Interview Martin Steenhaut

Hoe is je passie voor fotografie en meer specifiek voor natuur en wildlife ontstaan?

Mijn broer Daniel, die vijftien jaar ouder is dan ik, deed al aan natuurfotografie en vanaf mijn achtste nam hij me mee naar het bos om te leren observeren en vooral daarna een goed beeld te proberen maken. Eens thuis doken we de donkere kamer in waar dan plots op een wit blad verscheen wat we net daarvoor hadden gezien, enkel door wat chemische processen. Wonderlijk vond ik dat en die microbe heeft me nooit meer losgelaten. Dus ik ging voor de studies fotografie en na een 4 jaar durende master fotografie begon ik als fotograaf de kost te verdienen. Eerst moest je natuurlijk commercieel werk doen maar steeds toen ik wat vrije tijd had, wijdde ik me aan natuurfoto’s en dieren in het wild, want uiteindelijk wist ik dat dat was wat ik wilde doen.

Wat fascineert je aan deze baan?

Allereerst is er de observatie van het onderwerp, de ontmoeting met het dier. Wanneer het voor de eerste keer voor de camera passeert of nog beter, als het naar je kijkt, is dat telkens weer een moment dat je nooit vergeet. En dat dan kunnen vastleggen om het te kunnen delen en herbeleven is alles voor mij. Als ik de beelden jaren later bekijk, herbeleef ik de intensiteit van die blik. Daarbij ik probeer ook altijd het kleine verhaal achter de foto te vertellen en zo de emoties te delen die ik toen voelde.

Kun je ons herinneren aan één van die hoogtepunten?

Ik was met mijn broer in een Pools bos aan het wandelen. Er lag zeker een meter sneeuw en de tocht was zwaar. Plotseling zagen we een hert zo’n twintig meter van ons vandaan hevig rennen, nogal radeloos en in moeilijkheden vanwege de hoogte van de sneeuw. We begrepen niet waarom ze zo haar best deed, en pas toen we zagen dat een wilde wolf haar achtervolgde. Zo’n moment vlak voor ons aanschouwen, hoe vluchtig ook, is volkomen magisch.

Je zegt op je site: “Een foto is geen trofee die je tegen elke prijs kunt maken“. Wat bedoel je daar precies mee?

Tijdens al die jaren dat ik natuurfotografie beoefen, realiseer ik me dat het steeds populairder is geworden. Mensen hebben over het algemeen heel goed materiaal en willen snel goed resultaat. Ze zien soms een foto in een tijdschrift en willen exact dezelfde foto maken. Ze beginnen in de natuurfotografie zonder echt het onderwerp te bestuderen en te kennen, verlaten soms de afgebakende paden, beschadigen de natuur in het voorbijgaan en aarzelen niet om de dieren te storen door te dichtbij te komen. Dat is soms problematisch en ik ben van oordeel dat je moet weten wat je doet voor je eraan begint. Wat je gaat fotograferen moet je respecteren. Ik vind het belangrijk om jezelf onzichtbaar te maken en een speciaal moment vast te leggen zonder dat het dier het merkt. En dat vraagt veel kennis, voorbereiding, tijd en geduld. En vooral respect voor je onderwerp.

Hoe bereid jij een opname voor en hoe ga je te werk?

Ik ben altijd alleen of maximaal met z’n tweeën omdat ik graag stil ben. Ik vertrek niet onverwacht. Meestal heb ik een concreet plan en bepaal ik het dier of onderwerp dat ik wil fotograferen op voorhand. Ik kijk naar de ideale omstandigheden, het seizoen, het tijdstip van de dag, en plan de shoot naargelang de weersomstandigheden.  En als ik dan ter plekke ben gebruik ik schuiltenten of camouflagenetten waardoor ik onzichtbaar word. Ik werk met stille apparatuur van Sony wat een zalige evolutie is voor de natuurfotograaf, niks verstoring meer door klikgeluiden. Ik werk ook meestal met grote telelenzen zodat ik genoeg afstand kan houden om de dieren niet te storen.

Wat is jouw doel?

Om alles te laten zien wat nog de moeite waard is om op de planeet te redden, want ik weet zeker dat mooie foto’s een positief effect hebben om het bewustzijn te vergroten. Ik zeg vaak dat fotografie een “conservation tool” is.

Hoe zou u uw stijl omschrijven?

Ik vind mijn stijl vrij grafisch. Mijn grote passie is tegenlicht omdat je hiermee details kunt onthullen die je anders niet kunt zien, vooral in veren of pels. Dit soort foto’s geven ook een heel andere sfeer. Ik ben er echt een beetje aan verslaafd en vind het heel uitdagend.

Er is ook het vrij frequente gebruik van zwart-wit

Het versterkt de grafische kant en ik ben vaak verbaasd over het effect dat het kan hebben. Ik had  bijvoorbeeld al lang het idee om nachtelijke vossen te laten zien, maar op een andere creatieve manier. Na weken, zelfs maanden van onderzoek om de juiste plek te vinden, maakte ik het project waar en kreeg ik een behoorlijk verbluffend resultaat waarbij het nauwelijks zichtbare silhouet net lijkt te worden onderstreept met een witte lijn. Een perfect voorbeeld van de ‘backlight’ techniek waar ik zo van houd.

Wat zijn volgens u de criteria voor een geslaagde foto?

Afgezien van de techniek die voor mij eigenlijk op de achtergrond komt, zijn de enige foto’s die opvallen die waarbij we de blik van de fotograaf voelen voor de emotie. Een beeld dat meteen raakten blijft hangen, dat is nu net de bedoeling van een sterke foto.

Een fotograaf die je inspireert?

Audun Rikardsen voor zijn stijl. Door middel van speciale ‘groothoek’ lenzen wordt het dier in zijn omgeving getoond.

Wat was de aanleiding voor de internationale erkenningen die je al mocht ontvangen?

Erkenning en prijzen zijn natuurlijk leuk maar niet de essentie. Maar ik zou liegen als ik zou zeggen dat het niet aangenaam is. We doen als fotografen allemaal wel eens mee aan wedstrijden en dat is een prima graadmeter om je te toetsen aan anderen. Soms val je onverwachts in de prijzen en vooral als het grote internationale wedstrijden zijn, gaat je naam snel rond. Alleen maar fijn.

Van welke van de ontvangen onderscheidingen heb je het meest genoten?

Het is moeilijk te zeggen, maar toen werd ik verkozen tot European Wildlife Photographer of the Year 2019 door de European Federation of Photography (FEP). En wat me vooral blij maakte, was dat we daar alleen maar worden beoordeeld door professionals. Een nog grotere eer omdat je heel kritisch wordt bekeken en daar dan als eerste uitkomen, doet je toch wat.

Je beroep zorgt er natuurlijk voor dat je veel reist. Wat zijn je favoriete gebieden?

Het is waar, ik reis veel en graag. Of het nu in Zuid-Afrika, Midden-Amerika of Europa is, ik sta telkens weer versteld van hoe prachtig het allemaal kan zijn. Bijvoorbeeld ook Polen, waar je nog ongelooflijk wilde plekken met eindeloze bossen vindt en waar ik een serie portretten van wolven in de winter maakte. En zeker ook Spanje, waar zodra je landinwaarts gaat er prachtige natuurgebieden zonder mensen zijn, waar je de Iberische lynx nog kan zien, absoluut één van mijn favoriete dieren.

Over reizen gesproken, jullie organiseren zelf ook fotoreizen?

Ja, ik ben in 2014 Wildpix Travel begonnen met een vriend. Het leek ons ​​interessant om onze passie te delen met het grote publiek. Vandaag hebben we een professioneel reisbureau met een twintigtal bestemmingen waar we enthousiaste groepen fotografen naartoe meenemen om hen al dat moois te laten zien. Vanaf het begin hebben we een verantwoorde aanpak gevolgd, dat wil zeggen zonder de dieren ooit te storen en daarom gebruiken we veel fotohutten, een ideale oplossing waar ik zonder meer achter sta om aan verantwoorde natuurfotografie te doen.

Je publiceert artikelen, maar er is nog geen boek over je werk?

Ik schrijf inderdaad graag artikels als ik op missie ga voor een bepaalde soort, nogmaals om het verhaal achter de foto te delen. Maar mijn droom is een eerste boek, een overzicht van 20 jaar natuurfoto’s, dat zou hopelijk volgend jaar moeten verschijnen. Veel werk voor de boeg dus.

Wat zijn de projecten aan de horizon?

Er lopen verschillende projecten wereldwijd waar ik een beetje geheimzinnig over ga doen, zo gaat dat dan. Mooie en boeiende nieuwe plaatsen waar nog maar weinig mensen geweest zijn en hopelijk kan ik daar tegelijk nieuwe beelden maken voor mijn boek, alsook nieuwe reizen ontwikkelen zodat mensen dat mee kunnen gaan beleven binnenkort.