Met een pleister houd je geen tijger in leven

Pleisters plakken

Overal in de wereld zijn mensen bezig met het beschermen van de natuur en alles wat daarin leeft. Leefgebieden worden aangewezen, mensen worden geweerd, fokprogramma’s worden opgezet en er wordt zo nu en dan zelfs bijgevoerd! Niets lijkt te gek om de natuur en alles wat daarin thuis hoort in stand te houden. Maar wat daarbij opvalt is dat de maatregelen altijd gericht zijn op het beheren van natuur en dier. We focussen ons in ons enthousiasme op wat ten onder dreigt te gaan en niet op waarom het ten onder dreigt te gaan. Het is een vorm van pleisters plakken. En zo komen we nooit verder dan tijdelijke oplevingen waarbij de natuur uiteindelijk toch aan het kortste eindje trekt. Want als we ons zouden focussen op waarom die natuur ten onder gaat, komen we iedere keer weer bij ons zelf uit. Structurele lange termijn oplossingen liggen opgesloten in aanpassing van ons gedrag. En daar ontstaat de spanning.

Met de beste bedoeling

Wij natuurfotografen behoren uiteraard tot de groep mensen die het in stand houden van natuur en beestjes een warm hart toedragen. En daar alles voor over hebben. Persoonlijk ben ik er ook zo een. Daarom trek ik met tientallen of soms honderden mensen tegelijk naar bijvoorbeeld het nationaal park de Hoge Veluwe om de zorgvuldig geconserveerde kudde edelherten te horen burlen. En natuurlijk doe ik dat met de auto want al die dure apparatuur is niet te tillen. Dat ik daarmee een ‘kleine’ aanslag pleeg op de natuur die ik zo’n warm hart toedicht komt iedere keer weer pijnlijk binnen. Maar ik doe het in ieder geval met de beste bedoelingen, want met al die foto’s probeer ik de schoonheid van en liefde voor de natuur door te geven en zo de publieke opinie te beïnvloeden ten gunste van die natuur.

De Rietputten

Maar het kan natuurlijk veel erger. Laten we eens een voorbeeld dichtbij onder de loep nemen. Sinds de jaren tachtig steken we veel geld steken in het behouden en beheren van nat, overjarig rietland om de roerdomp, die inmiddels trots als bedreigd op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels prijkt, te conserveren. Eén van de gebieden waar het dankzij de ‘goed beheer’ pleister met de roerdomp de goede kant op gaat is het natuurgebied De Rietputten in Vlaardingen. Dus die beheermaatregelen met de focus op natuur en dier lijken vruchten af te werpen.

Maar Vlaardingen ligt onder de rook van Rotterdam, waar de wegtransporteurs van mening zijn dat de filedruk (te) hoog is en economische schade brengt. Gemakshalve vergeten ze daarbij te melden dat (ook) bij het goederenvervoer de trein het meest milieuefficiënte transportmiddel is. Bij het vrachtverkeer per trein is de CO2 uitstoot per tonkilometer twee keer zo laag als bij de binnenvaart en vijf keer zo laag als bij het goederenwegvervoer. Tegelijkertijd is het marktaandeel van goederenvervoer per trein met slechts enkele procenten uitermate gering. Welke maatregelen worden daar op getroffen?

Straks alleen nog een herinnering

We weten het allemaal; economische belangen wegen zwaar, veel zwaarder dan de belangen van natuur en dier. Dus heeft afgelopen juli de Raad van State naar eigen zeggen op ‘zorgvuldige wijze’ besloten dat de Blankenburgtunnel aangelegd mag worden. Met de aanleg van deze strook asfalt wordt onder meer De Rietputten weer om zeep geholpen. Natuurlijk hadden diverse natuur- en bewonersorganisaties beroep aangetekend tegen de aanleg van deze snelweg. Maar waarschijnlijk ‘wisten’ ze bij de Raad van State niet dat in De Rietputten zeldzame vogelsoorten zoals de roerdomp leven en een van de grootste populaties baardmannetjes van West-Nederland broedt. Of het was ze even ontschoten. In ieder geval trekken de roerdompen en de baardmannetjes hier aan het kortste eind.

Gedragsverandering is de sleutel

Zolang de economische belangen het zwaarst wegen is de natuur de uiteindelijke verliezer. Ook op continenten als Afrika en Zuid-Amerika zien we het op grote schaal mis gaan. Dankzij de economische waarde van bijvoorbeeld neushoornpoeders, tijgervellen, en ivoren beeldjes zien we langzaam de neushoorn, tijger en olifant verdwijnen. Beschermende maatregelen als afgesloten wildparken en gewapende rangers bieden geen soelaas, we moeten ons (koop)gedrag veranderen. Daarin zit volgens mij de echte wildlife conservation. En misschien, als we echt ons best doen en we de natuur minder geweld aan doen, krijgen we de opwarming van de aarde ook een beetje onder controle. Wellicht dat de mussen dan ook niet meer van het dak vallen. Wat kan jij bijdragen?