Menu

Onderdeel van Pixfactory

Ondersteuning bij macrofotografie

Bij macrofotografie heb je snel last van bewegingsonscherpte. Door de sterke vergroting en korte afstand tot het onderwerp uiten trillingen zich in verhouding veel sterker. Omdat de scherptediepte op korte afstand al zo beperkt is, probeer je bovendien vaak zo veel mogelijk scherptediepte te krijgen door een klein diafragma te kiezen met lange sluitertijden tot gevolg.
ondersteuning
Door ergens op te steunen, in dit geval op je been, fotografeer je stabieler dan los uit de hand. Fotograaf: Jelte Vredenbregt

Elke ondersteuning helpt om bewegingsonscherpte te verminderen. Het begint ermee dat je de camera beter niet met beide handen aan de body kunt beetpakken, maar de lens met één hand moet ondersteunen. Het helpt ook de camera ergens op te leggen – een steen of boomstronk, of zelfs direct op de grond! Dat kan sowieso een mooi perspectief opleveren. Als het lastig wordt door de zoeker te kijken, gebruik dan een hoekzoeker of het schermpje van je camera.

ondersteuning
Door de camera direct op de grond te leggen krijg je een zeer laag standpunt en staat de camera stabiel. Fotograaf: Arjen Drost

Rijstzak

Een simpel, maar doeltreffend hulpmiddel is de rijst- of bonenzak: een kussenvormige, stoffen zak gevuld met een fijn materiaal. Druk simpelweg de body en/ of lens stevig op de rijstzak en je merkt meteen hoeveel stabiliteit het geeft. Je bent echter nog steeds flexibel doordat de camera niet vastzit. Een rijstzak kun je op elke stabiele ondergrond leggen. Als vulling worden vaak rijst, bonen, of erwten gebruikt. Een ideaal vulmiddel zijn gemalen maïskernen (verkrijgbaar bij de dierenspeciaalzaak) of kunststof (polycarbonaat) korrels (verkrijgbaar bij enkele fotozaken).

Statief

Al zijn er veel manieren om zonder statief te fotograferen, een statief blijft een enorme meerwaarde hebben voor de serieuze natuurfotograaf. Niet alleen vanwege de stabiliteit die het biedt bij lange sluitertijden. Minstens zo belangrijk is dat het je dwingt tijd te nemen voor het maken van een foto. Je kunt rustig één foto nemen, die bekijken en vervolgens je compositie weer aanpassen. Beetje naar links, tikkeltje meer inzoomen, ander diafragma… Zo kun je je foto langzaam bijschaven tot je het optimale beeld hebt gemaakt.

Omdat je camera vast staat kun je reeksen maken en experimenteren met scherptediepte, of met belichting. Je hebt je handen vrij om een reflectieschermpje te gebruiken of een invulflitser. Een statief opent daarmee de weg naar allerlei creatieve mogelijkheden. Er zijn talloze statieven in allerlei uitvoeringen.

ondersteuning
Met een korte middenzuil en poten die helemaal plat kunnen kom je wel laag bij de grond. Fotograaf: Jaap Schelvis

Voor macrofotografie hoeft een statief niet hoog te zijn. Meestal werk je laag bij de grond en het komt maar zelden voor dat je de poten uitschuift. Veel belangrijker is dat je dicht bij de grond kunt komen. Een middenzuil is dan een obstakel. Die kun je soms verwijderen, maar er zijn ook statieven waar de middenzuil aan de poten vastzit. Dergelijke statieven zijn voor macrofotografie niet zo handig. Ideaal is een statief met poten die je onafhankelijk van elkaar zo ver kunt uitklappen dat ze horizontaal komen te staan. Het statief staat dan plat op de grond. Heb je toch iets meer hoogte nodig, dan kun je één poot een beetje terug klappen. Het statief hoeft immers niet recht te staan, als de camera maar recht staat.

Tafelstatieven zijn kleine broertjes van de normale statieven, met veel kortere poten. Ideaal voor lage standpunten en minder zwaar om mee te sjouwen.

ondersteuning
Een handige optie is een macrostatief met een off-center middenzuil. Deze zit niet vast in het midden van het statief, maar kun je in alle mogelijke hoeken draaien. Zo kan de camera in elke willekeurige positie worden gebracht. Zeker in combinatie met een speciaal off-centre balhoofd kunnen extreem lage standpunten worden bereikt, zoals vlak boven de grond of wateroppervlak.

Statiefkop

Bij de meeste goedkopere statieven is de kop ingebouwd. Vaak zijn deze ontworpen voor video en kun je de camera alleen kantelen en horizontaal draaien. Dat geeft weinig vrijheid bij het bepalen van een beelduitsnede. Bij andere statieven kun je zelf bepalen wat voor soort kop je erop zet. Dat kan er een van het eigen merk zijn, maar dat hoeft meestal niet.

Ruwweg kun je drie typen statiefkoppen onderscheiden: videokoppen, balhoofden en schommelkoppen. Die laatste, waarvan Wimberley de bekendste is, zijn bedoeld voor grote telelenzen en zijn voor macrofotografie niet van toepassing. Videokoppen, inclusief 2- en 3-weg koppen, kunnen in verschillende richtingen worden bewogen met aparte knoppen of hendels. Daarmee kan heel nauwkeurig gewerkt worden, vooral als je één richting tegelijk wilt aanpassen.

Wil je juist in alle richtingen tegelijk kunnen bewegen, dan ben je beter af met een balhoofd. Ze zijn er met en zonder frictie, dat wil zeggen dat je de weerstand op het balhoofd kunt instellen. Zonder frictie kun je met een knop de bal los of vast draaien, er is geen middenweg. Mét frictie beweegt de bal stroever, waardoor je de camera nauwkeurig kunt bewegen en eventueel gewoon los kunt laten zonder dat deze omklapt. Vooral met wat zwaardere lenzen is dit erg handig.

Ondersteuning
Voorbeeld van een balhoofd met frictie.

Snelkoppeling

Op een statiefkop zit soms een schroef waar je de camera direct op kunt monteren, maar veel makkelijker is het om een snelkoppeling te gebruiken. Deze bestaat uit twee delen: een ‘houder’, en een los plaatje dat je onder de camera of statiefgondel monteert en in de houder klemt of klikt. Als je meerdere body’s of lenzen hebt, kun je daar aparte plaatjes onder monteren. Zo kun je je camera heel snel op het statief zetten. Welk type je neemt is afhankelijk van je statiefkop of persoonlijke voorkeur. Een kliksysteem is handig omdat het meteen vast zit. Een schuifsysteem heeft het voordeel dat je de camera of lens in de snelkoppeling nog iets kunt verschuiven.

ondersteuning
Met een verschuifbare snelkoppeling kun je de camera enkele centimeters dichter bij het onderwerp brengen zonder het statief te verschuiven, in feite een eenvoudige scherpstelslede. Handig bij het werken op korte afstanden van het onderwerp. Fotograaf: Paul van Hoof

cover macrofotografie praktijkboek
Meer lezen over macrofotografie?

Koop ons Praktijkboek macrofotografie.
Hét standaardwerk over macrofotografie.
Te koop bij de betere boekhandel en via de webshop.

4 reacties

  1. Bij mij kun je de middenzuil omdraaien. Helaas hangt dan je camera ondersteboven. Hoe los je het op dat de camera weer in de normale stand komt . Sommigen gebruiken de hotshoe en een beugel om dit voor elkaar te krijgen. Maar die wil ik graag vrijhouden voor mijn trgger. Een L plaat zou de truc moeten doen. Maar ik ben niet zeker of dit gaat werken ..

    1. Hallo Frans, het makkelijkst is om met een lens te werken met een statiefgondel, zoals een 150mm macrolens. Dan kun je de lens aan de snelkoppeling hangen en de lens mét camera weer in de normale stand draaien. Met een L-bracket kun je de camera onder een hoek van 90 graden zetten, wellicht in combinatie met een gekanteld balhoofd komt de camera weer recht. En dan zijn er nog speciale beugels in de handel om de camera 180 graden om te keren. De hotshoe zou ik hier zeker niet voor gebruiken! Dat is echt niet stevig genoeg. Lukt het allemaal niet dan kun je bij sommige camera’s het schermpje draaien zodat in elk geval je beeld goed staat. En soms kun je de camera bedienen via Wifi. Hopelijk kom je hier verder mee.
      Groeten, Paul

  2. Ik steek mijn middenzuil omgekeerd in het statief, dan kan men ook heel laag standpunt aannemen. Is wel een ouder statief, ik weet niet of dit met de nieuwe generatie statieven lukt.

  3. Goed om dit soort artikels regelmatig te plaatsen.
    Aanvullinkje: als je op een been leunt, zoals in de openingsfoto gebeurt, moet je wel uitkijken dat dit been zelf ook goed staat en niet door spanning in trilling raakt. Dat kan lastig zijn midden in een tulpenveld dat je graag zonder enige schade weer verlaat.
    Merk het verborgen beeldrijm in de openingsfoto op: de gele tulp echoot in de tegenoverliggende hoek in donkerblond…
    Is de fotograaf voldoende herkenbaar in beeld? Ik hoop het van niet, want ik kan me niet herinneren dat hij vrijstelling voor gebruik heeft gegeven… Knipoog.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

4 reacties

  1. Bij mij kun je de middenzuil omdraaien. Helaas hangt dan je camera ondersteboven. Hoe los je het op dat de camera weer in de normale stand komt . Sommigen gebruiken de hotshoe en een beugel om dit voor elkaar te krijgen. Maar die wil ik graag vrijhouden voor mijn trgger. Een L plaat zou de truc moeten doen. Maar ik ben niet zeker of dit gaat werken ..

    1. Hallo Frans, het makkelijkst is om met een lens te werken met een statiefgondel, zoals een 150mm macrolens. Dan kun je de lens aan de snelkoppeling hangen en de lens mét camera weer in de normale stand draaien. Met een L-bracket kun je de camera onder een hoek van 90 graden zetten, wellicht in combinatie met een gekanteld balhoofd komt de camera weer recht. En dan zijn er nog speciale beugels in de handel om de camera 180 graden om te keren. De hotshoe zou ik hier zeker niet voor gebruiken! Dat is echt niet stevig genoeg. Lukt het allemaal niet dan kun je bij sommige camera’s het schermpje draaien zodat in elk geval je beeld goed staat. En soms kun je de camera bedienen via Wifi. Hopelijk kom je hier verder mee.
      Groeten, Paul

  2. Ik steek mijn middenzuil omgekeerd in het statief, dan kan men ook heel laag standpunt aannemen. Is wel een ouder statief, ik weet niet of dit met de nieuwe generatie statieven lukt.

  3. Goed om dit soort artikels regelmatig te plaatsen.
    Aanvullinkje: als je op een been leunt, zoals in de openingsfoto gebeurt, moet je wel uitkijken dat dit been zelf ook goed staat en niet door spanning in trilling raakt. Dat kan lastig zijn midden in een tulpenveld dat je graag zonder enige schade weer verlaat.
    Merk het verborgen beeldrijm in de openingsfoto op: de gele tulp echoot in de tegenoverliggende hoek in donkerblond…
    Is de fotograaf voldoende herkenbaar in beeld? Ik hoop het van niet, want ik kan me niet herinneren dat hij vrijstelling voor gebruik heeft gegeven… Knipoog.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: