Kwetsbaarheid
…“Niet alleen het vastleggen van de schoonheid in de natuur, maar ook haar kwetsbaarheid is van belang. Het vastleggen van die kwetsbaarheid – wat misschien al beschadigd of kapot is – kan de ogen van de kijker openen….” @citaat Theunis Piersma
Zorgen
Wereldwijd zijn er grote zorgen over onze natuur en over allerlei bedreigingen, waarmee onze leefwereld wordt aangetast. Dagelijks worden we geconfronteerd met berichten over klimaatsverandering, verdroging, verzuring, ontbossing, terugloop biodiversiteit, versnippering en vernietiging leefgebieden, vervuiling, enz.…. Allerlei bedreigingen die in totaliteit bijna niet te bevatten zijn. Een optimist ziet hier en daar kansen en mogelijkheden het tij te keren, de pessimist raakt steeds verdrietiger en haakt af.
Verstoring; “Stille getuigen – in het zonnetje gezet- misplaatst ornament” @Monique Buising
Betrokkenheid
Als natuurfotografen zien we dit zelf natuurlijk ook op al die plekken, waar we zoeken naar de pracht van de natuur. We genieten van het mooie in onze omgeving en hebben tegelijkertijd onze bezorgdheid over het verloren gaan van veel bijzondere natuur. Iedereen die probeert op een eigen wijze het karakteristieke van de natuur en het landschap vast te leggen, ervaart tegelijkertijd de kwetsbaarheid ervan en ziet de effecten van al die grotere bedreigingen.
Jong leven; “Doorgevers van licht – dragers van verwachtingen- vreugdevol vervolg” @Monique Buising
De vraag
Hebben we ook een kans om vanuit dat perspectief een boodschap af te geven aan onze omgeving? Voelen we ook een verantwoordelijkheid om onze getuigenissen te delen en onze zorgen te uiten? De leden van de VNF-Friesland hebben, vanuit die beleefde verantwoordelijkheid, dit thema opgepakt. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een expositie in museum Heerenveen. Een expositie, waarin de kijker wordt meegenomen en betrokken bij dit actuele thema.
Bedreiging; “Bonte woestenij- toegedekt door duisternis – grimmig genoegen” @Monique Buising
Inspiratie
Met dit artikel probeer ik een kleine inkijk te geven in de achtergrond en keuzes bij een dergelijk proces. Het kan misschien leiden tot inspiratie voor ieder individueel of in groepsverband om op een eigen wijze met een (jaar)-thema aan de slag te gaan en er invulling aan te geven. Mogelijk verrijkt een dergelijke uitdaging jezelf en/of onze natuurfotografie met een maatschappelijk relevant verhaal. En lukt het om mensen aan het denken te zetten en te inspireren om een bijdrage te leveren aan behoud van kwetsbare natuur. Verandering (en dat is echt nodig!) is moeilijk en begint toch vaak met urgentiebesef of met verlangen. Misschien kunnen we het mes aan twee kanten laten snijden ….?
Fragiliteit “ Vederlicht treffen zuchtjes- confronterend zacht – weerloos in de wind” @Monique Buising
Keuzes maken
Vooraf is er nagedacht op welke deelgebieden we ons zouden willen richten en we constateerden dat, “om de beschouwer te willen raken”, we niet alleen de negatieve aspecten van teloorgang wilden laten zien. Maar kwetsbaarheid in te bedden in een veel breder geheel. In de dagelijkse berichtgeving overheerst toch al de aandacht op crisissfeer en het negatieve. We wilden zeker niet kiezen om eenzijdig accent te leggen op misstanden en veroorzakers daarvan. Wel de aandacht leggen waar het uiteindelijk om gaat, namelijk het behoud van een goede leefomgeving en een duurzame rijke natuur ten behoeve van huidige en volgende generaties. Vandaar onze keuzes met het tonen van die kwetsbaarheid! Wellicht wel wat ambitieus of hoogdravend, maar tegelijkertijd is het ook als prettig en uitdagend ervaren om hieraan te kunnen (mee)werken.
Dier in Wereld; “Vluchtig oog in oog op de – grens van zilt en zand- hemelsblauw onthaal” @Monique Buising
Thema’s
Op welke wijze kom je dan tot thema’s of onderwerpen? Daar kun je een heel denkproces van maken of je kunt ook gewoon aan de slag gaan. Uiteindelijk is gekozen om zeven deelthema’s uit te werken en zo een mooie balans te creëren voor het onderwerp “kwetsbare natuur”. Elke keuze hierbij is natuurlijk arbitrair, maar dit maakte wel dat de verschillende fotografen hun persoonlijke voorkeuren konden inbrengen bij de algemene opdracht.
De volgende thema’s zijn uitgewerkt:
- jong leven – fragiliteit – dier in wereld- verloren- bedreiging – gevangen – verstoring.
Bij de eerste drie thema’s ligt vooral de nadruk op de kwetsbaarheid in de natuur. Wat een kwetsbare indruk maakt noemen we dan teer of fragiel. Bijvoorbeeld de kelkblaadjes van een bloem, de vleugels van een insect, dunne steeltjes en hoedjes van mycena ‘s, het web van een spin, ijshaar en ijskristallen, de lange voelsprieten van de sabelsprinkhaan, enz. Ondanks deze kwetsbaarheid op het oog overleeft het toch.
Gevangen ; “Te midden van dauw – ragfijne hardvochtigheid- wondere weefsels “ @Monique Buising
De overige vier thema’s raken meer de kwetsbaarheid van de natuur. Dit laatste is sinds een aantal decennia veel prominenter in beeld en vooral door toedoen van de mens. De natuur is kwetsbaar voor het in omloop brengen van allerlei niet-natuurlijke en natuurlijke stoffen (kunstmest, bestrijdingsmiddelen, medicijnen, hormonen, plastic, kooldioxide en stikstofoxiden, enz.) en vooral de schaal waarop dit gebeurt. Verdroging, verzuring , ontwatering, enz. heeft vaak grote invloed. Het grootschalig in beslag nemen van ruimte door de mens verkleint het leefgebied van de ‘overige natuur’. De gevolgen zijn al te bekend: minder bodemleven, minder vogels, minder bloeiende planten, minder insecten en verstoring van de evenwichten. In al deze thema’s liggen legio mogelijkheden vanuit het perspectief van fotografie.
Verloren; “Vluchten kan niet meer- onbezielde verenpracht -koude ontmoeting” @Monique Buising
De expositie
Ideeën ontstonden er ook over de wijze van presenteren en in welke setting dat zou kunnen. Door een goede relatie met museum Heerenveen kregen we alle ruimte voor een vrije inrichting van een expositie. Mede door een fototentoonstelling te verdiepen met poëzie en beeldende kunst geeft dat een veel bredere insteek, dan alleen naar mooie, boeiende en indringende natuurfoto’s te kijken. Er was ook tegenslag! Door de lockdown en sluiting van de musea precies één week na de opening van de expositie kwam er wel een domper. “Alles blijkt toch wel kwetsbaar”.
Mogelijk krijgen we in de komende maanden nog voldoende kans om mensen kennis te laten maken met dit bijzondere project.
Aan de expositie “Kwetsbare natuur” werkten mee de leden van de VNF-F, Monique Buising ( poëzie), Tineke Meinema en Marjen Blanken (beeldende kunst) en museum Heerenveen. De expositie is geopend tot en met 29 augustus 2021. Voor meer informatie: Kwetsbare natuur VNF-Friesland.
Kwetsbare natuur…….. eindige veerkracht
De expositie is te bezoeken op alle werkdagen, met uitzondering van de maandag, van 11.00 tot 17.00 uur en op zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Adres: Museum Heerenveen, Minckelersstraat 11, 8442 CE Heerenveen. Info: heerenveenmuseum.nl.