar hij wordt daar ook zéér nieuwsgierig van. Hij bekijkt de camera van alle kanten, likt zelfs de lens en Rikardsen ziet de meest fantastische ijsbeer-selfies voor zich. Uiteindelijk geeft de beer de camera een tikje en plóp, die verdwijnt in het ademgat. De bewegingssensor die met een kabeltje aan de camera vast zit, staat echter nog op het ijs. De ijsbeer zet zijn tanden in het kabeltje en trekt er voorzichtig aan. De camera met statiefje komt weer in beeld en wordt bijna weer het ijs opgetrokken. Vanaf het schip moedigt een wanhopige Rikardsen de beer aan, maar dan knapt de kabel en zinkt de camera definitief 140 meter diep naar de zeebodem. De beer slentert verder, Rikardsen zijgt ineen.

ijsbeer-selfie
De MS Malmø boort zich door het ijs, zo ver mogelijk de fjord in. Fotograaf: Eric Fokke

Een jaar later, 4 mei 2018, Hornsund, en het ijs kraakt als de MS Malmö zich zo ver mogelijk de fjord in boort. Aan boord een groepje natuurfotografen, Rikardsen en cameraman Reidar Gregersen en presentatrice Kari Toft van het Noorse programma Ut i Naturen – jazeker, dat betekent Buiten in de Natuur. Als de Malmö niet meer verder kan, wordt een houten paal het ijs in geboord en het schip met een tros afgemeerd.
Rikardsen gaat de camera ophalen die hij een jaar geleden verloor en de Noorse omroep NRK maakt er een documentaire van die rond de kerst zal worden uitgezonden. Een kansloze missie, meent het groepje fotografen dat over de immense ijsvlakte tuurt. Volgens de coördinaten moet de camera zo’n twee kilometer verderop liggen. Op 140 meter diepte dus. Vermoedelijk in een dikke laag modder. Een Canon 5D MKIII is een flinke camera, maar in zo’n fjord natuurlijk niet meer dan een kruimeltje op de zeevloer. Die vind je niet.

Audun Rikardsen, links, op het ijs voor de MS Malmø. Fotograaf: Eric Fokke

Onderwater-drone

Rikardsen, het NRK-team, reisleider Svein Wik en Kanuk Lennert uit Groenland die ingevlogen is en een onderwater-drone meeneemt, gaan overboord. Ze slepen twee sleden vol met uitrusting over het ijs, met onder andere die mini-onderzeeër, onderwater camera, ijsboor en motorzaag. Het ijs is veel te dun voor de tijd van het jaar, maar toch, je hebt er niet zo maar een gaatje in gemaakt. Lennert blijkt van grote waarde – als geen ander herkent hij de gevaarlijke plekken in het ijs en die zijn talrijk.

Terwijl op het ijs naar de camera gezocht wordt, blijven de natuurfotografen aan boord en kijken of er geen ijsberen aankomen. Fotograaf: Eric Fokke

De fotografen moeten aan boord blijven en staan op de uitkijk om te zien of er niet een ijsbeer aan komt. Het zou zo maar kunnen, want in een fjord om de hoek hadden ze kort daarvoor nog een ijsbeer gefotografeerd. Ook zij zagen daar hoe snel ijsberen kunnen slenteren.
Na een paar uur komt de expeditie terug. Blijde gezichten, gejuich! Ze hebben de camera! Rikardsen vertelt dat precies daar waar de gps de plek aan gaf waar vorig jaar de camera naar de bodem verdween, ze een gat in het ijs maakten. Met een camera aan een kabel werd een kijkje op de bodem genomen en jawel, na drie pogingen zagen ze de camera liggen. Het is een mirakel. Iedereen gaat snel naar de kombuis om de beelden op het tv-scherm te bekijken.

De expeditieleden zijn terug, de camera is gevonden, daar moet op gedronken worden! Fotograaf: Eric Fokke

Ja, daar ligt de camera op modderige keien. Allemaal leuke garnaaltjes er om heen. De drone probeert met zijn grijparmen de camera te pakken, maar daar gaat het fout. Hoe er ook gemanoeuvreerd wordt, steeds stoppen de grijparmen op een paar centimeter voor de camera. De kabel blijkt achter een rots vast te zitten. Met moeite komt de drone weer los en wordt naar boven gehaald. En vervolgens weer naar beneden gestuurd. Nu maar hopen dat de camera weer gevonden wordt. Ja, daar ligt’ie en ja, de grijparmen hebben nu wel beet.

Met de Canon 5D MKIII en de 8-15mm wordt het nooit meer wat. Maar hoe is de geheugenkaart? Fotograaf: Eric Fokke

Is het geheugenkaartje te redden?

De camera ligt op het dek en is een hopeloze klomp verweerd metaal met aangevreten printplaten en ook met de lens komt het niet meer goed. Maar daar ging het Rikardsen niet om, hij heeft wel vaker camera’s verloren gedurende zijn bijzondere projecten. Het geheugenkaartje, de foto’s, zijn die te redden? Die zijn uniek, niet te vervangen, camera’s wel. Het geheugenkaartje ziet er nog redelijk ongeschonden uit en wordt snel in een glazen potje zeewater gestopt om oxidatie te voorkomen.
Als de MS Malmö de fjord verlaat, staan de fotografen paraat om de ijsbeer te fotograferen die in korte tijd alweer een verrassend grote afstand geslenterd heeft.

Al snel als het schip weer onderweg is, komt een ijsbeer in beeld. Fotograaf: Eric Fokke

De geheugenkaart, een Lexar, gaat naar Ibas, een gespecialiseerd bedrijf dat onder meer ook voor de politie data van beschadigde apparaten weet te halen. Er gaan wat weken overheen en dan volgt het goede nieuws: de foto’s zijn gered. Rikardsen is door het dolle.
De 8-15mm fisheyelens laat zien hoe de beer de camera benadert, aan de lens likt en het ademgat inspecteert. Haarscherpe close-up beelden van een wonderschoon dier. “Er zijn wel vaker foto’s van dichtbij van ijsberen gemaakt, ook met bewegingssensors,” zegt Rikardsen. “Maar ik heb nu foto’s van dichtbij van een beer die boven een ademgat van een zeehond hangt, een typische jacht-situatie, die volgens mij nog nooit op die manier is vastgelegd.”

Audun Rikardsen is wat voorzichtig met het beschikbaar stellen van foto’s omdat enkele gerenommeerde magazines belangstelling hebben. Maar hij zal binnenkort ongetwijfeld foto’s van de beer op zijn website plaatsen, audunrikardsen.com en er staat ook al een mooie op zijn Facebook-pagina. Enkele foto’s en wat video zijn ook te zien bij een groot artikel van 30 november op de NRK-website. En wie vanuit het buitenland de barrières van nationale omroepen weet te omzeilen, kan vanaf 16 december de NRK-documentaire over de expeditie zien. Nog mooier, wie Rikardsen in levende lijve wilt ontmoeten en een lezing van hem wil bijwonen, kan dit weekend van 8 en 9 december terecht op het Lowland Photo Festival in Antwerpen.

9 reacties

  1. Hallo Eric, jemig dat is lang geleden, heeeeeeeeeeel erg lang geleden lijkt wel een vorig leven.Het laatste wat ik weet van jullie is verhuizen naar noorwegen met een viskar zo gehoord tenminste. Je bent toch journalist geworden en wat een pracht foto’s allemaal.Enfin, mijn zoon en ik zouden graag een keer in jullie huis willen logeren, weten nog niet welke tijd het best en mooist is en ik vind het leuk om jullie weer eens te ontmoeten, wij hebben stilletjes aan ook wel behoefte om die kant op te verhuizen,het is nog pril maar wie weet hebben jullie tips etc.en we moeten eerst maar eens het land gaan erkennen.Vnl.vanwegen klimaat we houden meer van de kou ook qua gezondheid.Zou het leuk vinden als ik iets hoor.Groeten aan Bettina, jemig ook een eeuwigheid geleden,hopelijk tot spoedig.Groeten ,zie naam en email adres aub

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

9 reacties

  1. Hallo Eric, jemig dat is lang geleden, heeeeeeeeeeel erg lang geleden lijkt wel een vorig leven.Het laatste wat ik weet van jullie is verhuizen naar noorwegen met een viskar zo gehoord tenminste. Je bent toch journalist geworden en wat een pracht foto’s allemaal.Enfin, mijn zoon en ik zouden graag een keer in jullie huis willen logeren, weten nog niet welke tijd het best en mooist is en ik vind het leuk om jullie weer eens te ontmoeten, wij hebben stilletjes aan ook wel behoefte om die kant op te verhuizen,het is nog pril maar wie weet hebben jullie tips etc.en we moeten eerst maar eens het land gaan erkennen.Vnl.vanwegen klimaat we houden meer van de kou ook qua gezondheid.Zou het leuk vinden als ik iets hoor.Groeten aan Bettina, jemig ook een eeuwigheid geleden,hopelijk tot spoedig.Groeten ,zie naam en email adres aub

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: