Menu

Onderdeel van Pixfactory

Is landschapfotografie puur natuur?

De verkiezingen voor waterschappen en provincies staan voor de deur als ik begin te schrijven aan deze tiende column. Om meteen terug te komen op de vraag waarmee ik de laatste beëindigde: “Is landschapsfotografie puur en alleen natuur of mogen daar ook menselijke elementen in zitten? Waar ligt voor jou de scheidslijn tussen cultuur en natuur?” werd ik tijdens een van de vele TV programma’s die er rondom de verkiezingen zijn, herinnerd aan deze slotzin uit mijn laatste column. En daarom wil ik je ook nu weer meenemen in mijn ontdekkingsreis als natuurfotograaf en zelfbenoemd landschapsfotograaf.
Een beeld dat toen en nu in ons Nederlandse landschap voor mij perfect uitbeeld. De poldermolen Goliath tussen 13 reuzen van molens anno nu. Niet om te polderen maar om energie te leveren. Fotograaf: Dave Zuuring

Het is door de programma’s die rondom de verkiezingen voor provinciale staten en waterschappen op nationale televisie waren dat ik geattendeerd werd op de aandacht voor natuur. In diezelfde periode ontving ik ook eindelijk mijn camera weer terug van de reparatieservice. Deze had ik tijdens een avontuur in het blauwe uur langs de IJssel, door het struinen, in diezelfde natuur laten vallen omdat ik een stukje natuur over het hoofd zag. De mindset voor fotografie was dus weer volop aanwezig, je camera na lange tijd terugkrijgen voelt als een soort reset. En dus ontstond ook het denken in beelden en waar vind ik een landschap om te fotograferen weer.

Is de moderne veeteelt net zo’n bedreiging als de verdozing voor ons Nederlandse landschap? Fotograaf: Dave Zuuring

Verschraling van het landschap

Mijn aandacht werd getrokken door een boeiende reportage waarin het verschralende Friese landschap aan de orde kwam. Ook werd ik later in een nieuwsbrief getriggerd over de verdozing‘ van ons landschap en kwam ik in een reportage terecht over biodiversiteit, boomkap en herinrichting van diezelfde kostbare natuur. Dat we ons zorgen maken om het Nederlandse landschap en de natuur is evident. Immers met mijn 45 jaar kan ik me eigenlijk niet anders herinneren dat onze welvaart, economische groei en bijvoorbeeld het streven naar meer asfalt altijd al lijnrecht op de natuur, landschap en inrichting van onze leefomgeving heeft gestaan.

De hand van de mens is in dit landschap goed zichtbaar. Fotograaf: Dave Zuuring

Bewustwording

Wat er nu anders aan is? Dat ik me er als zelfbenoemd landschapsfotograaf mee bezighoudt. Met name door de foto die de mevrouw toonde van hoe het agrarische landschap toen en nu was op dezelfde plek in Friesland, zette me met mijn fotografische blik tot denken. Het oude landschap was fotogeniek, kleurrijker en gevarieerder en daarmee dus aantrekkelijker voor fotografie. Ook de boer die overgegaan was op biologische landbouw en het verschil tussen zijn oude en nieuw weilanden uitlegde zette me verder aan tot denken. Vooral in het perspectief van andere natuur (vogels) die het aantrekt en daarmee dus variatie in het landschap. Immers die weilanden voor intensieve teelt zijn saai en vlak en nodigen niet uit voor die vogels, laat staan voor de mens om te stoppen en van te genieten.

Gaan we dit nog makkelijk vinden? Een bloemrijk weiland met pinkster- en paardebloemen in het voorjaar. Fotograaf: Dave Zuuring

Wist jij dat?

Dus door deze aandacht voor onze natuur ben ik weer eens verder gaan zoeken over ons landschap. Kortom, de ontdekkingsreis die ik een paar maanden geleden begon als zelfbenoemd landschapsfotograaf heb ik voortgezet. Wist jij bijvoorbeeld dat bijna 2/3e van onze Nederlandse bodem een agrarische bestemming heeft en dus gebruikt wordt voor land- en tuinbouw? En dat maar 15% bos en open natuurlijk terrein is? Als je dat beseft dan is het niet zo verwonderlijk dat ik dat voorbeeld van die mevrouw zo treffend vond in haar vergelijk tussen toen en nu qua ‘landschap’. Immers we verwarren – en ik voorop – het agrarische landschap nogal gemakkelijk als we een weiland zien met natuur.

Agrarisch of oud cultuurlandschap

En zo zocht ik op agrarisch landschap en kwam terecht op de site van de Rijksoverheid. BOEIEND wat daar te lezen is. En zoals altijd brengt Wikipedia ook weer uitkomst. Er worden nog al wat begrippen genoemd, zoals ik in mijn vorige column al op de term cultuurlandschappen stuitte. Wikipedia leerde mij nu: “Cultuurlandschappen zijn landschappen die niet alleen in gebruik zijn voor landbouw, maar ook voor stedenbouw en voor industrie, hoewel men dan vaak van stedelijke of industriële landschappen spreekt. Sommige oude cultuurlandschappen zijn rijk aan biodiversiteit, vermoedelijk door de beperkte en constante mate van menselijk ingrijpen. Door verlies van de economische functie zijn sommige van deze landschappen lange tijd bedreigd geweest, zoals bij het heidelandschap en beeklandschappen.

Een heidelandschap. Moeten we bomenkappen om dit soort landschappen te creëren? Fotograaf: Dave Zuuring

Biodiversiteit

Wat die reportages allemaal wel niet losmaken bij me. Want had ik het de alinea hierboven niet over ‘heidelandschappen’? Laat dit nu mijn favoriete landschap zijn om te fotograferen! Maar toen ik in dat item op televisie ontdekte en later online dit artikel erover las dat ze omwille van de zo geheten biodiversiteit complete bossen aan het kappen zijn op de Sallandse heuvelrug. Ze willen de verstuivingen en heide terug… van die uitspraak viel ik toch wel van mijn stoel… eeeeh… bankstel. Enerzijds moeten we CO2 reduceren, aldus het klimaatakkoord – dus niet teveel uitstoot door boskap – en anderzijds willen organisaties zoals Natuurmonumenten juist dat wat helpt bij CO2-reductie – bomen – dat we die kappen om jawel heidelandschappen en verstuivingen te creëren. Ik zeg, ik ga me nog maar eens goed verdiepen in de verkiezingsprogramma’s om voor mijn provincie de juiste keuze te maken. Hopelijk hebben jullie dat ook gedaan? Ja toch?

Een puur cultuurlandschap is dit beeld van Molen de Vlinder langs de Linge voor mij. Fotograaf: Dave Zuuring

Het besef

Dan kom ik tot slot ook dichter bij het antwoord op mijn eerder gestelde vraag “Is landschapsfotografie puur en alleen natuur of mogen daar ook menselijke elementen in zitten? Waar ligt voor jou de scheidslijn tussen cultuur en natuur?” Voor mij is het wel duidelijk. Ja, mijn landschapsfotografie mag zeker menselijke elementen erin kennen. Want ons Nederlandse landschap is een cultuurlandschap en kent daarmee altijd wel menselijke invloeden. Of het nu polders en sloten zijn of landbouw en een molen. Dat daar inmiddels, ook in mijn omgeving, steeds meer windmolens in verrijzen, is een feit. Ondanks dat ik daar nog wel aan moet wennen, is deze discussie min of meer van dezelfde orde als eeuwen geleden. Toen verrezen er ook molens in die landschappen omdat wij als mens de natuur naar onze hand konden zetten voor een betere toekomst.

Dus JA pure landschapsfotografie mag voor mij zeker menselijke elementen bevatten, want die scheidslijn tussen pure natuur en cultuur is in Nederland super dun. Hoe denk jij erover?

Geef een reactie

3 reacties

  1. Leuk Dave, dat je hierover schrijft. Zelf worstel ik al een hele tijd met deze vraag. Naar mijn idee is er amper echte natuur meer in ons land. Een bos zijn aangeplante bomen, dat is natuur? Een weiland is cultuur? Een natuurgebied dat 10 jaar geleden werd aangelegd en onderhouden door de mens is weer natuur? Een hunebed dat er al 5000 jaar ligt wordt gezien als cultuur. Ik vind het een en ander erg verwarrend. Zelf fotografeer ik het liefste enkel landschappen, ik doe een poging om datgene te fotograferen wat me aanspreekt. Zodra er al een verkeersbord of een houten hek in beeld is, is het al geen natuur meer? Een 5000 jaar oud hunebed is immers cultuur. Het komt erop neer dat ik met veel plezier cultuurlandschappen fotografeer en ik me niet meer druk wil maken of het natuur is of cultuur, als het landschap me aanspreekt, leg ik het met plezier vast. Dus heel veel en vooral cultuurlandschappen, daar komt het op neer. Met die foto’s kun je niet aan een wedstrijd mee doen, jammer dan. Ik fotografeer omdat ik het leuk vind, ik er een blij gevoel van krijg en niet om aan een wedstrijd mee te kunnen doen. Zelfs de lucht wordt al beïnvloed door de mens, denk maar aan vliegtuigstrepen. Nou ja dus gewoon op pad en genieten van het fotograferen, cultuur of natuur!!!!!!! Dank voor je column:-)

  2. Beste Dave,
    Volgens mij is er geen scheidslijn tussen cultuur en natuur. Dat komt omdat die twee niet naast elkaar staan c.q. nevengeschikt zijn. Cultuur is ondergeschikt aan natuur, dus alle cultuur is tevens natuur maar omgekeerd niet. Landschappelijk zou je kunnen zeggen dat cultuurlandschap een biotoop is dat met name door mensen is veranderd.
    Vrijwel altijd veroorzaken die menselijke veranderingen een toename van dynamiek en daarmee een verlies aan biodiversiteit. Dat was (heel) vroeger niet veel anders – wat nu veelal in NL als natuurgebied wordt gezien zoals de Veluwe, bos en hei, is niet meer dan een verwaarloosd eertijds cultuurgebied. Verwaarloosd omdat het naar maatstaven en inzichten van die tijd “op” was, o.a. door roofbouw ontstane zandverstuivingen. Het tegengaan van die expansieve verstuivingen was een der eerste taken van Staatsbosbeheer.
    60% van NL heeft momenteel nog een agra bestemming (was 70%, er is recentelijk 10% naar verstening en asfaltering gegaan). En toevallig heb ik van de week uitgerekend dat NL ong. 170000 ha natuurbestemming tekort komt naar EU maatstaven (bron: volgens prof. Berendse zou 17% natuurwaardenbestemming moeten hebben maar is dat in NL slechts 13%. Koud kunstje om vervolgens 4% van NL om te zetten in die 170000 ha). Maar waar haal jij die 15% vandaan? Die bestemming, of landschap nu in het hokje van agra of urbaan of natuur et cetera, gestopt wordt zegt overigens nog lang niet alles over natuurwaarden. In mijn jeugd waren de natuurwaarden in NL aanmerkelijk groter dan nu en dat geldt niet alleen voor de agrarische bestemming (ik vermoed dat industriegebied vandaag de dag meer natuurwaarden heeft dan agra).
    En landschapsfotografie is gewoon precies wat er staat: fotografie van het landschap. Dat landschap is altijd natuur en, in NL, ook vrijwel altijd cultuur, maar dat doet niet ter zake want alles is en blijft landschap.

  3. Beste Dave, dank voor je column.

    Ik ben het volledig eens met je conclusie! Landschapsfotografie mag ook wat mij betreft menselijke elementen bevatten. Sterker nog ik probeer een serie te maken van landschapfoto’s waar (negatieve) effect van menselijk handelen zichtbaar wordt (tips zijn welkom).

    Zodra je weer opgekrabbeld bent van de val van je bankstel is het wellicht aardig om standpunt van Natuurmonumenten te lezen als het gaat over Bomen, bos en bomenkap. De werkelijkheid ligt zoals zo vaak iets genuanceerder: https://www.natuurmonumenten.nl/standpunten/bomen-bos-en-bomenkap

    En tot slot volgens mij is de 2/3e die jij in column noemt de totale groene ruimte (agrarisch gebied, maar ook bos, open natuurlijk terrein en zelfs recreatie). Zie b.v. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/49/meer-agrarisch-gebied-wordt-open-natuurlijk-terrein

    Blijf schrijven en delen. In je columns zit voor mij vaak iets dat mij triggert. En dan zijn er natuurlijk nog de mooie foto’s. Inspirerend. Hartelijke groet, Emile

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

3 reacties

  1. Leuk Dave, dat je hierover schrijft. Zelf worstel ik al een hele tijd met deze vraag. Naar mijn idee is er amper echte natuur meer in ons land. Een bos zijn aangeplante bomen, dat is natuur? Een weiland is cultuur? Een natuurgebied dat 10 jaar geleden werd aangelegd en onderhouden door de mens is weer natuur? Een hunebed dat er al 5000 jaar ligt wordt gezien als cultuur. Ik vind het een en ander erg verwarrend. Zelf fotografeer ik het liefste enkel landschappen, ik doe een poging om datgene te fotograferen wat me aanspreekt. Zodra er al een verkeersbord of een houten hek in beeld is, is het al geen natuur meer? Een 5000 jaar oud hunebed is immers cultuur. Het komt erop neer dat ik met veel plezier cultuurlandschappen fotografeer en ik me niet meer druk wil maken of het natuur is of cultuur, als het landschap me aanspreekt, leg ik het met plezier vast. Dus heel veel en vooral cultuurlandschappen, daar komt het op neer. Met die foto’s kun je niet aan een wedstrijd mee doen, jammer dan. Ik fotografeer omdat ik het leuk vind, ik er een blij gevoel van krijg en niet om aan een wedstrijd mee te kunnen doen. Zelfs de lucht wordt al beïnvloed door de mens, denk maar aan vliegtuigstrepen. Nou ja dus gewoon op pad en genieten van het fotograferen, cultuur of natuur!!!!!!! Dank voor je column:-)

  2. Beste Dave,
    Volgens mij is er geen scheidslijn tussen cultuur en natuur. Dat komt omdat die twee niet naast elkaar staan c.q. nevengeschikt zijn. Cultuur is ondergeschikt aan natuur, dus alle cultuur is tevens natuur maar omgekeerd niet. Landschappelijk zou je kunnen zeggen dat cultuurlandschap een biotoop is dat met name door mensen is veranderd.
    Vrijwel altijd veroorzaken die menselijke veranderingen een toename van dynamiek en daarmee een verlies aan biodiversiteit. Dat was (heel) vroeger niet veel anders – wat nu veelal in NL als natuurgebied wordt gezien zoals de Veluwe, bos en hei, is niet meer dan een verwaarloosd eertijds cultuurgebied. Verwaarloosd omdat het naar maatstaven en inzichten van die tijd “op” was, o.a. door roofbouw ontstane zandverstuivingen. Het tegengaan van die expansieve verstuivingen was een der eerste taken van Staatsbosbeheer.
    60% van NL heeft momenteel nog een agra bestemming (was 70%, er is recentelijk 10% naar verstening en asfaltering gegaan). En toevallig heb ik van de week uitgerekend dat NL ong. 170000 ha natuurbestemming tekort komt naar EU maatstaven (bron: volgens prof. Berendse zou 17% natuurwaardenbestemming moeten hebben maar is dat in NL slechts 13%. Koud kunstje om vervolgens 4% van NL om te zetten in die 170000 ha). Maar waar haal jij die 15% vandaan? Die bestemming, of landschap nu in het hokje van agra of urbaan of natuur et cetera, gestopt wordt zegt overigens nog lang niet alles over natuurwaarden. In mijn jeugd waren de natuurwaarden in NL aanmerkelijk groter dan nu en dat geldt niet alleen voor de agrarische bestemming (ik vermoed dat industriegebied vandaag de dag meer natuurwaarden heeft dan agra).
    En landschapsfotografie is gewoon precies wat er staat: fotografie van het landschap. Dat landschap is altijd natuur en, in NL, ook vrijwel altijd cultuur, maar dat doet niet ter zake want alles is en blijft landschap.

  3. Beste Dave, dank voor je column.

    Ik ben het volledig eens met je conclusie! Landschapsfotografie mag ook wat mij betreft menselijke elementen bevatten. Sterker nog ik probeer een serie te maken van landschapfoto’s waar (negatieve) effect van menselijk handelen zichtbaar wordt (tips zijn welkom).

    Zodra je weer opgekrabbeld bent van de val van je bankstel is het wellicht aardig om standpunt van Natuurmonumenten te lezen als het gaat over Bomen, bos en bomenkap. De werkelijkheid ligt zoals zo vaak iets genuanceerder: https://www.natuurmonumenten.nl/standpunten/bomen-bos-en-bomenkap

    En tot slot volgens mij is de 2/3e die jij in column noemt de totale groene ruimte (agrarisch gebied, maar ook bos, open natuurlijk terrein en zelfs recreatie). Zie b.v. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/49/meer-agrarisch-gebied-wordt-open-natuurlijk-terrein

    Blijf schrijven en delen. In je columns zit voor mij vaak iets dat mij triggert. En dan zijn er natuurlijk nog de mooie foto’s. Inspirerend. Hartelijke groet, Emile

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Dave Zuuring

Dave Zuuring

Dave is een enthousiaste vrijetijdsfotograaf met een passie voor landschappen, stedelijke landschappen en blue hour fotografie. Vanuit zijn motto 'Make your Memory Today' wekelijks en soms dagelijks bezig met vastleggen, beleven en herbeleven op fotografie gebied.

Meer columns van deze auteur

Deze artikelen vind je vast ook interessant: