Meervoudige belichting, creatieve toepassingen

Via de sociale media rollen af en toe foto’s over je scherm die met behulp van meervoudige belichting (Multiple Exposure) tot stand zijn gekomen. Als zulke foto’s jou aanspreken of zelfs inspireren, dan ben je natuurlijk ook benieuwd hoe ze tot stand zijn gekomen. Om die nieuwsgierigheid tegemoet te komen toont dit artikel een selectie van beelden met hun verhaal en technische toelichting.
Inspiratie kan je overal vinden. Voor deze foto was dat de appelbloesem van Vincent van Gogh. Fotograaf: Jowan Iven

Metagegevens

Zoals je weet worden de gegevens van een foto opgeslagen in de metagegevens. Een setje data dat ergens versleuteld zit in je jpeg of RAW foto waarin de software kan vinden met welke instellingen je de foto hebt gemaakt. Opvallend genoeg ontbreekt het gegeven of een foto met meervoudige belichting is gemaakt. Laat staan welke modus je hebt gebruikt (zie vorige tutorial). Dit betekent dat je de historie van een foto veelal uit je geheugen moet opdiepen. Want ik neem aan dat niet heel veel fotografen nauwgezet opschrijven hoe ze de foto maken.

Dat is ook meteen de disclaimer voor het nu volgende overzicht met foto’s. Van slechts de laatste foto, in een reeks, zijn de metagegevens bekend. Wat inhoudt dat ik naar de rest van de instellingen mag raden. Zelfs in het veld lukt het me vaak niet om dezelfde foto nog eens te maken. Met name als ik meervoudige belichting combineer met bepaalde camerabewegingen. Probeer die exacte beweging dan nog maar eens te maken. Het beste kan je de begeleidende beschrijvingen zien als een richtlijn om daarna zelf aan de slag te gaan.

Water en bomen

Bij deze foto van een bos en rimpels op het wateroppervlak van een beekje is de meervoudige belichting op stand Light gezet. Je ziet dat in de foto heel goed terug omdat de lichte delen van het water voorrang krijgen op de donkere delen van de bomen. Om de structuren van zowel water als bomen te behouden zijn hier slechts 2 opnames gemaakt. Maak je meer opnames dan gaan de grotere structuren al gauw verloren. Dat is een balans die je ter plekke even uittest. Erg belangrijk voor deze foto is de rimpeling op het water. Een te fijne rimpeling geeft een heel ander resultaat. Door met een telezoom te werken kon ik inzoomen op de rimpels om ze zo groot mogelijk in beeld te krijgen.

Men neme een paar bomen en wat water. Fotograaf: Jowan Iven

Kaleidografie

Waar de term kaleidografie vandaan komt mag helder zijn. De foto’s lijken op de beelden die je vroeger via een kaleidoscoop kon bewonderen. Bij iedere draai verscheen een ander patroon in de kijker. Door kaleidografie tegenwoordig te combineren met fotografie is plots de term kaleidografie opgedoken. Hans Schot is al ver gevorderd met deze techniek en geeft in editie 42 van natuurfotografie magazine uitleg hoe je zulke beelden samen kan stellen. Meervoudige belichting op stand Dark is overdag de beste keuze als je met donkere onderwerpen werkt. Daarnaast helpt een balhoofd met gradenaanduiding voor een perfecte verdeling van de bomen. Je gaat 360 graden rond dus is het wel zo handig om een verschuiving te kiezen waarbij je exact op 0 eindigt. Camera omhoog mikken en draaien maar.

Kaleidografie, zou dat het nieuwe woord van 2019 worden? Fotograaf: Jowan Iven

Willekeur

Leuk om mee te oefenen dat kaleidografie, maar daar hoeft het niet te stoppen. Kies eens een markante boom uit in het bos. Hoe minder bladeren aan de bomen zitten des te markanter wordt een boom voor meervoudige belichting. Winter, herfst en de vroege lente zijn daarom het meest geschikt. Opnieuw kies je voor Dark en mik niet recht omhoog maar onder een hoek van 45 graden om te starten. Twee opnames zijn genoeg, maar regelmatig maak ik er een derde opname bij die helemaal niets met de markante boom heeft te maken. Deze opname wordt door het totaalbeeld verweven en geeft het een extra schwung die je niet meteen kan thuisbrengen wanneer je naar het eindbeeld kijkt.

Hoezo kaleidografie? Jij bepaalt de regels. Fotograaf: Jowan Iven

ICM, Intentional Camera Movement

ICM is het bewust bewegen van je camera tijdens het maken van de foto. Om dit goed tot zijn recht te laten komen worden langzamere sluitertijden gebruikt. Wat als je deze techniek combineert met meervoudige belichting? Dat kan natuurlijk ook. Er zijn teveel mogelijkheden om op te noemen. De eerste van twee voorbeelden wordt hier uitgelicht. Vanwege de verticale structuren in het bos neem je een foto met langere sluitertijd in een verticale beweging. Oefen een paar keer, zonder dubbele belichting, totdat je de juiste combinatie sluitertijd en bewegingssnelheid hebt te pakken. Als je tevreden bent schakel je over naar meervoudige belichting, modus Dark. De eerste foto met beweging moet iets lichter worden dan de tweede foto. Zodoende komt de boom dadelijk duidelijk naar voren. Foto twee is een normale scherpe. Nu staat jouw boom voor een bewegende achtergrond. Door te kiezen voor een monochroom beeld gaat alle aandacht naar de vormen omdat er geen afleiding is door kleuren. Dat maakt deze foto sterker.

Combineren van technieken kan natuurlijk ook. Fotograaf: Jowan Iven

Kastanje

De meesten onder ons hebben geen bos voor de deur. Maar een boom in een park of plantsoen is genoeg om mee aan de slag te gaan. Daar is onderstaande foto immers genomen. De camera staat in dit geval op Average waardoor er softe lagen ontstaan. Dat wetende kan je je compositie steeds iets veranderen om de lagen mooi te laten verspringen. De donkerste delen zijn de delen waar de meeste donkere pixels zitten, gemiddeld over alle foto’s gezien. Je kan dus uitkienen waar de foto licht en waar deze donker wordt. Omdat de kastanjeboom met ondergaande zon is gefotografeerd ontstond de mix van koele en warme tonen. Aantal foto’s? Ik heb werkelijk geen idee. Waarschijnlijk 3 tot 5 opnames.

Een gewone kastanjeboom uit het park biedt al veel mogelijkheden. Fotograaf: Jowan Iven

Eik

Voor deze eikenbladeren werd de stand Average gekozen. Dat zie terug in de zachte lagen die rondom de grotere bladeren aanwezig zijn. Deze foto vergde een nieuwe aanpak, ik wilde de grote bladeren accentueren terwijl hun omgeving draaide. Om dat te bewerkstelligen moest ik de camera kantelen rondom het scherpstelpunt dat op de grote bladeren stond. Het scherpstelpunt bleef dus op de bladeren liggen. Zodoende ontstond minimale verschuiving in de rechterbovenhoek maar resulteert in meer verschuiving verder van de bladeren af. Omdat de foto volledig uit de hand werd genomen was een stabiele positie noodzakelijk.

Met die mooie grote bladeren van de eik moest ik gewoon iets doen. Fotograaf: Jowan Iven

Vlammen in het bos

Nee, natuurlijk is dit geen bosbrand. Dit is meervoudige belichting van twee foto’s in de stand Average. Het zonlicht wat door de bomen scheen leek echter al een beetje op een vuurtje. Met dubbele belichting kon ik dat aandikken. Als startfoto koos ik een uitsnede van het bos waar duidelijke vormen in aanwezig waren en met nog voldoende doorkijkjes. Tijdens de tweede en laatste foto bewoog ik de camera, al slingerend, verticaal naar boven. Zo werden de lichte vlekken grillig over het beeld gesmeerd en leek er een heus vuurtje te ontstaan. In de nabewerking was de keuze voor hele warme kleuren een logische om het vurige effect te versterken.

Deze foto is ook een combinatie van ICM en meervoudige belichting, net zoals de monochroom foto van de boom tegen een bewogen achtergrond. Omdat nu voor modus Average is gekozen in plaats van Dark zijn de beelden versmolten met elkaar en ontbreken de afgetekende vormen.

Een imitatie van een bosbrand want “the real deal” vermijden we liever. Fotograaf: Jowan Iven

Appelbloesem

Op een stralend blauwe lentedag in een oude boomgaard ging ik aan de slag met de appelbloesem. Al een tijd lang had ik de amandelbloesem van Vincent van Gogh op mijn netvlies. Daar wilde ik graag mijn eigen draai aan geven via meervoudige belichting. Eerdere experimenten uit voorgaande jaren waren helaas niet zo succesvol verlopen. Maar nu stond ik in de ideale boomgaard, er was zelfs een bonus in de vorm van bloeiend koolzaad. Voor die schilderachtige benadering zette ik de camera op stand Average. Het is altijd even uitkienen en testen hoeveel opnames er nodig zijn. Meestal kies ik ongeveer vijf opnames en bepaal aan de hand van het resultaat of ik de structuren wil verfijnen of juist duidelijker in beeld wil brengen. Een klein aantal foto’s per meervoudige belichting behoudt de grotere structuren beter in het beeld. Het is maar net waar je voorkeur naar uitgaat.

De basistechniek is vrij eenvoudig maar laat zich moeilijk voorspellen. Eenmaal een geschikte boom gevonden maak je de foto’s vanuit verschillende standpunten. Je loopt als het ware in een halve cirkel om je onderwerp heen. Het eindresultaat is vanzelfsprekend erg afhankelijk van de diverse plekken waar je de foto’s maakt. Varieer eens met grote en kleine positiewisselingen. Houdt de stam van de boom in iedere foto op exact dezelfde plek in de compositie, want alleen zo blijft er een herkenbare boom over.

Ook al is de boomgaard ideaal, niet iedere boom leent zich voor zo’n type foto. Fotograaf: Jowan Iven

Bomen

In deze tutorial heb je alleen voorbeelden van bomen gezien. Laat dat je niet weerhouden om de technieken overal in de natuur toe te passen. Het is slechts een greep uit alle mogelijkheden. Heel veel plezier met jouw eigen experimenten. Pas wel op, het kan verslavend werken.

 

12 reacties

  1. Mooi vervolg op je vorige artikel! Leuk om de verschillende resultaten en manieren van aanpak te zien en lezen.
    Juist het onvoorspelbare en het nooit eenzelfde resultaat kunnen krijgen (of na kunnen gaan wat je precies gedaan hebt 😉 ) spreekt mij heel erg aan. Dit is voor mij creativiteit ten top.
    Maar het is mooi dat je met dit artikel wel de handvatten aanreikt om het zelf eens te gaan proberen 🙂

    Gr. Wouter

  2. Wat mooi deze creatieve manier van fotograferen. Dat wil ik zeker ook eens proberen. Ik hoorde dat er camera’s zijn die de dubbele belichting als beeldstijl hebben waarbij je minder zelf hoeft in te stellen? Misschien handig om van te leren voor een beginner? Fijn duidelijk artikel.

    1. Die beeldstijl is nieuw voor me Jacqueline. Ik ben benieuwd wat de camera dan precies doet. Meervoudig belichten is als techniek niet moeilijk. Om er aansprekende resultaten uit te halen ligt aan de visie van de fotograaf. Bij een beeldstijl verwacht ik dat nog steeds.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

12 reacties

  1. Mooi vervolg op je vorige artikel! Leuk om de verschillende resultaten en manieren van aanpak te zien en lezen.
    Juist het onvoorspelbare en het nooit eenzelfde resultaat kunnen krijgen (of na kunnen gaan wat je precies gedaan hebt 😉 ) spreekt mij heel erg aan. Dit is voor mij creativiteit ten top.
    Maar het is mooi dat je met dit artikel wel de handvatten aanreikt om het zelf eens te gaan proberen 🙂

    Gr. Wouter

  2. Wat mooi deze creatieve manier van fotograferen. Dat wil ik zeker ook eens proberen. Ik hoorde dat er camera’s zijn die de dubbele belichting als beeldstijl hebben waarbij je minder zelf hoeft in te stellen? Misschien handig om van te leren voor een beginner? Fijn duidelijk artikel.

    1. Die beeldstijl is nieuw voor me Jacqueline. Ik ben benieuwd wat de camera dan precies doet. Meervoudig belichten is als techniek niet moeilijk. Om er aansprekende resultaten uit te halen ligt aan de visie van de fotograaf. Bij een beeldstijl verwacht ik dat nog steeds.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: