Interview Frans Lemmens
Wie is Frans Lemmens en hoe is jouw passie voor fotografie ontstaan?
Ik ben een reis- en natuurfotograaf en ben woonachting in ’s-Graveland. Samen met mijn partner Marjolijn van Steeden vorm ik een fotografenteam dat werkt onder de naam Frans Lemmens Photography.
Pas na mijn studie aan de Nyenrode Business Universiteit, halverwege de jaren 70, ben ik mij gaan interesseren voor fotografie. Deze interesse werd al gauw zo groot dat ik een schriftelijke cursus documentairefotografie ben gaan volgen aan de Fotovakschool. Ik heb geprobeerd het fotograferen te combineren met mijn werk als ontwikkelingswerker in Ivoorkust, maar dat bleek lastig. Het was geen baan van negen tot vijf en ik was altijd met werk bezig. Het fotograferen kwam er dus niet echt van. Desondanks maakte ik zo nu en dan toch zwart-wit foto’s die ik kon verkopen, waardoor de motivatie bleef.
Na terugkomst uit Ivoorkust ben ik gaan werken als reisbegeleider in Marokko en later in de Sahara, Maleisië, Japan en India. Daarnaast bracht ik met vrachtwagens goederen en soms ook toeristen over land naar Nigeria en Kameroen.
Fotografie werd steeds belangrijker, maar een professionele loopbaan als fotograaf was toen nog niet aan de orde. Dat kwam pas toen ik terugkwam uit Gao in Noord-Mali, waar ik vijftien maanden als controleur op voedselhulp heb gewerkt. Het werk was zwaar en gevaarlijk. Een op de tien van mijn collega’s kwam te overlijden als gevolg van hitte en ongelukken, maar het werk heeft ook tienduizenden mensenlevens gered.
Het geweten knaagde, maar toch besloot ik om te stoppen als hulpverlener. In het toerisme zag ik ook geen toekomst. Zo bleef fotografie over. Het was een enorme opluchting toen ik dat besluit genomen had. Ik heb een tiental jaren de tijd genomen om een carrière op te bouwen en dat is volgens plan gelukt.
Je foto’s zijn heel gevarieerd. Van natuurfoto’s tot stadslandschappen en alledaagse beelden. Werk je vanuit een vooraf bedacht idee of ontstaan je beelden meer spontaan?
We werken altijd vanuit een vooraf bedacht idee. Het is niet zo dat we de hele dag met een camera rondlopen. De foto’s zijn gevarieerd omdat dat een eigenschap is van een professionele reisfotograaf. Tevens stimuleert variatie de creativiteit.
Er zijn meer specialisaties van fotografie van belang. Je zou een reisfotograaf kunnen vergelijken met een zevenkamper in de atletiek. Je moet al alle disciplines beheersen wil je op mondiaal niveau kunnen meedraaien.
Hoe bereid jij je voor als je gaat fotograferen?
Als we het onderwerp weten dan lezen we ons uitgebreid in. Vervolgens maken we een fotolijst. Bij bijvoorbeeld een reisreportage van 2 of 3 weken bestaat zo’n lijst uit een 50-tal onderwerpen. In de praktijk lukt ongeveer een derde niet. Maar het levert ook een aantal onderwerpen op die je van te voren niet hebt bedacht. Zo komen we altijd weer aan voldoende materiaal.
Je fotografeert inmiddels al ruim 40 jaar. Hoe heb jij de ontwikkeling van de fotografie in die jaren ervaren?
In het begin fotografeerde ik alleen in zwart-wit en bracht ik vele dagen en nachten door in de doka. Toen ik mij ging specialiseren in de Sahara, kwam ik erachter dat mijn hart toch voornamelijk bij kleur lag. En dat is nog steeds zo.
In het begin had ik dus dozen en kasten vol met dia’s. Dat was een enorme uitzoekerij en veel kopieën maken. Overal moesten stickertjes op voor de stock-bureau’s. In 2005 ben ik overgestapt op digitaal. Ik mag wel zeggen dat dat een zegen was.
Je bent vrijwel de hele wereld over gereisd, maar je bent je toch weer gaan richten op Nederland. Wat maakt Nederland voor jou zo bijzonder?
Nederland is een fotogeniek land. Veel fotogenieker dan andere landen. Nederland verveelt daarom nooit, maar ook hier geldt dat afwisseling de creativiteit verhoogt. Het onderwerp ‘Nederland’ is een specialisatie dat veel voordelen kent. Logistiek overzichtelijk, inspringen op actualiteiten, rekening houden met de seizoenen, etc. We hadden ons nieuwe boek ‘NL365 – A Year in the Netherlands’ nooit kunnen maken als we in het buitenland zouden wonen. Het verzamelen van zo’n collectie vereist dat je ter plekke bent.
Wat kan de lezer verwachten van het boek ‘NL365 – A Year in the Netherlands’?
Het is een bijzonder boek geworden. Van elke dag een foto, soms twee. Zo komen alle seizoenen aan bod. In totaal 380 beelden verdeeld over 400 pagina’s: een echt vuistdik koffietafelboek. Het geeft een kijk op Nederland. Iconische beelden van windmolens, Amsterdamse grachten en tulpen gaan hand in hand met hedendaagse thema’s zoals landbouwinnovatie, duurzaamheid, moderne architectuur, etc. Een uniek document volgens velen die het boek al hebben kunnen inzien.
In welk land zou je nog graag willen fotograferen en waarom?
Ik heb geen ‘bucket list’. Wel prefereren we natuurfotografie: ’buiten’ zijn. Maar we zouden graag teruggaan naar favoriete bestemmingen, zoals de woestijn in Algerije en ook naar Myanmar, Bolivia en Antarctica.
Je hebt veel bereikt met je fotografie. Welke ambities heb jij nog?
We hebben inderdaad alles bereikt wat ons ooit voor ogen stond, maar het gaat daarbij niet om of we veel of weinig bereikt hebben. Het gaat ons erom dat we er een goed gevoel over hebben. We zijn met diverse projecten bezig. Een ervan is een boek over reisfotografie. We hebben nog zoveel tips die we kunnen delen.
Tot slot: wat zou jij andere natuurfotografen als tip of advies willen meegeven?
Stel jezelf een realistisch doel en werk daaraan. Neem de tijd en tenslotte: heb discipline en bereid je goed voor. Volgens mij werken alle succesvolle natuurfotografen op deze manier. Ik zie vaak mensen met grote camera’s op de verkeerde plek, op het verkeerde tijdstip, de verkeerde onderwerpen fotograferen. Dan gaat de aardigheid er snel vanaf.
Meer weten over Frans Lemmens of over zijn nieuwe boek? Neem dan een kijkje op zijn website.