Menu

Onderdeel van Pixfactory

Koekoek, een delta vol leven – natuurboek van Edo van Uchelen

Het is een grauwe dag, 24 december 2015, als ik in Drenthe arriveer. Dom mijn navigatie volgend vergeet ik dat veel wegen in deze omgeving rustig van verhard overgaan in modderige zandpaden. Aarzelend blijf ik met mijn oude terreinwagen aan het begin van het modderpad staan, zou de bekende natuurfotograaf en ecoloog Edo van Uchelen werkelijk aan een modderpad wonen? Ik weet dat hij een heus natuurgebied rond zijn huis heeft gemaakt, is dit zijn manier om op te gaan in de natuur? Mijn speelsheid overwint het van verstand en vol enthousiasme ga ik offroad het avontuur tegemoet. Zonder vast te komen zitten arriveer ik bij het pittoreske huis van Edo, vlak vóór zijn huis blijkt het verharde stuk te beginnen. Ik word vol enthousiasme door Edo begroet en aan de koffie vraagt hij mij... ben je wel vanaf de goede kant het pad ingereden?
Natuurboek Koekoek Delta vol leven Fotograaf: Edo van Uchelen

Fotograaf, time-lapse filmer, schrijver of ecoloog?

Het lezen van iemands boek is leuk, maar ik vind het nog leuker om met iemand kennis te maken als ik een boek echt wil begrijpen. En zo maak ik midden in de natuur kennis met een voor mij bekende naam binnen de wereld van de natuurfotografie. Edo is voor velen bekend als één van de schrijvers van het ‘handboek natuurfotografie’, organisator en reisleider van diverse fotografie- en vogelreizen en facilitator van workshops in zijn eigen ‘natuurgebied’. Maar ook is Edo betrokken geweest bij het maken van de tweede Nederlandse grote natuurfilm ‘Holland, natuur in de delta‘. En met deze film, is zijn boek ‘Koekoek, een delta vol leven‘ uitgekomen. Ik had zijn naam al gezien in het team van de film, toch ken ik Edo vooral als fotograaf en niet als filmer.

Jonge ringslang op blad waterlelie
Jonge ringslang op blad waterlelie. Fotograaf: Edo van Uchelen

“Ik heb veel tijd geïnvesteerd in het ontwikkelen van mijn eigen ‘natuur’. Vanuit mijn kennis als ecoloog en liefde voor reptielen en amfibieën heb ik het gebied achter mijn huis ingericht voor o.a. boomkikkers. Bij het maken van de film was de wens naar beeld van boomkikkers en toen kwamen ze al snel bij mij. Het moeilijkste was het time-lapse beeld van de ontwikkeling van boomkikker eitjes tot kikkervisjes. Vol overgave heb ik deze voor mij nieuwe techniek eigengemaakt en onder gecontroleerde omstandigheden deze enerverend ontwikkeling gadegeslagen. Als dank voor deze en andere bijdragen aan de film heb ik samen met EMS het boek ‘Koekoek, een delta vol leven’ mogen maken.”

Het hele proces van de ontwikkeling van de kikkervisjes van enkele dagen samengevat in een fragment van slechts tientallen seconden. Fotograaf: Edo van Uchelen.

 

Op de vraag of dit een tak van sport is waar hij verder mee wil is Edo vrij duidelijk:

“Ik heb hier erg veel van geleerd maar het kost ontzettend veel tijd. Zeker de gespecialiseerde time-lapses voor deze film. Of dit een tak van sport gaat zijn waarin je je beroepsmatig kan vestigen vraag ik mij af maar vooralsnog heeft het niet mijn ambitie. Hoe mooi film ook is, ik ben toch fotograaf in hart en nieren.”

Kraanvogels... heerlijke sfeer
Kraanvogels… heerlijke sfeer. Fotograaf: Edo van Uchelen

Fotograaf of ecoloog?

“Ik zie veel natuurfotografen met slechts geringe kennis van natuur. Gewoon op pad gaan op zoek naar mooie beelden of soorten. Voor mij was fotografie niet los te maken van de kennis van natuur. Juist mijn ecologische kennis heeft mij geholpen om flora en fauna beter te begrijpen, inschattingen te kunnen maken over voorkomens maar ook van gedrag. Aan ecosystemen kun je zien wat de potentie is, wat er voor kan komen, zodat je gericht op zoek kan gaan. Ecologische kennis en fotografie zijn voor mij onlosmakelijk verbonden, zonder mijn kennis en ervaringen zou ik niet alles hebben kunnen doen of vastleggen wat ik wilde.”

Driedoornige stekelbaars school
Driedoornige stekelbaars school. Fotograaf: Edo van Uchelen

Vernieuwend natuurboek

De titel geeft weinig weg van waar het boek over gaat. Is het een verhandeling over Nederlandse natuur? Een fotografieboek met mooie beelden van ons land? Geeft het boek en tips over natuur en fotografie?

“Ik wilde een open verhaal schrijven over de natuur in Nederland maar ook (nieuw) licht werpen op de ontwikkeling van natuur. In ons land heerst een bepaald beeld over hoe natuur zou moeten zijn en hoe wij de natuur moeten beheren, en dat is ook wat er gebeurt: beheren. Wij denken dat natuur altijd beheerd moet worden, beheer gaat over doelsoorten en natuurtypen, beheersbeleid wordt gemaakt naar ons ideaal beeld van natuur. Maar weten we eigenlijk wel hoe ons land in elkaar steekt? Er zijn veel meningen, maar is er ook genoeg kennis? Heb je enige idee hoeveel diersoorten juist de laatste jaren enorm in opkomst zijn? Als je natuur nou eens anders definieert dan naar onze ideaalbeelden, maar gewoon kijkt naar de steeds groter wordende populaties flora en fauna die 50 jaar geleden volledig waren verdwenen uit ons land moet je toegeven dat natuur zich aanpast en op een bepaalde manier herstelt. Met dit boek wil ik niet met de vinger wijzen, maar op positieve wijze nieuw licht werpen op de soms dogmatische denkbeelden over natuur.”

En ik moet toegeven dat hier niets onwaars mee gezegd is. Hoewel het boek oogt als een zwaar salontafel boek leest het heerlijk weg. Edo neemt mij mee in zijn belevingswereld en verhaalt over de Nederlandse natuur op heldere frisse wijze. Ik was een beetje bang dat ik ondergedompeld zou worden in ecologische verhandelingen, maar naast zijn grote kennis weet hij juist de basale kennis, waarvan hij vindt dat zowel fotograaf als natuurliefhebber die zou moeten weten, op eenvoudige wijze over te brengen. Geen hoogdravend verhaal maar begrijpelijk en duidelijk. ‘Inspirerend en vernieuwend, onconventioneel, prikkelend en soms een tikkeltje cynisch’, zo omschrijft Edo zijn schrijfstijl en inhoud op zijn website. Dat riekt naar zelfbevlekking maar eigenlijk ben ik het er wel mee eens. Hoe logisch sommige denkbeelden ook zijn, ook ik betrap mij erop dat ik toch ben opgevoed met de typisch Nederlandse opvatting over natuur. En Edo zet mij hier wel aan het denken, niet in de laatste plaats door de logische stellingen die vergezeld gaan met prachtige beelden. Overigens hebben vele gastfotografen hun beeld ter beschikking gesteld aan dit boek, ere wie ere toekomt!

Appelvink
Appelvink. Fotograaf: Edo van Uchelen

Maar… waarom nou de koekoek?

Anders dan de titel door de snelle lezer doet vermoeden heeft de koekoek niets met de vogel te maken. Vooral de oudere lezers zullen de naam koekoek herkennen als naam, niet boer Koekoek maar nog eerder: Marinus Adrianus Koekkoek. Deze in 1944 overleden Koekoek was tekenaar en schilder en voor vele oudere lezers onder ons bekend van de biologie schoolplaten. Hij tekende in – voor zelfs jongere lezers bekende – twee series schoolplaten herkenbare Nederlandse natuurlandschappen, zoals in zijn tijd kenmerkend was. Elke plaat was een zoekplaat aan dieren en planten, boordevol soorten en elementen en voor de schoolgaande kinderen – die niet opgroeiden met internet, natuur op YouTube of foto’s op Instagram – een bron van inspiratie om bij weg te dromen. Niet gek dat Edo juist deze platen heeft gekozen als leidraad voor zijn boek, wegdromen in de platen en daarna met zijn verhaal verder wegdromen in zijn foto’s.

Maar ten tijde van Koekoek was Nederland anders dan nu, sommige natuurgebieden van nu bestonden toen niet. Daar is een creatieve oplossing voor gevonden.

“Geheel in de stijl van Koekoek heeft Jeroen Helmer van ARK natuurontwikkeling nieuwe schoolplaten getekend. En zo hebben wij meer dan 70 jaar na zijn overlijden niet alleen de platen van Koekoek opnieuw tot leven kunnen wekken, maar zijn serie uitgebreid met platen van deze tijd: Biesbosch, natuurontwikkeling (Koekoek kende het fenomeen uitgezette grote grazers nog niet), natuur in de stad (voor Koekoek was natuur alles behalve in de stad)”.

Veld met brede orchis
Veld met brede orchis. Fotograaf: Edo van Uchelen

Interessant voor natuurliefhebber, fotograaf en tuinman

Groene specht met jong
Groene specht met jong. Fotograaf: Edo van Uchelen

De diversiteit in natuur in Nederland wordt geflankeerd door de diversiteit in onderwerpen die Edo behandelt. Met zijn eigen ervaring (en eigen natuurgebiedje) als uitgangspunt vertelt hij niet alleen over Nederland, maar ook hoe je als natuurliefhebber en fotograaf hier optimaal van kan genieten. Lijstjes met favoriete plekken worden aangevuld met tips over hoe je het beste vogels, zoogdieren of koudbloedigen kan fotograferen. Haalbare tips die juist uitgaan van de kennis en kunde van de fotograaf in plaats van aan te zetten tot aankoop van dure materialen. Daarmee maakt hij de noodzaak tot gedegen natuurkennis alleen nog maar groter. Maar ook als je je eigen tuin – want overal spreekt hij zich uit voor het fotograferen of observeren van natuur dicht in je eigen buurt – om wilt toveren tot een natuurvriendelijk paradijs vol potentie voor flora en fauna geeft hij uitgebreide tips. Startend bij de achterliggende ecologie geeft hij aan hoe je je eigen omgeving aan kunt passen om uiteindelijk genietend in je tuin de meest uiteenlopende soorten te mogen begroeten. Kortom, een makkelijk leesbaar boek vol kennis, ervaring en tips.

 

Ben ik dan alleen maar lyrisch? In zekere zin wel maar ik heb wel een kritische noot. Persoonlijk zou ik toch graag wel bijschriften hebben gezien bij de vele beelden. Nu ben ik door jaren ervaring inmiddels geen onbekende meer met soorten, maar ik kan mij voorstellen dat het voor relatief nieuwe natuurliefhebbers af en toe zoeken is in de tekst naar welke soort zij op de foto zien. Heb je geen idee hoe een tureluur of kemphaan eruit ziet? Dan moet je de hoofdtekst goed lezen, maar dat zal geen probleem zijn. Eenmaal gestart lees je het boek rustig in een dag uit…

Kortingsactie

Ben je benieuwd naar het boek ‘Koekoek, een delta vol leven’ van Edo van Uchelen? Op dit moment is er een kortingsactie en betaal je slechts 19,95 euro ipv 24,95. Kijk hiervoor snel op zijn website www.wildernistrek.nl/boek

 

Vogelhut en verharde weg

Tijdens de dag verhuizen we samen naar de vogelhut van Edo waar het een af en aan vliegen is van prachtige soorten. Als niet-vogelaar is voor mij elke vogel een genot om te aanschouwen, maar al snel merken we dat ons gesprek meer aandacht opeist dan de specht die op nog geen 1,5m van ons in alle rust zit te eten. Alleen een bruine rat doet ons even ophouden en in stilte genieten we van het diertje dat voor de hut scharrelt. “Die heb ik nog nooit gezien hier overdag”. Ik hoor het enthousiasme in zijn stem. Geweldig te merken dat iemand die al meer dan 30 jaar de mooiste plekken bezoekt en alles al wel gezien heeft zich nog steeds kan verwonderen over de natuur om hem heen.

Ik twijfel nog even of ik mijn auto weer zal ‘uitlaten’, maar ik besluit dat ik toch maar via de verharde weg het domein verlaat. Edo, dank je wel voor de inspirerende ontmoeting en fijne dag!

Eén reactie

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Eén reactie

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: