Natuurfotografie op basis van een IDEE: deel 2 – Voorbeelden

Stappen

Hoe kun jij als natuurfotograaf stappen maken? Natuurlijk is het belangrijk dat je de fotografische techniek voldoende onder de knie hebt. Daarmee bedoel ik niet alleen de techniek die nodig is om een ‘correcte’ foto te maken maar dat je ook zogenaamde ‘creatieve’ technieken kunt toepassen. Deze kunnen je foto immers een bijzondere uitstraling geven. Op die manier ben je technisch in staat de foto te maken die je voor ogen hebt. Dat proces kost de nodige tijd en inspanning. Mogelijk ontwikkel je in deze periode ook een eigen, herkenbare stijl maar per se nodig is dat niet. Als je de techniek van het fotograferen voldoende onder de knie hebt, kun je gaan nadenken over de diepere inhoud van je foto’s en kun je ideeën gaan ontwikkelen. Het gaat dan niet alleen meer om het mooie plaatje maar ook om het idee achter de foto. Dit is een overigens een geleidelijk proces. Bovendien is er geen sprake van een scherpe scheidslijn tussen een mooi plaatje en een foto met inhoud.

Het ontstaan van een IDEE

Een IDEE om een foto een bepaalde inhoud (ZEGGINGSKRACHT) te geven kan op verschillende manieren ontstaan. In de eerste plaats kun je werken vanuit een langer lopend project. Je maakt dan een serie foto’s vanuit hetzelfde basisidee. Ook voor een enkele foto kun je vooraf bedenken wat voor beeld je wilt maken of anders geformuleerd, welke boodschap je foto in zich moet hebben. Tenslotte kun je ter plekke, op locatie dus, een idee ontwikkelen.

Hoe ingewikkeld is dat? Heel makkelijk is het niet. We worden overspoeld met prachtige natuurfoto’s en regelmatig hebben die wel degelijk een boodschap in zich. Het is dus best moeilijk om nog een origineel idee te ontwikkelen. Maar gelukkig hoeft dat ook niet per se. Iedere fotograaf geeft immers zijn eigen invulling aan een bepaald idee. Neem een onderwerp als kwetsbaarheid. Vraag 10 fotografen daar foto’s bij te maken en je krijgt 10 verschillende series.

Voorbeeld 1: een ad hoc idee

Mijn vrouw en ik zouden libellen fotograferen. Het idee vooraf was om extreme detailfoto’s van de vleugels te gaan maken met als doel het ongeziene in de natuur (mijn langer lopend project dit jaar) zichtbaar te maken. Ter plekke bleek het naast een enkele libel vooral te wemelen van de knutjes. Hoteldebotel wordend van de kriebel probeerde ik een detail van de vleugel van een libelle vast te leggen totdat plotseling een knutje op de vleugel ging zitten. Het ging te snel om een foto te maken maar het beeld was fascinerend. Wat was dat knutje klein vergeleken met de vleugel van de libel. Een dwerg en een reus of David en Goliath. Dat kon een spannende plaat opleveren! Helaas kwam het knutje niet terug. Om de knutjes toch te bewegen op de vleugel plaats te nemen hield ik mijn hoofd met een flinke zwerm knutjes vlak bij de vleugel. Afstandsbediening in de hand en wachten. Na een paar minuten was het raak! Na ongeveer een kwartier werden de knutjes me te veel maar de foto’s waren gelukt! Een dwerg die bijna vermorzeld wordt tussen de vleugels van de reus!

Voorbeeld 2: een miniproject

Wij hebben twee katten die inmiddels een jaar oud zijn. En het zijn rovers! We hebben al veel katten gehad maar deze twee…, geen vogel of muis is veilig voor ze. Soms eten ze hun prooi op maar vaak leggen ze de buit als een soort trofee bij de achterdeur. De katten moeten zoveel mogelijk binnen blijven en zijn voorzien van een belletje maar toch vallen er nog regelmatig slachtoffers. Wat kun je daar fotografisch nu mee. Hoe kun je het gevoel van medelijden met de slachtoffers weergeven. Wel een beetje hypocriet natuurlijk, tenslotte ben je zelf ook verantwoordelijk voor het gedrag van je katten. Ik besloot de slachtoffers op een intieme manier fotografisch vast te leggen en ze op die manier de laatste eer te bewijzen.

Voorbeeld 3: een idee vooraf

De afgelopen jaren heb ik een keer of 4 Helgoland bezocht. Eigenlijk is het een vreselijk oord, onze Waddeneilanden zijn veel mooier, maar je kunt er wel heel goed Jan van Genten fotograferen. Het gedrag van deze prachtig getekende vogels vertoont veel overeenkomsten met bepaald gedrag van mensen. Vooral liefhebben en ruzie maken kunnen ze goed. Door in high-key te fotograferen komt de nadruk te liggen op de prachtige tekening van de kop en laat je de emoties van de vogels goed zien. Kortgeleden waren we weer op Helgoland maar het stormachtige weer werkte niet mee. Of juist wel? Naast de geplande high-key portretten besloot ik (met polarisatiefilter) foto’s te maken van vliegende Jan van Genten tegen de deels bewolkte lucht. Deze foto van een vogel die de hectische wereld ontvlucht is, hoewel niet 100% scherp, het resultaat.

Voorbeeld 4: nog een ad hoc idee

Tijdens een reis naar Suriname zochten we laat in de avond, het was pikdonker, aan de rand van een rivier naar boomkikkertjes. Plotseling zagen we in het schijnsel van onze zaklantaarns ontelbare haften boven het water vliegen. Het beeld was hallucinerend. Een gezamenlijke en wonderlijk georganiseerde dans van duizenden, in het pikkedonker, onzichtbare schepsels. Je zag alleen de lichtsporen in de lichtbundel van de zaklantaarn. Dat fenomeen moest ik vastleggen! Dus camera op statief, ISO torenhoog, de haften aan schijnen met de zaklantaarn en fotograferen met lange sluitertijd. Het werd een wonderlijk en intrigerend beeld.

Voorbeeld 5: een ad hoc idee met een boodschap

Een paar weken geleden, tijdens een wandeling met de hond, viel mijn oog op een zo te zien behoorlijk verse drol die vrijwel volledig bezet was door strontvliegen. Blijkbaar was het een feestmaal voor ze. Ik maakte een foto van het wat onsmakelijke maar toch ook fascinerende tafereel. Tijdens het vervolg van de wandeling zag ik een boer bezig met het uitrijden van drijfmest. Niks geen keutels maar injecteren van een productie verhogend mengsel van poep en pies in de bodem. Niet goed voor het bodemleven en geen feestmaal voor de strontvliegen. En dus ook geen eten voor allerlei schepsels bij wie de strontvlieg op het menu staat. Schepsels zoals de zwaluw en de kuikens van weidevogels. Misschien geen bijzondere foto maar voor mij wel een foto met een boodschap, zeker als je de verklarende tekst erbij leest.

De andere delen van deze tutorial

In het eerste deel van deze tutorial heb ik uitgelegd hoe je natuurfoto’s meer zeggingskracht kunt geven, namelijk door te fotograferen op basis van een idee.
In deel 2 werd de werkwijze verder uitgelegd en toegelicht aan de hand van verschillende voorbeelden.
Deel 3 bevat nog meer voorbeelden van deze manier van fotograferen en tenslotte enkele adviezen en een conclusie.