Menu

Onderdeel van Pixfactory

Liever concreet of abstract?

“Maar hij is toch onscherp zegt Marja”, terwijl ze een prachtige bijna abstracte foto met heel veel dynamiek laat zien van wat bladeren aan een boom. Tijdens de workshopreeks “de essentie van” - sessie “beweging” had Marja op een tiende van een seconde met de losse pols “bewegingen” gemaakt en dat gaf een bijzonder effect. Het blad was nog net herkenbaar maar er was een sfeer bijgekomen van zachtheid die de uiterlijke kenmerken van het onderwerp zelf overtrof.
Experimenteel beeld tijdens een workshop.
Experimenteel beeld tijdens een workshop. Fotograaf: Arie van den Hout

Het blijkt vaak voor velen wat confronterend om de wereld door middel van fotografie op andere wijze uit te drukken dan dat we hem zien. Vaak wordt er gehecht aan hoe het er ”écht” uit ziet. Het andere wordt dan nog al eens als onwaar bestempeld met de woorden “zo zag het er in het echt niet uit”. Voor mij een reden om eens een hele basale uiteenzetting te doen over de verschuiving van concreet naar abstract.

Dus, om te beginnen, wat is werkelijkheid? Is dat wat we zien de werkelijkheid? Een bij ziet met zijn facetogen iets anders dan wij. De werkelijkheid is dus een interpretatie via onze zintuigen door ons brein. Een feitelijke absolute werkelijkheid is er niet. Dat feit vind ik al een prima toestemming om ook met de zogenaamde werkelijkheid te spelen en meer de nadruk te leggen op de essentie van het gevoel en de verwondering dat iets oproept dan de zogenaamde werkelijkheid die we met de ogen zien.

Als iets abstracter en minder concreet wordt lijkt dat vaak beter een gevoel, of de essentie van iets, over te brengen.

Gewoon bewogen? Of begint er iets anders te ontstaan?
Gewoon bewogen? Of begint er iets anders te ontstaan? Fotograaf: Arie van den Hout
Veren? Golven? Blad? Het onderwerp verdwijnt langzamerhand en er ontstaat een sfeer.
Veren? Golven? Blad? Het onderwerp verdwijnt langzamerhand en er ontstaat een sfeer. Fotograaf: Arie van den Hout

Uit de prullenbak?

In eerste instantie mogen we dan loslaten dat een foto altijd haarscherp moet zijn, met veel detail en er geen bewegingsonscherpte in mag zitten. Dat een onscherpe foto vaak mislukt genoemd wordt begrijp ik, maar als een intentioneel bewogen foto mislukt wordt genoemd vanwege de beweging is er een verschil in inzicht.

Onlangs zei iemand tijdens een gesprek over dit onderwerp gekscherend tegen mij: “nou, dan kan ik al mijn onscherpe of bewogen foto’s weer uit de prullenbak gaan halen!” En ja, wellicht zit er wat bijzonders tussen. Maar wat is nu het verschil tussen een bewogen of onscherpe foto en een bewogen of onscherpe foto die wat met je doet?

Intentie

Als je bijvoorbeeld door middel van beweging, van het onderwerp of van je zelf (ICM – intentional camera movement), een bepaald effect wilt bereiken, bijvoorbeeld een sereniteit of een zachtheid, dan is de intentie er om een gevoel uit te drukken. Dat is een gevende, creërende activiteit.

Als er een torenvalk op een paaltje zit en je hebt je statief niet bij je en de torenvalk is bewogen, dan is het je gewoon niet gelukt een scherpe foto te maken.

Mag dat?

Voor velen is het wennen om aan de gang te gaan met beweging en abstractie. En overigens ook met betrekking tot bijvoorbeeld “high key- of low key fotografie”. Soms vragen mensen zelfs aan me “mag dat?”, alsof ze fotograferen binnen gestelde kaders van wat mag en wat niet, nog al eens aangeleerd bij opleidingen en vakscholen. Tevens kan je jezelf betrappen op een onbewuste mentale inbeelding van een beoordelend publiek (wat een ander ervan vindt).

Als je jezelf toestemming hebt gegeven, en je gaat buiten je comfortzone van het scherp en onbewogen moeten zijn van je onderwerp in een foto, begint de ontdekkingsreis naar abstractie.

Er lijkt een soort “schuif” te zijn in abstractie van waar een onderwerp nog herkend wordt, en wellicht iets onscherp of bewogen is, naar totale afwezigheid van een herkenbaar onderwerp. Een iets onscherpe of bewogen foto is vaak precies wat het is, een onscherpe foto. Maar als je daaraan voorbij gaat komt het dan nog onbekende gebied van de abstractie.

Deze “schuif” is voor mij vaak ook de schuif van iets registeren (vastleggen wat je concreet ziet) naar je zelf uitdrukken; iets maken wat er nog niet is. En uiteraard is dit slechts een incomplete verkenning, want je kan jezelf natuurlijk ook uitdrukken door iets wat je ziet concreet en scherp vast teleggen en er jouw invulling aan te geven door middel van belichting, compositie, witbalans etc.

Bekijk het van alle kanten en geef jezelf toestemming de uitersten op te zoeken.
Bekijk het van alle kanten en geef jezelf toestemming de uitersten op te zoeken. Fotograaf: Arie van den Hout

De schuif van de mate van abstractie is voor mij ook de schuif van informatie naar informatie loos. En dat vind ik een super interessant gebied. Want hoe komt het dat uiteindelijk de “niet informatiewaarde”, de sfeer, het gevoel, toch meestal bepalender en sterker blijkt dan de informatiewaarde (vaak het onderwerp)?

Nog steeds hetzelfde blad, nu onherkenbaar
Nog steeds hetzelfde blad, nu onherkenbaar. Fotograaf: Arie van den Hout

Originaliteit

Die vraag brengt mij bij het begrip originaliteit. Wat origineel is, is (nog) onaangetast, oorspronkelijk en dus niet beïnvloed door iets anders; authentiek dus. Daar hebben we iets mee! Waarom zou dat zijn? Onaangetast vinden we fijn. Als je zonder vooringenomenheid, zonder referentie, puur uit jezelf fotografeert, fotografeert je originele zelf feitelijk. Zonder beïnvloeding van een ander. Daar zit geen kopiëren, nadoen of het najagen van een specifiek resultaat in … meer een vrije beweging.

Zouden we op zoek kunnen zijn naar ons ware zelf? En dan die herkenning ervaren in het beeld dat daaruit voortkomt? En dat dat dan niet beïnvloed is door een ander? Is dat ons ware zelf? Dat wat niet beïnvloed is door een ander? Willen we dat uitdrukken? En herkent een ander dat als schoonheid? “Schoon” van beïnvloeding, “schoon” van conditionering: als puurheid?

Waar begin jij?

Waar vinden we die puurheid? Als we verstillen. Verstillen is niet meer hoeven te weten, geen resultaat najagen en de controle loslaten. Denken en weten is het tegenovergestelde. Dat is controle. Verrassingen, en feitelijk je zelf, eigenheid en originaliteit komt vrij als je durft de controle los te laten en niet te weten. Daar begint de echte jij! En dan betreedt je een nieuwe ruimte die altijd vers is, en waar je originele verwondering als vanzelf aan gaat. Vanuit die originele plek zie je ook het originele (lees: de essentie) in alles. Dat kan een kleurencombinatie zijn, een lichtval, een contrast of gewoon een inval om ergens op een bepaalde manier een foto van te maken om dan te zien dat daar iets heel bijzonders uitkomt wat je raakt en herkent als jezelf, wat gewoon fijn en mooi is, niet om een reden.

En natuurlijk vergt het ook oefening en wennen om de essentie steeds meer te gaan herkennen en om die essentie juist door middel van abstractie uit te drukken.

Weet je nu wat het leuke is? Wat een ander er ook van vindt, het is hoe jij je voelt, hoe jij je uitdrukt, hoe jij je gevoel uit! Niemand kan jouw gevoel en verwondering wegnemen. Dus blijf vooral je grenzen verleggen. En gewoon een beetje “pielen” uh “experimenteren”, zoals ik tijdens deze workshop.

Ik ben benieuwd hoe jij hier in staat, liever concreet of abstract? Laat het weten in een comment.

 


Wil je leren hoe je sfeervolle foto’s maakt en jezelf ontwikkelt als natuurfotograaf? Klik hier voor meer informatie over de workshops van Arie van den Hout.

Geef een reactie

9 reacties

  1. Ik kan van zowel concreet, als abstract erg genieten. Ik heb het vermoeden, dat als ik niet in woorden kan uitdrukken, waarom ik aan een bepaald abstracte beeld zoveel plezier beleef dat ik dan dichter bij m’n gevoel kom, dan het wel in woorden kunnen weergeven van m’n reactie bij een aangenaam concreet beeld.

  2. Wat een mooi artikel en wat een mooie invalshoek van hoe je ernaar kijkt. Ik beoefen al een tijdje ICM, maar doe dat vooral uit artistieke overwegingen (dacht ik). Ik vind sommige foto’s die ik maak echt mooi, die anderen minder waarderen (en een enkele er helemaal ondersteboven van is) en nu begrijp ik dat ik ze zo mooi vind, omdat ik dat ben, het mijn essentie, mijn zijn is….Er valt veel op zijn plek nu, fijn!!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

9 reacties

  1. Ik kan van zowel concreet, als abstract erg genieten. Ik heb het vermoeden, dat als ik niet in woorden kan uitdrukken, waarom ik aan een bepaald abstracte beeld zoveel plezier beleef dat ik dan dichter bij m’n gevoel kom, dan het wel in woorden kunnen weergeven van m’n reactie bij een aangenaam concreet beeld.

  2. Wat een mooi artikel en wat een mooie invalshoek van hoe je ernaar kijkt. Ik beoefen al een tijdje ICM, maar doe dat vooral uit artistieke overwegingen (dacht ik). Ik vind sommige foto’s die ik maak echt mooi, die anderen minder waarderen (en een enkele er helemaal ondersteboven van is) en nu begrijp ik dat ik ze zo mooi vind, omdat ik dat ben, het mijn essentie, mijn zijn is….Er valt veel op zijn plek nu, fijn!!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Arie van den Hout

Arie van den Hout

Arie van den Hout is sinds zijn jeugd gepassioneerd natuurliefhebber, fotograaf en onderzoeker. Hij deelt zijn passie graag, o.a. via workshops. Genieten staat voorop, de rest volgt van zelf, is een van zijn motto’s.

Meer columns van deze auteur

Deze artikelen vind je vast ook interessant: